Þjóðviljinn - 22.08.1990, Qupperneq 1

Miðvikudagur 22. ágúst 1990. 155. tölublað 55. árgangur
Alver
Umhverf ið í tímaþröng
OlafurPétursson hjáHollustuvernd: Komum ofseintinn í
undirbúningsvinnu vegna álvers. Niðurstöðurforrannsókna munu ekki
liggjafyrír við ákvörðun um staðsetningu. SigríðurStefánsdóttir:
Vpplýsingar um umhverfisþáttinn vantar
Vestmannaeyjar
Pysjur út
um allt
Þegar rökkva tekur á kvöldin í
Eyjum þyrpast ungir sem aldnir
til bjargar þeim lundapysjum sem
ekki hafa náð að fljúga úr holum
sínum til sjávar. Eini útbúnaður-
inn sem til þarf er vasaljós og
pappakassi undir pysjurnar sem
síðan er venjulega sleppt úti á
Eiði.
Guðmundur (Muggur) Pálsson
hjá Ferðaþjónustu Vestmanna-
eyja segir að ástæðan fyrir þvi' að
pysjan haldi út í hinn stóra heim
úr öryggi holunnar, sé að hana
skorti æti eftir að fullorðni fug-
linn hefur yfirgefið holuna en síð-
ast en ekki síst lokkar hana ljósa-
dýrðin í bænum.
Eftir tvö ár verður pysjan svo
orðin veiðanlegur lundi og herra-
mannsmatur fyrir þá sem vilja.
Af þeim sökum er litið á það sem
hinn versta glæp í Eyjum að veiða
pysju sér til matar enda er með
því verið að borða útsæðið. Kett-
ir bæjarins virða þær reglur að
sjálfsögðu að vettugi og er næsta
víst að margur kötturinn hefur
komist í feitt síðustu daga.
Mikill áhugi virðist vera á pysj-
uferðum út í Eyjar og sagði
Muggur að bandarískir hermenn
á Miðnesheiði virtust vera sýnu
áhugasamastir auk annarra út-
lendinga. Pysjutíminn stendur
venjulega fram í miðjan sept-
ember. -grh
Fjórfaldur Skódadráttur.^.
Vestfjarðaskelfirinn Njáll Torfa-
son gerði sér lítið fyrir í gær og
dró fjóra Skódabíla í einu alls
fjórtán metra með einum fingri.
Skódinn er um 840 kíló að þyngd
auk þess sem ökumaður var í
einum þeirra. Alls hefur því Njáll
dregið tæp 3,5 tonn og geri aðrir
betur. Drátturinn fór fram til
styrktar sérstöku bakpressumóti
sem haldið verður í Grímsey um
næstu helgi. Það mun vera í
fyrsta skipti sem slíkt mót er hald-
ið í eynni norður við heimskauts-
baug. Mynd: Kristinn.
Eigendur jarðarinnar Eiðis á
Langanesi ætla að fá belgíska
sérfræðinga til þess að ganga úr
skugga um hvort bandaríski her-
inn urðaði hættuleg úrgangsefni á
Heiðarfjalli þegar þar var starf-
rækt ratsjárstöð. Bandaríkjaher
starfrækti stöðina á Heiðarfjalli á
árunum 1954-1969 og land-
eigendur telja að mikið magn
hættulegs úrgangs hafí verið urð-
að á ijallinu á þessu tímabili.
Landeigendur ráku fiskeldi í
Eiðisvatni við rætur Heiðarfjalls
um árabil eftir að Bandaríkjaher
hafði yfirgefið fjallið. Eftir að
þeir fengu upplýsingar um hugs-
Athuganir á umhverfisáhrifum
hugsanlegs álvers eru í réttum
farvegi nú, en við hjá Hollustu-
vernd komum of seint inn í þessa
vinnu og þurfum því að starfa í
óeðlilegri tímaþröng. Það er ljóst
að niðurstöður forrannsókna á
umhverfisáhrifum álvers munu
ekki liggja fyrir þegar ákvörðun
um staðsetningu verður tekin,
enda taka þessar rannsóknir
mjög langan tíma, segir Olafur
Pétursson, forstöðumaður meng-
unarsviðs Hollustuverndar ríkis-
ins, í samtali við Þjóðviljann.
Sveitarstjórnarmönnum í
Eyjafirði er farið að leiðast biðin
eftir upplýsingum um hugsanleg
áhrif álvers þar á umhverfið, en
staðreyndin er sú að enn á eftir að
vinna talsvert að athugunum á
umhverfisþættinum. Þó líður
anlegt innihald fjallsins, hættu
þeir rekstrinum. Nú munu þeir
freista þess að fá bætur vegna
þess tjóns sem þeir telja sig hafa
orðið fyrir vegna umgengni hers-
ins á Heiðarfjalli.
Eins og kom fram í Þjóðviljan-
um í gær hafa landeigendur og
Jón Oddsson, lögmaður þeirra,
leitað eftir aðstoð íslenskra
stjórnvalda í málinu, en nú hafa
þeir félagar gefist upp á því sem
þeir kalla áhugaleysi og úrræða-
leysi stjórnvalda. Þeir telja sér
ekki annað fært en að sækja mál-
ið í Bandaríkjunum.
Eftir að Bandaríkjaher hafði
yfirgefið Heiðarfjall fékk hann ís-
óðum að því að tekin verði
ákvörðun um staðsetningu ál-
vers.
Til að mynda er vitað að flú-
ormengun verður yfir æskilegum
mörkum á ákveðnu svæði, en
ekki er vitað hversu stórt þetta
svæði verður. Þar með er ekki
vitað hversu margar jarðir munu
fara í eyði vegna álversins.
í málefnasamningi Sjálfstæðis-
flokks og Alþýðubandalags á Ak-
ureyri er sérstök áhersla lögð á
umhverfismálin í sambandi við
álver í Eyjafirði. Auk þess lögðu
bæjarfulltrúar Alþýðubandalags-
ins fram sérstaka bókun, þar sem
áhersla þeirra á umhverfismálin
er áréttuð. Það hlýtur því að vera
einkar áríðandi fyrir bæjarstjórn
Akureyrar að fá upplýsingar um
umhverfismálin áður en ákvörð-
lensk stjórnvöld til þess að afsala
sér og íslenskum ríkisborgurum
öllum rétti til skaðabóta vegna
veru hersins á fjallinu. Páll As-
geir Tryggvason, þáverandi yfir-
maður varnarmálaskrifstofu
utanríkisráðuneytisins, skrifaði
undir samninginn fyrir hönd ís-
lensku ríkisstjórnarinnar, en
Lloyd H. Thomas kafteinn fyrir
hönd hersins. Gildi þessa samn-
ings er nú mjög dregið í efa.
Landeigendur byggja staðhæf-
ingar sínar um mengun í Heiðar-
fjalli fyrst og fremst á frásögnum
íslenskra starfsmanna sem tengd-
ust ratsjárstöðinni á sínum tíma.
un um staðsetningu verður tekin.
Sigríður Stefánsdóttir, forseti
bæjarstjórnar á Akureyri, telur
mikið skorta á að fullnægjandi
upplýsingar liggi fyrir og segist
ekki treysta sér til þess að taka
ákvörðun um álverið eins og sak-
ir standa. Til þess séu fyrirvararn-
ir of miklir og áhættan ekki nægi-
lega vel þekkt.
Ólafur Pétursson segir að hægt
verði að taka ákvörðun um stað-
setningu álvers þótt allar upplýs-
ingar um umhverfisþáttinn liggi
ekki fyrir. Hann segir upplýsing-
arnar munu nýtast til seinni tíma
við ákvarðanir um eftirlit og kröf-
ur um mengunarvarnir.
„Það er ljóst að álver verður
ekki reist án áhættu. En tilgang-
urinn með rannsóknum er að
stuðla að réttri hönnun og réttri
En sannanir eru raunar engar
fyrir hendi, aðeins líkur. Því
hyggjast þeir nú fá belgíska sér-
fræðinga til þess að hefja rann-
sóknir á fjallinu. Belgarnir hafa
að sögn Jóns Oddssonar lagt til
að grafin verði upp sýni úr sorp-
haugum hersins til efnagreining-
ar. Að sögn landeigenda telja
Belgarnir fullvíst að sýnataka
muni sanna tilvist umhverfisspill-
andi efna í Heiðarfjalli.
Landeigendur munu sækjast
eftir því að fá fjárhagsaðstoð til
rannsókna á fjallinu og segja
mögulegt að erlendir sjóðir fallist
á að veita þeim aðstoð.
gg
staðsetningu þannig að áhættan
minnki,“ segir Ólafur Pétursson
við Þjóðviljann.
Hollustuvernd ríkisins mun
þegar fram líða stundir væntan-
lega veita álveri starfsleyfi, en nú
er unnið að því að semja skilyrði
fyrir því leyfi. Síðan á eftir að
koma í ljós hvernig forsvarsmenn
Atlantálshópsins bregðast við
kröfum íslenskra yfirvalda um
mengunarvarnir. -gg
Kúvœt
íslendingar
fara í dag
eða á morgun
FinnbogiR úturArn-
arsson: Islendingar
ekki í hópi Svía sem
yfirgafKúvœt ígœr
Islendingarnir í Kúvæt voru
ekki í hópi þeirra Svía sem fengu
að yfirgefa landið í gær, en verða
sennilega með í för þegar annar
hópur Svía fer frá Kúvæt í dag
eða á morgun, segir Finnbogi
Rútur Arnarsson sendiráðsritari
í utanríkisráðuneytinu.
Erlend sendiráð í Kúvæt munu
ekki hlíta fyrirmælum Saddams
Husseins forseta íraks um að
loka sendiráðunum á föstudag,
þar sem ríki þeirra viðurkenna
ekki rétt Husseins til að gefa slík
fyrirmæli í Kúvæt. Það reynir því
á hvort Hussein lætur bera sendi-
ráðsfólk út með valdi, segir Finn-
bogi Rútur.
Svíarnir í Kúvæt yfirgefa
landið í tvennu lagi, að sögn
Finnboga Rúts. Stór hópur hefði
farið af stað í gær ásamt hópi
Finna og síðan færi seinni hópur-
inn í dag eða á morgun. „í þess-
um hópi verða íslendingarnir átta
að öllum líkindum," sagði Finn-
borgi Rútur. í írak væri einn ís-
lendingur við landamæragæslu á
vegum Sameinuðu þjóðanna við
landamæri írans og íraks og allt
væri í góðu gengi hjá honum svo
vitað væri.
Leið Svíanna frá Kúvæt liggur í
gegnum írak til Tyrklands, hvort
sem íslendingarnir verða þar
með í för eða ekki. Finnbogi Rút-
ur sagðist þó frekar eiga von á að
svo yrði. íslendingamir hefðu
verið með Svíum á lista í sænska
sendiráðinu og kæmu til með að
ferðast á þeirri forsendu. Allar
upplýsingar íslenska utanríkis-
ráðuneytisins koma í gegnum
sænska utanríkisráðuneytið, sem
að sögn Finnboga Rúts hefur
heitið því að gera allt sem hægt er
til að íslendingarnir fljóti með
Svíunum frá Kúvæt. Ekkert
símasamband er við Kúvæt nema
í gegnum sendiráðin. -hmp
Herstöðvamengun
Afla sannana á Heiðarfjalli
EigendurEiðis á Langanesi: Ætlum aðfá belgíska sérfrœðinga til þess
að taka sýni á Heiðarfjalli. Hugsanlegt að erlendir sjóðir styrki
verkefnið