Þjóðviljinn - 25.09.1990, Page 5

ERLENDAR FRETTIR
40.000 bom deyja daglega
Um 40.000 böm deyja í heiminum dag hvem en koma mætti í veg
fyrir tvö af hverjum þremur þessara dauðsfalla með bólusetmngum og
með þvi að gefa bömunum vam blandað sykri og salti til að verja þau
vessaþurrð. Fátækt og fdfræði vaida mesm um að mikill mísbresmr er á
því að til þessara ráða sé gripið bamslífum til bjargar. Kom þetta firam í
viðtali við James Grant, íiramkvæmdastjóra Bamahjálparsjóðs Samein-
uðu þjóðanna (UNICEF), í nýjasta tölublaði timaritsins Newsweek.
Sonarsonur formanns
Wang Xiaozhi, 18 ára gamall dóttursonur Maós Kinaformanns og
síðusm konu hans Jiang Qing, er einn þeirra sem þjóna til borðs íþrótta-
mönnum frá mörgum Asíuiöndum, sem eru í Peking á Asíuieikunum.
Tekur blaðið Wen Hui Bao fram að Wang sé einti þeirra sem þurrki af
borðunum í matsal íþróttamannanna á kvöldin, Hann stundar nám í
skóla, þar sem ncmar fá fræðslu um utanríkismál og túrisma, og fær að
sögn blaðsins hrós firá bæði skólafélögum og iþróttamönnunum.
Æðstaráð Sovétríkia
Stóraukin völd til
Gorbatsjovs
Fær víðtækt umboð til ákvarðanatöku um efnahags- ogfélagsmál
Austur-Þýskaland ur Varsjárbandalagi
Austur-hýskaland, sem hættir að vcra til sem ríki eftir viku, gekk I
gær formlega úr Varsjárbandaiaginu. Samning um þetta undirrituðu í
Austur-Berlín sovéski hershöfðinginn Pjotr Lushev, yfirhershöfðingi
bandaiagsins, og Rainer Eppelmann, prestur og ffiðarsinni, sem er og
verður síðasti vamarmáiaráðherra Austur-Þýskaiands.
Stríðshótun hækkar olíuverð
Olíuverðið á heimsmarkaðnum rauk í gær upp í 40 doliara á tunnu
og hefur ekki verið hærra i áratug. Hefúr oliuverðið þá hækkað um
heiming frá því að innrásin var gerð í Kúvæt 2. ágúst. Ótti greip um sig
á markaðnum eflir að Saddam Hussein íraksforseti hótaði árásum á
ísrael og oliulindir í Arabíu ef írösku þjóðinni iægi við „kyrkingu“ af
völdum viðskiptabanns Sameinuðu þjóðanna.
Rós í stjörnu stað
Sósíalistaflokkurinn, sem fer með völd í Búlgaríu og áður hét
Kommúnistaflokkur, heíúr aflagt flokkslákn sitt, rauða sljömu, og tck-
ið í staðinn upp rós með sama iit. Tilkynnti Andrei Lúkanov forsætis-
ráðherra þetta í gær.
Hússein rekinn í arma Saddams
Horfur eru á að sú ákvörðun vaidhafa Saúdi-Arabíu að stöðva oliu-
útflutning tii Jórdaníu geri að verkum að síðamefnda ríkið verði enn
háðara Irak en áður, því að varla fær Hússcin konungur olíu annarsstað-
ar frá i bráðina. Jórdanía fékk fyrir stöðvunina hclming olíu sinnar frá
Saúdi- Arabíu. Talið cr að Saúdíaröbum gangi f þcssu til gremja út af
hálfgiidings stuðningi Jórdana við írak og sérstaklega kváðu saúdiarab-
ískir vaidhafar hafa reiðsl þessum grönnum sinum erþeir fréttu af fundi
foringja ýmissa írasksinnaðra samtaka í Amraan í síðustu víku. Fundar-
menn hvöttu til þess að olíufurstum Arabiu yrði steypt af stóli.
ðsta ráð Sovétríkjanna
samþykkti í gær að veita
Míkhaíl Gorbatsjov, forseta,
stóraukið vald um efnahags- og
félagsmál fram til 31. mars
1992. Tillagan um þetta var
samþykkt með miklum meiri-
hluta atkvæða, eða 305 gegn 36,
en 41 þingmaður sat hjá.
Aður en atkvæðagreiðslan fór
ffam ávarpaði Gorbatsjov þingið
og skoraði á það að veita sér um-
rætt umboð, þar eð vegna hins af-
arslæma ástands í efnahagsmál-
um væri nauðsyn á að ekki dræg-
ist á langinn að taka áríðandi
ákvarðanir. Margir þingmenn,
sem efins voru um að heppiiegt
væri að forsetinn, sem hefúr mik-
ið vald fyrir, fengi enn meira
vald, greiddu eigi að síður tillög-
unni atkvæði, langþreyttir orðnir
á seinaganginum á ráðstöfúnum í
efhahagsmálum. Undanfamar
vikur hefur æðstaráðið haft til
umræðu þijár áætlanir um þau
efni en ennþá hefur ekki niður-
staða fengist. Ástandið í efna-
hagsmálum fer stöðugt versnandi
og þykjast nú margir sjá ffam á
upplausn í samfélaginu og jafnvel
hungursneyð, ef ekki takist að
finna ráð til bóta innan skamms.
Gorbatsjov - neyðarráðstöfun
vegna afarslæms og versnandi
efnahagsástands.
Þingheimur er nokkum veg-
inn sammála um að taka upp
markaðskerfi, en ágreiningur er
um hversu langt skuli gengið í því
og hve fljótt. Stefnt er að því að
samkomulag hafi náðst um að
bræða eina áætlun saman úr hin-
um þremur fyrir miðjan okt., en
vegna síversnandi lífskjara og
annars sem bendir til þess að
ástandið þoli enga bið er hugsan-
legt talið að Gorbatsjov muni
knýja ffam að gengið verði ffá
áætiun fyrr.
Líkur em á að þessi samþykkt
æðstaráðsins valdi hörðum deil-
um milli sovésku miðstjómarinn-
ar og stjóma lýðveldanna, sem
óttast að hin auknu völd forsetans
verði notuð til að skerða sjálf-
stjóm þeirra. Rússneska stjómin
með Borís Jeltsín í broddi fylk-
ingar lét t.d. í ljós eindregna and-
stöðu við tiilögima. Sögusagnir
hafa komist á kreik um að í ffam-
haldi af samþykktinni muni Gor-
batsjov leysa upp rússneska þing-
ið og iýsa yfir neyðarástandi.
Gorbatsjov og talsmenn hans
segja þetta tilhæfulaust og leggja
áherslu á að engri áætlun um
efnahagsmál verði hrundið í
framkvæmd fyrr en æðstaráðið
hefði samþykkt hana. Júríj Golík,
stuðningsmaður Gorbatsjovs sem
Iagði tillöguna fyrir æðstaráðið,
sagði hana fela í sér að það af-
henti forsetanum aðeins iítinn
hluta valda sinna um skamman og
tiltekinn tíma. Andstæðingar til-
lögunnar líta hinsvegar svo á að
valdaafsal æðstaráðsins hafi verið
meira en lítið.
Reuter/-dþ.
Tekst Saddam að þrauka?
Sýnir engan lit á að sleppa Kúvœt. Her hans þar er of öflugur til varnar til að líklegt sé
að andstæðingar hans hætti á sókn gegn honum á næstunni
Síðustu tvær vikurnar eða
svo hafa írakar verið önn-
um kafnir við að efla her sinn í
Kúvæt og vestur þaðan við
landamæri Saúdi-Arabíu. Fyrir
tveimur vikum höfðu þeir þar
um 265.000 manna lið, en nú
hefur sá her stækkað upp 1 um
360.000 manns, að sögn banda-
rísku yfirherstjórnarinnar.
Samkvæmt öðrum heimildum
er íraski herinn þarna nú varla
undir 400.000 manns. Hann
hefur þar til taks um 2800
skriðdreka.
Saddam Hussein Iraksforseti
samþykkti á dögunum að Iran
fengi ráð yfir fljótinu Sjatt ei-Ar-
ab til jafns við Irak og var þar
með helsta deiluatriði ríkja þess-
ara úr sögunni. Það varð til þess
að Saddam taidi sér óhætt að
kveðja frá írönsku landamærun-
um mikinn hluta þess hers, sem
hafði verið þar á verði gegn Irön-
um frá því að íransk-íraska stríð-
inu lauk, og með því liði var her-
inn við saúdiarabísku landamærin
efldur.
írakar fylkja til varnar
Bandarikjamenn segja að
Saddam hafi nú fylkt Iiði sínu þar
mjög á sömu lund og var lengst af
í átta ára kyrrstöðustríði hans við
íran. Svo er sem sé að sjá að hann
búi sig undir vamarstríð. Hann
hefur þannig fært skriðdrekana,
sem em sóknarvopn fyrst og
fremst, aftur fyrir fremstu línur.
I fremstu línum em nú mest-
anpart fótgönguliðssveitir, þær
bestu sem Irak hefur á að skipa.
Herfræðingar Pentagons telja að
enda þótt Irakar fylki til vamar, sé
það á þann hátt gert að með litlum
fyrirvara væri hægt að fylkja upp
á nýtt til sóknar.
Mikill liðsmunur
Á móti stórher þessum hafa
Vesturlönd nú um 130.000 manna
landher og um 400 skriðdreka.
Mestur hiuti þess liðs er banda-
rískur. Af arabaherjum þeim er
standa gegn Saddam munar mest
um þann saúdiarabíska, en í hon-
um em nú rúmlega 90.000
manns.
Bandaríkjamenn og banda-
menn þeirra hafa dijúga yfirburði
i lofti og með íraska sjóhemum er
ekki reiknað sem merkilegum
andstæðingi. Á landi er jiðsmun-
ur hinsvegar svo mikill Irökum í
hag, að í ljósi þess er ólíklegt að
andstæðingar þeirra leggi til at-
lögu á næstunni. Þess em ærin
dæmi úr stríðum aldarinnar að yf-
irráð í lofti em ekki einhlít til sig-
urs, ef öflugum landher er að
mæta, og reglan hjá hemaðar-
fræðingum er að ganga út frá því
að til þess að hafa sæmilegar von-
ir um skjótan sigur þurfi sóknar-
her að vera þrefalt stærri en her-
inn sem hann ræðst á.
Oft hefur þó sóknarher farið
með sigur af hólmi án siíks liðs-
munar sér í hag og þá notið betri
útbúnaðar og þjálfunar, hugrekkis
fram yfir andstæðinginn, óvæntra
árása, betri herstjómar og fleira
mætti nefna. Nærtæk dæmi em
sumir sigra lsraela á arabaríkjum
og sigur Breta á Argentínumönn-
um í Falklandsstríði.
Ekkisameiginleg
herstjórn
Umdeilt er hversu skæður
andstæðingur Iraksher kynni að
reynast, ef allt færi í bál og brand
þar syðra. Arabar hafa sjaldan
skarað fram úr sem hermenn frá
því að sigurvinningar þeirra
dæmafáir á sjöundu og áttundu
öld vom á enda. I íransk-íraska
stríðinu var frammistaða hvomgs
aðilans nokkurt abragð, nema síð-
ur væri, og herstjóm léleg á báðar
hliðar. En vera má að reynslan úr
því stríði hafi komið íraska hem-
um að einhverju gagni.
Andstæðingum íraka háir að
þeir hafa ekki sameiginlega her-
stjóm, ekki einu sinni vestrænu
herimir, og arabaríkin sem em
þeirra megin virðast ófús til inn-
rásar í Irak og Kúvæt.
Vesturlandaríkin halda áfram
að efla her sinn á Persaflóasvæði,
en eins og sjá má af ofangreind-
um tölum eiga þau langt í land til
þess að verða íraska hemum að
miklum mun yfirsterkari á landi,
hvað tölu hermanna og þunga-
vopna viðvíkur.
Kemst hann upp
með þetta?
Með þetta í huga gerir Sadd-
am sér að líkindum vonir um að
þess verði enn langt að bíða að
andstæðingar hans þori að fara í
hann. Varla fer það heldur fram-
hjá honum að andstæðingamir
hafa ekki einu sinni sameiginlega
herstjóm og em ekki að öllu leyti
sammála um markmið. Vafasamt
er að Bandaríkin hætti á stríð við
Irak ein eða án stuðnings arab-
ískra bandamanna; þessháttar
gæti leitt til þess að Saddam tæk-
ist það, sem hann stöðugt reynir
en hingað til með takmörkuðum
árangri - að fá mikinn þorra al-
mennings í arabaheiminum yfir-
leitt á sína sveif. Að þessu athug- anum komist Saddam upp með að
uðu er alls ekki útilokað að á end- halda ránsfeng sínum Kúvæt.
Þriðjudagur 25. september 1990 ÞJÓÐVIUINN — SÍÐA 5