Þjóðviljinn - 02.10.1991, Blaðsíða 7

Blendnar tilfinningar
á Sameiningardegi Þýskalands

Berllnarmúrinn opnaður 10. nóvember 1989.
egar Þjóðverjar halda upp
á Sameiningardag Þýska-
lands á morgun verður það
með blendnum huga: sam-
einingin hefur vissulega breytt
ekki bara landakorti Evrópu,
heldur Uka mörgu í daglegu lífi
fólksins sem bjó austan og vestan
landamæranna sem nú eru fallin.
En það sem gerir tilfinningarnar
blendnar er fyrst og fremst að
sameiningin hefur reynst kostnað-
arsamari og erfiðari fyrir bæði
þjóðarbrotin en búist var við og
lofað hafði verið í hátíðarræðun-
um fyrir árin.
Fyrir ári lofaði ríkisstjóm Kohls
kanslara að sameiningin yrði komin
í framkvæmd tiltölulega sársauka-
laust og án nokkurra skattahækkana
innan árs. Reyndin hefur orðið önn-
ur.
Það er ekki bara að skattaálögur
hafi verið auknar til þess að greiða
kostnaðinn af sameiningunni, heldur
hefur aukin fjármagnsþörf vegna
sameiningarinnar valdið skriðu
verðhækkana sem er nú örari en í
nokkru öðru af sjö stærstu iðnríkj-
um heims, þar sem Þýskaland hefur
löngum verið í fararbroddi hvað
varðar stöðugleika. Þessu fylgir
jafhframt halli á fjárlögum ríkisins
sem talinn er að muni nema um 5%
af veigri þjóðarframleiðslu á þessu
ári og halla á viðskiptum við útlönd,
sem þýðir að Þýskaland er nú orðið
að þiggjanda á alþjóðlegum lána-
markaði í fyrsta skipti í áraraðir.
Á yfirstandandi ári ver þýska
stjómin um 150 miljörðum marka
(4.300 miljörðum kr.) til endur-
menntunar, atvinnuleysisbóta og
sköpunar nýrra atvinnutækifæra í
fyrrverandi A-Þýskalandi. Meðal
annars er unnið að enduruppbygg-
ingu vegakerfisins, símakerfisins og
vatnsveitna auk þess sem mikið er
lagt í almenna enduruppbyggingu
húsnæðis.
Engu að síður gengur um þriðj-
ungur vinnufasrra manna í austur-
hlutanum nú atvinnulaus og hinir
hafa ekki nema um 60% af tekjum
launafólks í vesturhlutanum en
þurfa þó að greiða vörur og þjónustu
sama verði.
Þótt sameiningin hafi þannig
orðið kostnaðarsamari en reiknað
var með á hinu efnahagslega sviði
og langt sé enn í land að henni verði
lokið, þá hefur hún ekki síður orðið
dýrkeyptari tilfinningalega séð en
margir reiknuðu með.
Lífið i austurhlutanum hefur
tekið stakkaskiptum: vöruval í búð-
unum hefur aukist, frelsi til tjáningar
og ferðalaga hefur áunnist, en eftir
situr djúp og bitur tilfinning meðal
þorra fyrrverandi Austur-Þjóðveija
um að þeir séu annars flokks þegnar
í hinu sameinaða ríki.
Fyrir ári sögðu 75% aðspurðra
Austur-Þjóðveija í skoðanakönnun
vikuritsins Der Spiegel að þeir
Sú ákvörðun Bandaríkjafor-
seta að eyða öllum skamm-
drægum kjarnorkuvopn-
um hefur skapað þrýsting á
önnur kjarnorkuveldi að fylgja í
kjölfarið.
Síðastliðinn mánudag lýsti tals-
maður Sovétstjómarinnar yfir að
hún myndi grípa til samsvarandi
eyðingar kjamorkuvopna, og bresk
stjómvöld hafa lýst því yfir að þau
hyggist eyða sínum skammdrægu
vopnum en halda hins vegar áfram
þroun langdrægra kjamorkuvopna
fyrir kafbáta.
Málið virðist hins vegar snúa
öðmvísi við gagnvart Frökkum, og
hefur orðið til þess að ýta undir tor-
tryggni frá nágrönnum þeirra í
Þýskalandi, sem hafa takmarkaðan
hefðu það sterklega á tilfinningunni
að þeir væm annars flokks Þjóðveij-
ar. Nú, ári síðar, hefur þetta hlutfall
hækkað upp í 84%.
Sameiningardagurinn á morgun
mun að öllum likindum fyrst og
fremst verða hátiðisdagur fyrir
stjómmálamenn. Fyrir vestan munu
menn hugsa sitt um hækkaða skatta,
vömverð og svikin kosningaloforð.
Og í austurhlutanum munu menn
hugsa sitt um öll þau sviknu gylli-
boð sem auglýsingaheimur vesturs-
ins hafði lofað þeim og þá niðurlæg-
ingu sem sameiningin hefur þrátt
fyrir allt kostað.
En þrátt fyrir alla erfiðleikana er
það almennt álit sérftæðinga í fjár-
málaheiminum að Þýskaland muni
standast þá tímabundnu erfiðleika
sem það gengur nú í gegnum, og að
þegar upp verði staðið muni austur-
hluti landsins standa uppi með nú-
tímalegri og fiillkomnari tækni og
þjónustu en víðast annars staðar og
skilning á nauðsyn þess að hafa
skammdræg kjamorkuvopn staðsett
í Frakklandi.
Mitterrand fagnaði að vísu
frumkvæði Bush forseta og sagði
það „virðingarvert", en bætti því
jafhframt við að Fralckar hefðu eng-
in áform um það að fara að dæmi
Bandarikjamanna með því að eyða
skammdrægum kjamavopnum sín-
um eða blanda sér í afVopnunarvið-
ræður stórveldanna á þessu stigi
málsins. Hann sagði að Frakkar
myndu þá fyrst gera slíkt þegar
vopnabirgðir stórveldanna væru
komnar a svipað stig og vopna-
biigðir Frakka. Hugmyndir Bush
forseta miðuðu hins vegar að því að
stórveldin héldu eftir um 12.000
kjamavopnum hvort á meðan
að sameinað Þýskaland muni í fram-
tiðinni fá vaxandi þýðingu fyrir þró-
un Evrópu sem brú á milli hins van-
vopnabirgðir Frakka næmu um 500
kjamavopnum nú.
Þessi afstaða ffönsku stjómar-
innar gæti því leitt til þess að Frakk-
ar yrðu eina þjóðin i Evrópu sem
réði yfir skammdrægum kjamorku-
vopnum.
Frakkar eiga nú í smíðum nýja
kynslóð skammdrægra Hades- eld-
flauga, sem hafa vakið litla hrifn-
ingu í nágrannaríkjunum, einkum
Þýskalandi og Tékkóslóvakíu. En
skeyti þessi draga 480 km vega-
lengd og myndu þvi ekki duga til
þess að hitta önnur lönd en Þýska-
land og Tékkóslóvakíu, væri þeim
beint til austurs ffá herstöðinni í
NA- Frakklandi, þar sem þau verða
staðsett.
Stjómvöld í Bonn hafa beint
þróaða austuriiluta og hins háþróaða
vesturhluta álfunnar.
þeim tilmælum til Mitterrands að
Hades-áætlunin verði stöðvuð, en
Mitterrand hefur lýst því yfir að svo
muni ekki verða. En framleiðslan
verður takmörkuð við 30 flugskeyti
í stað 120. Hafa Frakkar gefið í skyn
að flugskeytin verði sett í geymsfur
en ekki á skotpalla, og að pau muni
í framtíðinm verða notuð sem
skiptimynt í samningum um niður-
skurð vopna.
Franskur sérffæðingur í alþjóða-
málum sagði í viðtali við Reuter-
fréttastofuna í gær að afstaða
ffönsku stjómarinnar í þessu máli
gæti skapað erfiðleika í samskiptum
Frakka og Þjóðveija í ffamtíðinni.
-ólg/reuter
-ólg.
Frakkar tregir að fylgja Bush
Breski Verkamannaflokkurinn
vill aukið samstarf innan EB
Helgimynd Lenins f grafhýsinu við Rauða torgið ( Moskvu. Verður
húsaleigusamningnum sagt upp?
Fær Lenín hæli
í Finnlandi?
Sú hætta vofir nú yfir jarð-
neskum leifum Vladimirs
Ilvich Leníns, stofnanda
Sovétríkjanna, að þeim
verði sagt upp húsnæðinu við
Rauða torgið í Moskvu. Heyrst
hefur að sú tillaga verði lögð fyr-
ir Æðsta ráðið í næsta mánuði
að smurningur Leníns verði
fluttur í gröf móður hans í Pét-
ursborg, sem nýlega hét Len-
íngrad.
Það mun hafa verið í óþökk
Lenlns sjálfs og ekkju hans að
jarðneskum leifum hans skyldi
breytt i helgimynd og henni komið
fyrir undir gleri, almenningi til
sýnis. En ríkisbákn það sem Lenin
hafði byggt upp í Sovétríkjunum
þurfti einmitt á slíkri helgimynd að
halda sem tákni fyrir hin nýju rík-
istrúarbrögð. Því var hinsti vilji
byltingarleiðtogans í þessum efn-
um hunsaður.
En nú þegar sér fyrir endann á
þesari prísund Leníns í grafhýsinu
hafa hugsjónamenn meðal ffænda
okkar i Finnlandi brugðist við með
röggsemi og boðist til að fram-
lengja lif helgimyndarinnar. Þar er
um að ræða forstöðumenn Lenín-
safnsins í Tampere, sem liggur 160
km fyrir norðan Helsinki. Aimo
Minkkinen, forstöðumaður safns-
ins, sagði að Lenín hefði löngum
átt sér griðastað í Finnlandi fyrir
byltinguna, og ekki væri nema
eðlilegt að hann fengi slíkan griða-
stað þar nú, þegar gagnbyltingar-
menn ætluðu að segja honum upp
húsnæðinu á Rauða torginu.
Lenín-safnið í Tampere er til
húsa í byggingu þeirri sem hýsti
fyrsta þing Rússneska sósíal-
demókratíska Verkamannaflokks-
ins árið 1905 undir forsæti Lenins.
Safnið var stofnað 1946. Haff er
effir forstöðumanni safhsins að þar
sem lenínisminn heyri nú sögunni
til sem stjómmálastefha, eigi lik-
amsleifar leiðtogans best heima á
sögulegu safni. -ólg.
Fyrir 8 árum hafði Verka-
mannafiokkurinn í Bret-
landi þá stefnu að Bret-
land ætti að segja sig úr
Evrópubandalaginu.
Á árlegu þingi leiðtoga
flokksins, sem haldið var um síð-
ustu helgi, kom fram að flokkur-
inn hefur ekki bara skipt um
skoðun varðandi aðild, heldur er
hann nú orðinn Evrópusinnaðri
en íhaldsflokkurinn, og hefur
lýst sig hlynntan því að færa
aukin völd til bandalagsins, með-
al annars með því að gangast
undir félagsmálasáttmála banda-
lagsins, sem stjóm Íhaldsflokks-
ins hefur ekki viðurkennt.
í yfirlýsingu flokksstjómar
Verkamannaflokksins kemnur
fram að hún er hlynnt því að
smám saman verði komið á
þeirri reglu að meirihlutavald
gildi i ráðherranefnd og öðmm
stofnunum EB. Sagði talsmaður
flokksins að slík ráðstöfun hefði
i för með sér aukið lýðræðislegt
eftirlit í umhverfismálum, á
vinnumarkaði, gagnvart minni-
hlutahópum innflytjenda og
gagnvart sjálfri ráðherranefnd-
inni.
Þá segjast leiðtogar flokksins
vera hlynntir myntbandalagi og
sameiginlegum gjaldmiðli og
seðlabanka í framtíðinni, en telja
að ákvarðanir um slíkt verði að
taka út frá sambærilegum efna-
hagsforsendum í aðildarlöndun-
um 12.
Eining virðist ríkja um hina
breyttu stefnu Verkamanna-
flokksins gagnvart EB, þvi að
sögn talsmanna hans kom ekki
fram nein tillaga gegn bandalag-
inu og markmiðum þess á
flokksstjómarfundinum.
-ólg/reuter
/--------------------------------------------N
SKRIFSTOFUHÚSNÆÐI TIL LEIGU
Til leigu er frá 1. desember n.k. skrifstofuhæð
neðst við Laugaveginn.
Hæðin er um 250 fm. og leigist í einu lagi.
Tilvalið húsnæði fyrir lögmenn, vegna nálægðar
við væntanlegt dómhús.
Nánari upplýsingar eru veittar í síma 681993
eftir kl. 17:00 á daginn.
V___________________________________________>
Slða 7
ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 2. október 1991