Þjóðviljinn - 29.05.1990, Blaðsíða 11

LESANDI VIKUNNAR
í DAG
Um losun á kol-
tvísýringi út í
andrúmsloftið
í Nýju helgarblaði hinn 18. maí
s.l. er fjallað um losun á koltví-
sýringi út í andrúmsloftið í frá-
sögn af umhverfisráðstefnunni í
Björgvin.
Þar er sagt frá því að Banda-
ríkjamenn losi 5 tonn á mann á
ári, önnur iðnríki 2-3 og þróunar-
lönd um 0,5. Af samhenginu
verður ekki annað ráðið en að átt
sé við tonn af koltvísýringi.
Það er hinsvegar skakkt. Hér
er aðeins átt við þyngd kolefnisins
í koltvísýringnum en ekki hann
allan. Ósagt skal látið hvort sá
sem skrifar þessa frétt, ólg, á sök
á þessari skekkju eða heimild
hans.
Koltvísýringur samanstendur
af einni frumeind kolefnis sem
bundin er tveimur frumeindum
súrefnis (þar af nafnið tvísýring-
ur). Þyngd kolefnisfrumeindar-
innar er 12 einingar (í mælikerfi
Það er sama sagan á hverjum
degi sem líður að eitt mál er farið
að skera sig úr hvað umræðuefni
snertir, en það er innganga ís-
lands í Evrópubandalagið.
í miðborg Reykjavíkur í vor-
blíðunni æðir unga fólkið spennt í
djasssveiflunni milli kránna í ölv-
aðri sigurvímu (og gefur skít í öll
önnur veraldleg gæði í a.m.k. í
bili) meðan eldra fólkið ræðir af
alvöruþunga þetta mál hvort sem
það er á veitingastöðum eða í
götuspjalli, sundstöðum og heit-
um pottum. Það er tekist á um
þetta umræðuefni, og ekki alltaf
verið að skafa utan af hlutunum.
Eitt er það, er ég hefi tekið eftir
í þessri umræðum um Evrópu-;
bandalagið, að fólk vill fá betri
útskýringar á málinu en þegar
fjölmiðlar og pólitíkusar eru að J
fjalla um það fólk spyr: Hver eru
hin raunverulegu auðævi landsins
(orkan og fiskimiðin)? Þetta vill
fólk fá að vita svo það geti áttað
sig eitthvað í þessu örlagaríka
máli. Er þetta kannski eitthvert
feimnismál stjórnmálamanna?
Hvað er það sem bandalagið
ætlar að heimta af okkur þegar til
samninga kemur? Vill það fá að
moka inn tölvustýrðum álverum
og riðlast inn í fiskimiðin?
Ég held það væri gott fyrir
stjórnmálamennina að líta í hina
gagnmerku bók Lúðvíks Jóseps-
sonar fyrrv. sjávarútvegsráð-
herra um landhelgismálið og sjá
þar sem þyngd vetnisfrumeindar-
innar, léttustu frumeindar sem til
er í náttúrunni, en sett 1), en
þyngd súrefnisfrumeindarinnar
er 16. Ein sameind af koltvísýr-
ingi er því 12+16+16=44 að
þyngd í þessu mælikerfi. Koltvís-
ýringurinn er því 44/12=3,667
sinnum þyngri en kolefnið í hon-
um.
Losun Bandaríkjamanna er
þannig ekki 5 heldur
5*3,667=18,3 tonn á íbúa á ári,
losun annarra iðnríkja 7,3-11 og
þróunarríkjanna um 1,8 tonn á
íbúa á ári. Til fróðleiks má nefna
að við íslendingar losum um 10,4
tonn á íbúa á ári, sem er fremur
mikið þegar tillit er tekið til þess
að við vinnum mestalla okkar raf-
orku úr vatnsafli og hitum hús
okkar að 98% með jarðhita og
raforku sem losar engan koltví-
sýring og hefur heldur ekki í för
EB
hvernig þessi snjalii maður sam-
einaði þjóðina á hættustund, þeg-
ar átti að berja okkur til hlýðni og
ná af okkur fiskimiðunum.
Orkuveldi Evrópu líta auð-
lindir landsins hýru auga og
munu gera allt til þess að ná
með sér neina mengun. Orsökin
er (1) að bílaeign okkar á íbúa er
meðal þess sem mest gerist í
heiminum, (2) stór fiskiskipafloti
í hlutfalli við íbúafjöldann og
hann mjög vélvæddur, og (3)
mikil þörf fyrir samgöngur á sjó
og í lofti í hlutfalli við íbúafjöld-
ann vegna strjálbýlis landsins og
legu þess „langt frá öðrum þjóð-
um“.
í greininni er skýrt frá hug-
mynd um að líta á andrúmsloftið
sem takmarkaða náttúruauðlind
sem allir jarðarbúar eigi jafnan
rétt til, og væri því eðlilegt að þeir
sem losa í það koltvísýring er
nemur meiru en meðaltali allra
jarðarbúa verði að kaupa losun-
arkvóta af hinum sem losa
minna.
Hér skal ekki farið út í að ræða
þessa hugmynd að öðru leyti en
því að benda á að slíkar hug-
myndir vekja margvíslegar
spurningar. Hin nærtækasta er
sú, við hvaða íbúatölu jarðar
skuli miða meðaltalið. íbúatalan
vex stöðugt; andrúmsloftið hins
vegar ekki. Minna af því kemur í
hlut hvers íbúa er tímar líða. Af
hugmyndinni leiðir því að fólks-
fjölgun hvar sem er á jörðinni
varðar alla jarðarbúa, því að hún
beinlínis skerðir hlut þeirra sem
fyrir eru í takmarkaðri auðlind.
Én hverjir fjölga jarðarbúum?
Þeir sjálfir, en í mjög misjöfnum
mæli. Rétturinn til fjölgunar
hlýtur þá einnig að verða að
skiptast jafnt. Þeir sem vilja
fjölga umfram meðaltal yfír allt
mannkyn yrðu þá að kaupa til
þess rétt frá hinum sem fjölga
minna.
Hvernig líst mönnum á slíkt
kvótakerfi? Ein hugmynd leiðir
af sér aðrar.
Jakob Björnsson
tökum á þeim. Þá verða
stjórnmálamenn okkar að vera
harðir og snjallir. Á því veltur
gæfa þjóðarinnar hvernig til
tekst' Með kveðju
Páll Hildiþórs
Nafngifta
óhapp
Ætla mætti að þeim mörgu
góðu íslenskumönnum sem
standa að útgáfu afmælisrits, sem
er helgað forseta íslands, og
gangast fyrir sjóðstofnun, hefði
getað hugkvæmst betra heiti en
„Yrkja - sjóður æskunnar til
ræktunar landsins“. Nafnið er
skilgetið afkvæmi þeirrar nafn-
orðaástríðu sem hefur einkennt
málfar blaða- og fréttamanna
undanfarin ár og margoft hefur
verið varað við í ræðu og riti
(dæmi: olía til upphitunar húsa, -
lyf til lækningar krabbameins).
Sjóðurinn á væntanlega eftir að
verða landi og þjóð að miklu
gagni. Ekki þarf að efa að hann
fær góðar undirtektir meðal al-
mennings, en ekki hefðu þær átt
að verða síðri þótt hann hefði
verið kallaður t.d. Skógræktar-
sjóður æskunnar, enda kæmi
ekki á óvart ef það yrði einmitt
nafn hans manna á meðal.
Bjarni Einarsson
ÞJOÐVILJINN
FYRIR 50 ÁRUM
Belgíski herinn gefst upp. Leopold
konungur, yfirhershöfðingi Belga,
fyrirskipar uppgjöfina gegn vilja
Bandamanna og belgísku stjómar-
innar. Pierlot-stjómin, nú landflótta
í Frakklandi, lýsir yfir að her og
embættismenn séu leystir undan
hlýðniskyldu við konunginn og á-
kveður að halda styrjöldinni áfram.
Brezkirhermenn áreita íslenzkar
stúlkur. Það kemur nú hvað eftir
annaö fyrir að brezkir hermenn
sýna sig í því að kalla til íslenzkra
stúlkna á götunni, beina að þeim
ókurteislegum athugasemdum og
öðrn slíku, ef þær ekki vilja sinna
þeim.
29. maí
þriðjudagur. 149. dagurársins.
Sólarupprás I Reykjavík kl. 3.31
-sólarlag kl. 23.21.
Viðburðir
Flugslys í Héðinsfirði 1947.
DAGBÓK
APÓTEK
Reykjavík: Helgar- og kvöldvarsla lyfja-
búða vikuna 25.-31. maí er I Reykjavíkur
Apóteki og Borgar Apóteki.
Fyrmefnda apótekið er opið um helgar
og annast næturvörslu alla daga kl. 22 til
9 (til 10 á frí-dögum). Siðamefnda apó-
tekið er opið á kvöldin kl. 18 til 22 virka
daga og á laugardögum kl. 9 til 22 sam-
hliöa hinu fyrmefnda.
LOGGAN
Reykjavík...................« 1 11 66
Kópavogur...................« 4 12 00
Seltjamames.................« 1 84 55
Hafnarflörður............n 511 66
Garðabær...................« 5 11 66
Slökkvilið og sjúkrabílar
Reykjavik...................» 1 11 00
Kópavogur..................« 1 11 00
Seltjamames................n 1 11 00
Hafnarljörður..............n 5 11 00
Garöabær...................n 5 11 00
LÆKNAR
Læknavakt fyrir Reykjavik, Seltjamar-
nes og Kópavog er I Heilsuvemdarstöð
Reykjavíkur alla virka daga frá kl. 17 til 8,
á laugardögum og helgidögum allan sól-
arhringinn. Vitjanabeiðnir, simaráðlegg-
ingarog tímapantanir i n 21230. Upplýs-
ingar um lækna- og lyfjaþjónustu em
gefnar í simsvara 18888. Borgarspítal-
inn: Vakt virka daga frá kl. 8 til 17 og fyrir
þá sem ekki hafa heimilislækni eða ná
ekki til hans. Landspitalinn: Göngudeild-
in er opin frá kl. 20 til 21. Slysadeild
Borgarspítalans er opin allan sólarhring-
inn, n 696600.
Hafnarfjörður: Dagvakt, Heilsugæslan,
« 53722. Næturvakt lækna, n 51100.
Garðabæn Heilsugæslan Garðaflöt
n 656066, upplýsingar um vaktlækna,
tr 51100.
Akureyri: Dagvakt frá kl 8 til 17 á Lækna-
miðstöðinni, n 23222, hjá slökkviliðinu,
« 22222, hjá Akureyrar Apóteki,
e 22445. Farsími vaktlæknis 985-23221.
Keflavík: Dagvakt, upplýsingar I
» 14000.
Vestmannaeyjar: Neyðarvakt lækna,
n 11966.
SJÚKRAHÚS
Heimsóknartimar: Landspitalinn: Alla
daga kl. 15 til 16 og 19 til 20. Borgar-
spítalinn: Virka daga kl. 18:30 til 19:30,
um helgar kl. 15 til 18 og eftir samkomu-
lagi. Fæðingardeild Landspítalans: Alla
daga kl._15 til 16, feöratími kl. 19:30 til
20:30. Öldnrnariækningadeild Land-
spitalarrs, Hátúni 10B: Alla daga Id. 14 til
20 og eftir samkomulagi. Grensásdeild
Borgarspltala: Virka daga kl. 16 til 19, um
helgar kl. 14 til 19:30. Heilsuvemdar-
stöðin við Barónsstíg: Alla daga kl. 15 til
16 og 18:30 til 19:30. Landakotsspitali:
Alla daga kl. 15 til 16 og 18:30 til 19.
Bamadeild: Heimsóknir annarra en for-
eldra kl. 16 til 17 alla daga. SL Jósefs-
spítali Hafnarfirði: AJIa daga kl. 15 til 16
og 19 til 19:30. Kleppsspítalinn: Alla
daga kl 15 til 16 og 18:30 til 19. Sjúkra-
hús Vestmannaeyja: Alla daga kl. 15 til
16 og 19 til 19:30. Sjúkrahús Akraness:
Alla daga kl. 15:30 tfl 16 og 19 til 19:30.
Sjúkrahúsið Húsavik: Alla daga kl. 15 til
16 og 19:30 til 20.
ÝMISLEGT
Hjálparstöð RKÍ: Neyðarathvarf fyrir
unglinga, Tjamargötu 35,« 622266, opið
allan sólarhringinn.
Samtökin 78: Svarað er I upplýsinga- og
ráðgjafarsima félags lesbía og homma á
mánudags- og fimmtudagskvöldum kl. 21
til 23. Símsvari á öðrum tímum.
tr 91-28539.
Sálfræðistöðin: Ráðgjöf I sálfræöilegum
efnum, n 687075.
Lögfræðiaðstoð Orators, félags
laganema, erveitt I sima 11012 milli kl.
19:30 og 22 á fimmtudagskvöldum.
MS-félagið, Álandi 13: Opið virka daga
frá kl. 8 til 17, n 688620.
„Opið hús" fyrir krabbameinssjúklinga
og aðstandendur þeirra I Skógarhlíð 8 á
fimmtudögum kl. 17 til 19.
Samtök áhugafólks um alnæmisvand-
ann sem vilja styðja smitaða og sjúka og
aöstandendur þeirra í n 91-2240 og þar
er svaraö alla virka daga.
Upplýsingar um eyðni: n 622280, beint
samband við lækni/hjúkmnarfræðing á
miðvikudögum kl. 18 til 19, annars sim-
svari.
Samtök um kvennaathvarf: n 21205,
húsaskjól og aðstoð við konur sem beittar
hafa verið ofbeldi eða oröið fyrir nauögun.
Kvennaráðgjöfin Hlaðvarpa, Vesturgötu
3: Opið þriðjudaga kl. 20 til 22, fimmtu-
daga kl. 13:30 til 15:30 og kl. 20 til 22,
n 21500, simsvari.
Sjálfshjálparhópar þeirra sem onðið hafa
fyrir sifjaspellum:« 21500, simsvari.
Vinnuhópur um sifjaspellsmál:
n 21260 alla virka daga kl. 13 til 17.
Stigamót, miðstöð fýrir konur og böm
sem orðiö hafa fyrir kynferðislegu ofbeldi.
Ráðgjöf, fræðsla, upplýsingar, Vesturgötu
3. « 91-626868 og 91-626878 allan
sólarhringinn.
Bilanavakt rafrnagns- og hitaveitu:
« 27311. Rafmagnsveita: Bilanavakt í
ir 686230.
Rafveita Hafnarfjaröar: Bilanavakt
n 652936.
GENGIÐ
28. maí 1990 Sala
Bandarikjadollar.............60,17000
Steriingspund................101,89800
Kanadadollar.................50,84100
Dönsk króna....................9,40520
Norsk króna....................9,31210
Sænsk króna....................9,88740
Finnskt mark..................15,28520
Franskurfranki................10,63780
Belgískur franki...............1,74000
Svissneskur franki............42,31960
Hollenskt gyllini.............31,82670
Vesturþýskt mark..............35,82720
Itölsk lira....................0,04877
Austum'skur sch................5,09200
Portúgalskur escudo........... 0,40750
Spánskur peseti................0,57430
Japanskt jen...................0,40254
Irsktpund.....................96,09400
KROSSGÁTA
Lárétt: 1 trjátegund4
himna 6 gagn 7 löngun
9 dá 12 þætti 14 stúlka
15reglur16ófagurt19
bára20glyrna21 ótti
Lóðrétt: 2 gróður 3
spyria4sæti5spíri7
spilið 8 kvöð 10 óstöð-
ugur11 teygist13
huggun17nöldur18
efni
Lausnásiðustu
krossgátu
Lárétt: 1 snös4hægt6
vor7tapi9ágæt12illir
14kol 15agn 16tóman
19nauð20unna21
rauða
Lóðrétt:2nía3svil4
hrái5glæ7tækinu8
piltur 10 granna 11 tind-
ar13lim176ða18auð
Þríðjudagur 29. maí 1990 ÞJÓÐVIUINN — SÍÐA11