Þjóðviljinn - 09.10.1990, Blaðsíða 1

Álmálið
Nýtt orkusölufyrirtæki
Áiver er óhagkvœm fjárfesting segir í trúnaðarskýrslu hagfrœðingahóps. Finnbogi Jónsson: Sannfœrandi rök að
ýmsu leyti. Þórður Friðjónsson: Býsna gallað álit Áhœttan minnkar ef stofnað verður nýtt orkusölufýrirtæki utan
Landsvirkjunar. Haukur Tómasson: Ekki verið að nýta alla vœnlegustu virkjunarkostina
Þórður Friðjónsson,forstjóri
Þjóðhagsstofnunar segir í
tilefni umræðna um áhættuna
af samningsdrögunum við Atl-
antsál, að það hafi borið á
góma, .hvort rétt sé að stofna
sérstakt fyrirtæki um virkjan-
irnar og orkusöluna í þessu til-
viki og skilgreina þannig áhætt-
una innan eins fyrirtækis.
Áhættusala orku til stóriðju sé
annað en orkusala til heimila og
annarra fyrirtækja. Þórður
bendir á að þessi kostur sé þeim
mun fýsilegri að margra mati
vegna þess að fjármagna mætti
þetta nýja orkusölufyrirtæki að
hluta með fjármagni frá einka-
geiranum.
Þjóðviljanum er kunnugt um
að innan framkvæmdavaldsins
hefur verið viðraður sá möguleiki
að losa Landsvirkjun og þjóðina
þannig undan áhættunni og bent á
að þessi háttur sé víðast tíðkaður
erlendis.
Þórður Friðjónsson upplýsti
þetta vegna umræðna um trúnað-
arskýrslu um stóriðjumál sem
Sjónvarpið skýrði frá á sunnu-
dagskvöldið. Skýrslan var kynnt
sem hagfræðileg úttekt virtra og
reyndra hagfræðinga sem teldu
nýtt álver ekki hagkvæma fjár-
festingu og að enginn hagnaður
yrði af orkusölu til Atlantsáls-
hópsins.
Þórður Friðjónsson forstjóri
Þjóðhagsstofnunar segir að sér og
sérfræðingum stofnunarinnar
sýndist af fréttum að þetta væri
býsna gallað álit, en erfitt væri að
rökræða óséða skýrslu. Varðandi
þjóðhagslegu áhrifm virtist ótví-
ræður ávinningur af nýju álveri.
En af sjónarhóli Landsvirkjunar
sé óneitanlega talsverð viðskipta-
leg áhætta í dæminu og eðlilegt
að spyija hvort hún sé of mikil.
Síld
Vertíðin hafin
„Við bíðum eftir að hann fari að
dimma áður en við reynum við
síldina. Að vísu höfum við ekki
mikið orðið varir, en það þýðir
ekki annað en að vera bjartsýnn
á vertíðina,“ sagði Ingvi Rafn
skipstjóri á Guðmundi Kristni.
Þeir voru seinni partinn í gær á
Berufjarðardýpi um 50 sjómílur
frá landi og ásamt fjórum öðrum
síldarbátum.
Á hádegi á sunnudag gátu þeir
sem hafa til þess tilskilin leyfi
byrjað að veiða síld. Nokkrir bátar
fengu þó leyfi nokkru áður til að
veiða síld í frystingu. Af afla þeirra
að dæma virðist síldin bæði vera
stór og góð.
Alls hafa 87 bátar leyfi til síld-
veiða á vertíðinni sem er þremur
bátum fleira en í fyrra, og kvóti
hvers báts er um 1.100 tonn. Leyfi-
legt er að veiða alls 98 þúsund
tonn.
-grh
Samvæmt frétt Sjónvarspins
segir í leyniskýrslunni að verið sé
að binda vænlegustu virkjana-
kosti landsmanna til langs tíma,
orkuverðið 18,3 mills sé byggt á
villandi útreikningum Lands-
virkjunar, 17 mills sé nærri fram-
leiðsluverðinu. Spár um álverð
séu of háar og óraunhæft að
reikna með 98% nýtingu álvers-
ins. Sé Blönduvirkjun ekki talin
með í orkuverðsútreikningum
hljóti hún að teljast gífúrleg fjár-
festingarmistök. Skuldsetning
vegna orkuframkvæmda muni
hafa neikvæð áhrif á lánskjör Is-
Iands og að þjóðartekjur muni að-
eins aukast um 0,2-0,5% með til-
komu álversins. Áhættumat Þjóð-
hagsstofnunar sé rangt og ástæða
sé til að efast um opinberar niður-
stöður og útreikninga og viðmið-
anir varðandi áhrif nýs álvers.
Þórður Friðjónsson forstjóri
Þjóðhagsstofnunar sagði erfitt að
rökræða við huldumenn. Hins
vegar vildi hann eindregið fá höf-
unda skýrslunnar í heimsókn og
fara rækilega yfir efni hennar svo
menn geti að minnsta kosti verið
sammála um hvað þeir séu ósam-
mála.
Bæði Þórður og Finnbogi
Jónsson, stjómarmaður í Lands-
virkjun sögðust telja það ffáleitt
að stytta afskriftartíma virkjan-
anna, eins og hagfræðingamir
vildu, ffekar ætti að lengja hann.
Þjóðhagsstofnun telur mjög ólík-
legt að raunvextir verði 6% eða
hærri næstu áratugina, með við-
miðuninni um 5,5% raunvexti
væri frekar borð fyrir bám. Síðar í
vikunni skilar Þjóðhagsstofnun
endurskoðaðri greinargerð ffá því
í apríl vegna nýrrar stóriðju. I
þjóðhagsáætlun sem verður birt á
fimmtudaginn er sérkafli um ál-
ver og áhrif þess á þjóðarbúið.
Finnbogi Jónsson segir margt
í ffétt af leyniskýrslunni mjög
sannfærandi og að það liggi fýrir
að íslendingar græði hugsanlega
ekkert á þessum samningi. Of
mikil bjartsýni sé að miða við
5,5% raunvexti, stjóm Lands-
virkjunar hafi ekki sagt sitt álit og
iðnaðarráðherra beri einn ábyrgð
á málinu.
Haukur Tómasson, forstjóri
vatnsorkudeildar Orkustofhunar
segir það alrangt hjá hagffæðing-
unum sem sömdu skýrsluna um-
deildu, að verið sé að binda væn-
legustu virkjunarkosti íslendinga
til langs tíma með drögunum að
orkusölusamningi við Atlantsál.
Skilgreina þurfi í hveiju tilviki
fyrir sig hveijir séu bestu kostim-
ir og við séum rétt að byija virkj-
anaferli okkar.
ÓHT
Landsbergis kemur að Hótel Sögu I gændag. Mynd: Kristinn.
jyr Landsbergis
Island hefur hjálpað
Landsbergis: Mun rœða við íslenska ráðamenn um frekari stuðning Islendinga. Steingrímur
Hermannsson: Kemur vel til greina að gera viðskiptasamninga við Litháen
Landsbergis forseti Litháens
kom í heimsókn tii íslands í
gær, í boði Steingríms Her-
mannssonar forsætisráðherra.
Við komuna tii landsins sagðist
Landsbergis mjög glaður að
vera kominn til Islands og hann
hlakkaði til að skoða sig um
næstu daga.
„Island hefúr hjálpað Litháen
mikið pólitískt,“ sagði Lands-
bergis. Hann byggist við að ræða
áframhaldandi stuðning íslend-
inga i viðræðum sínum við ís-
lenska ráðamenn. En í dag á
Landsbergis fund með forsætis-
ráðherra og Jóni Baldvini Hanni-
balssyni utanríkisráðherra.
Að mati Landsbergis er
möguleiki á að Litháar nái að gera
samkomulag við Sovétmenn
innnan árs. Slíkt samkomulag
myndi verða um lagabreytingar
um samskipti rikjanna sem
tryggðu Litháum sjálfstæði eftir
fimmtíu ára innlimun.
Steingrímur Hermannsson
sagði Landsbergis koma hingað
til lands að ósk Litháa, en það
væri sér mikil ánægja að taka á
móti honum. Tilgangurinn með
heimsókninni væri að kynna ís-
lenskum ráðamönnum stöðu Lit-
háens og ræða á hvem hátt Islend-
ingar gætu stutt við bakið á Lithá-
um.
„Við höfúm reynt að styðja þá
á öllum alþjóðlegum fúndum og
þeir hafa kunnað að meta það,“
sagði forsætisráðherra. íslending-
ar hefðu alltaf undirstrikað að
þeir viðurkenndu sjálfstæði Lit-
háen fullkomlega. En það mætti
segja að ákveðin undirstrikun á
þeirri viðurkenningu fælist í boði
Landsbergis til landsins.
Að sögn Steingríms kemur
vel til greina að gera viðskipta-
samninga við Litháen, þó hann
gæti ekki sagt hversu hagstæðir
þeir gætu orðið. „Eg hef líka
hreyft þeirri hugmynd við forsæt-
isráðherra Norðurlandanna, að
þau gerðu til að mynda menning-
arsáttmála við Litháen,“ sagði
Steingrímur. Hann teldi að allir
slíkir samningar væm til að
stjTkja Litháa.
-hmp