Þjóðviljinn - 24.08.1991, Blaðsíða 7

FRETTIR
A Umsjón: Dagur Þorleifsson
Starfsemi kommúnistaflokks í Rússlandi
og Moskvu bönnuð til bráðabirgða
Hart er nú sótt að sovéskum kommúnistum, flokksdeildum
þeirra, blöðum og stofnunum víða í Sovétríkjunum eftir
vaidaránstilraunina sem fór út um þúfur á miðvikudag.
Margir ráðamenn og mikill hluti almennings saka sovéska kommún-
istaflokkinn og deildir hans í lýðveldunum um að hafa staðið á bak
við valdaránið og stutt það.
Borís Jeltsín Rússlandsforseti
gaf í gær út tilskipun um að starf-
semi Kommúnistaflokks Rúss-
lands, sem talinn hefur verið mikið
vigi íhaldsmanna og andstæðinga
Jeltsíns, væri bönnuð og skyldi
svo standa þangað til gengið hefði
verið úr skugga um með rannsókn
hver afstaða flokksins hefði verið
til valdaránstilraunarinnar.
Mörgum þykir ljóst eftir at-
burði gærdagsins að nú sé það
Jeltsín, sem valdið hefur í Sovét-
ríkjunum, öllu fremur en Gorbat-
sjov. Sá síðamefndi kom á fund
æðstaráðs (þings) Rússlands í gær
til að þakka Jeltsín og þingmönn-
um fyrir einarðlega mótspymu
egn valdaræningjunum, en fram-
oma Jeltsíns við hann þótti auð-
mýkjandi. Undirritaði Jeltsín til-
skipunina um bannið við starfsemi
Kommúnistaflokks Rússlands þar
á þingfundinum við mikil fagnað-
arlæti þingmanna, sem margir
veittu Gorbatsjov ekki ýkja hlýleg-
ar viðtökur. Gorbatsjov gagnrýndi
tilskipunina, sagði að ekki hefðu
allir í flokknum stutt valdaræn-
ingjana og varaði við „galdraof-
sóknum“ og „andkommúnískri
móðprsýki“.
Aður hafði Jeltsín bannað alla
starfsemi flokksdeilda kommún-
ista I sovéska hemum innan landa-
mæra rússneska sambandslýðveld-
isins og hliðstæð starfsemi komm-
únistaflokksins i KGB í lýðveldinu
hefur einnig verið bönnuð.
Gavríl Popov, borgarstjóri
Moskvu, lýsti í gær yfir banni við
starfsemi kommúnistaflokksins í
borginni þangað til rannsóknum
væri loktð á afstöðu deildar
flokksins þar til valdaránstilraun-
arinnar. Hefur aðalstöðvum
flokksins í Moskvu verið Iokað.
Svipað hefur verið gert i Leningr-
ad og fleiri borgum.
Af öðru sem Jeltsín gerði í gær
er helst að nefna að hann vék frá
embættismönnum í stjómamm-
dæmum sem hann kvað hafa stutt
valdaránstilraunina og bannaði til
bráðabirgða útkomu Pravda, mál-
gagns sovéska kommúnistafíokks-
ms, og fimm annarra blaða innan
landamæra Rússlands. Hann gerði
og eignir Pravda og fleiri blaða
flokksins upptækar og vék úr
störfum forstöðumönnum Tass-
fréttastofunnar og ríkisútvarpsins.
Gorbatsjov ræddi í gær við
leiðtoga sumra lýðveldanna og er
nú búist við að sum þeirra muni
krefjast þess að sambandslagasátt-
málanum, sem tilbúinn var til und-
irritunar fyrir valdaránstilraunina,
verði þannig breytt að sjálfstjóm
lýðveldanna, sáttmálanum sam-
kvæptt, verði aukin.
I fyrrakvöld reif mannsöfnuður
er fagnaði sigri andstæðinga
valdaránsmanna af stalli styttu af
Felix Dzerzhínskij, fyrsta forstjóra
sovésku leyniþjónustunnar er nú
heitir KGB. Stóð styttan fyrir
framan aðalstöðvar KGB í
Moskvu.
Jeltsfn - nú er valdið hans, öllu fremur en Gorbatsjovs.
Genscher: Eystra-
saltsríkin fljótlega
sjálfstæð í raun
Hans-Dietrich Genscher,
utanríkisráðherra Þýskalands,
sagðist í gær telja að þess
yrði skammt að bíða að Eist-
land, Lettland og Litháen
yrðu sjálfstæð ríki í raun og
Sovétríkin ríkjabandalag
ffemur en sambandsríki.
Valdaránstilraunin sem
gerð var fyrri hluta vikunnar
kemur til með að hafa áhrif á
Sovétríkin til frambúðar,
sagði Genscher. Frammistaða
Borísar Rússlandsforseta Jelt-
síns við að hnekkja valda-
ránsmönnum yrði þannig til
þess að stjómir sovésku lýð-
veldanna myndu eftirleiðis
mega sína meira gagnvart
miðstjóminni en hingað til.
Nauðsynlegt væri fyrir Evr-
ópubandalagið og aðildarríki
þess að taka fullt tillit til
þessara breytinga, sem væm
hafnar og myndu halda
áfram.
Það fer ekki leynt að
stuðningur við Eystrasaltslýð-
veldin þrjú í sjálfstæðisbar-
áttu þeirra hefur tekið all-
snöggan vaxtarkipp við hið
misheppnaða valdarán í Sov-
étríkjunum. Kanadastjóm lét í
gær í ljós þesskonar stuðning
við lýðveldin þijú og meira
að segja Frakkland, hingað til
hvað áhugaminnst af stærri
vesturlandaríkjum um örlög
þessara þriggja smáþjóða, gaf
til kynna það álit að innlimun
Sovétríkjanna á þeim hefði
verið „afbrigðilegt fyrirbæri í
sögunni".
Forsetar Mið-
Asíulýðvelda
úr stjómmálaráði
íslam Karímov, forseti
sovéska Mið-Asíulýðveldis-
ins Úsbekistans, sagði sig í
gær úr stjómmálaráði og mið-
stjórn Kommúnistaflokks
Sovétríkjanna. Slíkt hið sama
hafði starfsbróðir hans í Ka-
sakstan, Nursultan Naz-
arbajev, gert í fyrradag. Segj-
ast þeir gera þetta vegna þess
að flokksforustan hafi ekkert
hafst að gegn valdaránstil-
rauninni sem gerð var í fyrri
hluta vikunnar.
Kommúnistaflokkur Litháens lýstur ólöglegur
Sovéskir herfiokkar hafa frá því að valdaránstilraunin fór út um
þúfur yfirgefið mikilvægar byggingar í Eystrasaltslöndunum
þremur, þ.á m. sjónvarpsturninn í Vilnu, höfuðborg Litháens,
sem sovéskt herlið tók á sitt vald eftir blóðug átök í janúar. Er þetta
fyrsti áþreifanlegi ávinningur lýðveldanna þriggja af misheppnun
valdaránstilraunarinnar.
Stjómir lýðveldanna neyta þess
nú að miðstjómin í Moskvu er
hálflömuð eftir valdaránstilraun-
ina. Þannig samþykkti þing Lithá-
ens í gær tillögu um að lýsa
kommúnistaflokkinn þar, sem ver-
ið hefur á bandi sovésku stjómar-
innar, ólöglegan og að gera eignir
hans upptækar. Er flokkurinn i
samþykktinni sakaður um stuðning
við valdaránstilraunina. Litháens-
stjóm hefur einnig bannað tíma-
bundið útgáfu blaða, sem andvíg
em sjálfstæði landsins.
Stjóm og þing Lettlands em
sögð hafa svipaðar ráðstafanir i
huga.
Edgar Savisaar, forsætisráð-
herra Eistlands, hefur fyrirskipað
lokun útvarpsstöðvar andstæðar
sjálfstæði landsins. Hann segist
vilja að stjóm Rússlands undir for-
ustu Jeltsíns forseta taki þátt í
samningaumleitunum um sjálf-
stæði Eistlands. Rússland hefur
viðurkennt fullveldi þess, en sov-
Landsbergis - vill „Nurnbergréttar-
höld“ yfir kommúnistum.
éska stjómin ekki.
Stjómir Eistlands og Litháens
hafa tvo síðustu daga gert ráðstaf-
anir til að draga úr valdi sovéskra
stjómvalda í löndum þessum
tveimur og lýst því yfir að rann-
sóknir muni fara fram í málum
þeirra manna þarlendis, er stutt
hafi valdaránsmenn. Savisaar segir
ennfremur að forstjórum nokkurra
fyrirtækja á vegum sovéska ríkis-
ins verði vikið frá störfum, þar eð
fyrirtæki þessi hafi verið virki and-
stæðinga sjálfstæðisins.
Vytautas Landsbergis, forseti
Litháens, lagði til í gær að eftit
yrði til réttarhalda yfir forustu-
mönnum kommúnista með
Numbergréttarhöldin yfir forkólf-
um nasista sem fyrirmynd.
YOTN 0£
DALIR I
SKOTLANDI
— /Íiíii/i daga ferb,
33.990,-*
Loch Achray hótelið stendur í draumfögru og
hlýlegu umhverfi við rætur hins tignarlega Ben
Venue fjalls í hjarta Skotlands. Hótelið er
skemmtilega í sveit sett, umkringt óspilltum
skógi á bökkum Achray stöðuvatnsins. Allt (
kring eru víðar lendur, ótal skógarstígar og
þægilegar gönguleiðir meðfram vatninu.
Innifalið í ferðinni er:
• Flug báðar leiðir milli Keflavíkur og Glasgow
með Flugleiðum.
• Flugvallarskattur.
• Gisting í fjórar nætur á Loch Achray hótelinu.
• Hlý og notarleg svefnherbergi með sérbaði.
• Akstur.
• Skoðunarferðir á hverjum degi, auk
verslunarferða.
• Skemmtisigling.
• Ríkulegur morgunverður að skoskum hætti
hvern dag.
• Þríréttaðar kvöldmáltíðir að eigin vali.
Ferðaáætlun:
1. dagur
Brottför frá Keflavíkurflugvelli til Glasgow.
Þaðan flytur rúta farþegana til Loch Achray
hótelsins.
2. dagur
Dagsferð til Inversnaid, en þangað liggur leiðin
um fögur héruð að bökkum hins nafntogaða
Lomond vatns. Farið verður í siglingu á vatninu,
en síðan ekið til baka um skosku hálöndin.
3. dagur
Dagsferð til höfuðborgar Skotlands, þeirrar
sögufrægu Edinborgar. Þar gefst kostur á að
skoða sig um eða versla að vild.
4. dagur
Dagsferð um hálöndin og meðal annars numið
staðar í Crieff. Þar verður gestunum boðið að
skoða Glenturret, elsta brugghús í Skotlandi.
október, njóta þó góðs af kvöldflugi og geta
eytt fyrri hluta dagsins í Glasgow, verslað eða
skoðað sig um í stórborginni.
Brottför/heimkoma:
15. október -19. október
12. nóvember- 16. nóvember
10. desember-14. desember
FERDASKRIFSTOFA
ÍSLANDS
5. dagur
Brottför til Glasgow og flug þaðan til
Keflavíkur. Farþegar í fyrstu ferðinni, 15. til 19.
Söluaðili: Ferðaskrifstofa Islands - Skógarhlíð 18 -
101 Reykjavlk - slmi 91-2 58 55
* Miðað við gengi 01.08. 1991
Síða 7
ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 24. ágúst 1991