Þjóðviljinn - 11.10.1991, Blaðsíða 14

Erlendar fréttir
ísraelsstjórn óttast
frióa r róöstef n u
lsraelskur hermaður kannar farangur palestinskrar konu i miðborg Jerúsalem.
Fimmtíu vopnaðir öfgamenn
ásamt með einum ráðherra úr
stjórn Shamirs og nokkrum
þingmönnum sátu enn í her-
teknu íbúðarhúsi í austurhluta
Jerúsalem í gærkvöldi þegar
James Baker hitti þrjá fulltrúa
Palestínumanna frá herteknu
svæðunum í Washington.
Fundurinn í Washington var
haldinn til þess að undirbúa
enn eina ferð Bakers um Mið-
Austurlönd, væntanlega þá síð-
ustu fyrir friðarráðstefnuna sem
Bandaríkin og Sovétríkin hyggj-
ast boða til um lausn Palestínu-
vandans í þessum mánuði.
Hústakan í austurhluta Jerúsal-
em er ein af mörgum örvæntingar-
fullum tilraunum sem ísraelsk
stjómvöld hafa gripið til undan-
famar vikur til þess að koma í veg
fyrir að af friðarráðstefnunni verði.
Hústakan í A-Jerúsalem hófst
aðfaranótt sl. miðvikudags þegar
50 öfgasinnar vopnaðir vélbyssum
og öðrum vopnum i fylgd með um-
ræddum ráðherra og nokkrum
þingmönnum á ísraelska þinginu
réðust inn í 8 hús í miðborg gömlu
Jerúsalem og settust þar að. Lög-
reglan sá til þcss að sjö af húsun-
um væri skilað aflur, cn hústakan
var hcimiiuð í því 8. þar til dóms-
úrskurður hefði farið fram um lög-
mæti. Undirréttur hafnaði síðan
kröfu arabískra eigenda hússins um
að fá það cndurheiml, en dóms-
málaráðherra ísraels sagði síðan að
afla þyrfti frckari gagna áður en
endanlcg ákvörðun yrði tekin um
afdrif hússins.
Það er álit fréttaritara að hús-
taka þessi hafi verið gerð mcð vit-
und og vilja Yitzahks Shamirs for-
sætisráðherra, og að megintilgang-
ur hennar hafi verið að trufla við-
leitni Bakers til að koma á friðar-
ráðstefnu. Hústakan beinir meðal
annars athyglinni að lagalcgri
slöðu Jerúsalem, en Israel hertók
borgina í stríðinu 1967 pg innlim-
aði austurhluta hennar í Israel þeg-
ar hún var gerð höfuðborg.
Palcstínumenn á Vcsturbakk-
anum líta hins vcgar á austurhluta
borgarinnar og gamla borgarhlut-
ann þar sem hústakan var framin
sem menningarlega og trúarlega
miðstöð þcss palcstínska ríkis sem
þeir ætla að stofna á Vesturbakk-
anum. Sameinuðu þjóðimar hafa
aldrei viðurkennt innlimun
A-Jerúsalem í Israel.
Umræðucfni James Bakers og
Palestínumannanna Faisal
al-Husseini, Hanan Ashrawi og
Zakaria al-Agha í Washington
verður fyrst og fremst skipan
sendinefndar Palestínumanna á
vænlanlegri friðarráðstcfnu. ísra-
elsmcnn hafa sett þau skilyrði að
fulllrúar þeirra verði á engan hátt
tengdir PLO og ekki frá A-Jcrúsal-
em.
Palestínumennimir þrír, sem
hafa verið taldir hugsanlcgir full-
trúar Palestínumanna á ráðstefn-
unni, uppfylla ekki þessi skilyrði:
þcir Ashrawi og Husseini eru báðir
frá A-Jerúsalem og talið cr að þcir
hafi sctið fund útlagaþings Palest-
ínumanna í Alsír í síðasta mánuði.
I yfirhcyrslum í Jerúsalem í síðustu
viku ncituðu þeir þó slíkum ásök-
unum.
Samkvæmt ísraelskum lögum
er það refsivert að eiga samræður
við cinstaklinga sem cru félagar í
PLO. Þannig var ísraclskur gyð-
ingur og friðarsinni nýlega dæmd-
ur í 18 ára fangelsisvist fyrir að
hafa farið til Túnis til þess að ræða
við lciðtoga PLO. Friðarsinninn
sem heitir Abic Nathan, sagði cr
hann hóf afplánun dómsins i gær.
að hann hefði verið beðinn um iðr-
un af dómsyfirvöldum.
„Ég mun ekki iðrast," sagði
þessi 64 ára gamli friðarsinni. „Svo
lengi sem þcssi óréttlátu lög eru
við lýði mun ég halda áfram að
ræða við fulltrúa PLO.“ Nathan
hafði áður lagt á sig 40 daga hung-
urverkfall til þess að mótmæla lög-
unum. Hámarksrefsing við broti á
lögunum er 3 ára fangelsi.
Önnur aðgerð Israelsstjórnar
sem greinilcga er beint gegn friðar-
ráðstefnunni er síendurteknar ferð-
ir ísraelskra orrustufiugvéla yfir ír-
akska lofthelgi undanfama daga.
írakstjóm hefur kært fiugið til að-
alritara Sameinuðu þjóðanna. Hann
sagði í gær að lagalega séð væri
hér um að ræða rof á Iofthelgi full-
valda ríkis, en hann sagði að málið
hefði ckki verið lagt fyrir Öryggis-
ráðið.
Bandaríkjasljórn hefur hins
vegar mótmælt fiugferðum þessum
og sagt að þær gætu trufiað undir-
búning að friðarráðstefnu.
Þótt mikil andstaða sé í Israel
gcgn friðarráðstcfnu, scm óhjá-
kvæmilega mun snúast um það að
ísrael skili hcrlcknu landi til Pal-
estínumanna og viðurkenni sjálfs-
ákvörðunarrétt þcirra, þá hafa
Bandaríkin þó þá hönk upp í bakið
á Israelsstjóm sem er sú mikla
efnahagsaðstoð, sem Bandaríkin
hafa veitt ísrael. En hún nemur um
4 miljörðum dollara á þessu ári.
Auk þess hefur ísraelstjóm farið
fram á sérstaka 10 miljarða dollara
ríkisábyrgð á láni til þess að kosta
móttöku þess fjölda sovéskra gyð-
inga sem sest hefur að í ísrael á
síðustu árum. Bandaríkjaforseti
hefur sett það skilyrði fyrir láninu
að landnámi á herteknu svæðunum
verði hætt.
Shimon Peres, formaður
Verkamannafiokksins, sem sagði
sig úr stjóm Shamirs fyrir 19 mán-
uðum vegna stefnu hans i land-
nemamálinu, hefur ásakað Shamir
fyrir að hafa komið ísrael á önd-
verðan meið við Bandaríkin með
afstöðu sinni í málinu, og hefur
flokkur hans lýst yfir vilja til að
skila hluta hins hertekna lands í
skiptum fyrir frið. Nú munu um
100.000 landnemar gyðinga hafa
sest að á Vesturbakkanum, þar sem
búa 1,75 miljónir Palestínumanna.
Heimildir í Israel segja að
Shamir muni hugsanlega fáanlegur
til að taka þátt í tveggja daga frið-
arráðstefnu er síðar myndi leiða til
tvíhliða viðræðna á milli Israels og
Palestínumanna og lsraels og ná-
grannaríkjanna. -ólg
Viðskiptabann OAS á Haiti hefur áhrif
Þau 34 riki sem mynda Samtök
Amerikuríkja hafa sett algjört við-
skiptabann á Haiti eftir að þing
landsins hafði neitað að verða við
kröfum samtakanna um að setja
Jean-Berrand Aristide aftur í
embætti, en hann var settur af í
blóöugu valdaráni hersins 30.
september s.l. og er nú landflótta
í Venesúelu.
Aristide var kosinn forseli í
lýðræðislcgri kosningu. Hann er
kaþólskur prestur og lalinn vinstri-
sinnaður og höfðaði lil liins fátæka
meirihluta íbúa landsins í málflutn-
ingi sínum, en Haiti er fátækasta
ríkið í Karíbahafinu.
Síðastliðinn mánudag hafnaði
þingið á Haiti þeim tilmælum
OAS-ríkja, að sctja Aristidc aftur í
embætti, en tilnefndi þess í stað
Joscph Ncrctte scm forseta til
bráðabirgða. Talið er að þingið
hafi þarna veriö undir þrýstingi frá
liemum scm er valdamikill á Haiti.
Einnig voru atvinnurekendur á Ha-
iti andvígir stjórn Aristide og end-
ursetningu hans í cmbætti.
En viðskiptabann Ameríkuríkja
hcfur hafl sín áhrif, og í gær fóru
samtök atvinnurckenda á Haiti
fram á það að Aristidc yrði settur í
embætti með samkomulagi, gegn
því að viðskiptabanninu yrði afiétt.
Haft er eftir erlendum scndi-
ráðsmönnum á Haiti að viðskipta-
banniö muni fijótt scgja til sín og
þá fyrst í orkuskorti, cn landið er
algjörlcga háð olíuviöskiptum við
Bandarikin og Venezuelu, þar sem
Aristide er nú í útlegð.
Bandaríkin eru þátttakandi í
viðsakiptabanninu scm aðili að
OAS. Telja sérfróðir að olíubirgð-
irnar í landinu séu til tveggja eða
þriggja vikna, en eflir það muni öll
umferð lamast og rafmagn fara af
höfuðborginni, Port-Au-Prince.
„Af tveimur illum kostum
verðum við að velja þann sem
minni skaða veldur,“ var haft eftir
talsmanni atvinnurekenda á Haiti í
gær. „Kostnaðurinn af viðskipta-
banni yrði of mikill, efnahagur
landsins er þegar í rúst og við-
skiptabannið myndi hafa ófyrirsjá-
anlegar afleiðingar.“
Valdaránið 30. september kost-
aði umtalsverðar blóðsúthellingar
og ógnaröld ríkti í höfuðborginni
fyrstu dagana á eftir. En fréttaritar-
ar sögðu ástandið í borginni orðið
tiltölulega eðlilegt í gær.
Ekki er vitað hvaða áhrif við-
skiptabannið muni hafa á afstöðu
þingsins og herforingjanna sem
fara með völdin í landinu. En Ar-
istide forseti sagði í Venesúela í
gær að herforingjamir í landinu
væm fjármagnaðir af eiturlyfja-
hring sem starfaði í Dóminíkanska
lýðveldinu sem myndar hinn helnr-
ing eyjarinnar Hispaníólu í Karíba-
Þökkum innilega fyrir auðsýnda samúð og hlýhug við frá-
fall móður okkar, tengdamóður, ömmu og langömmu
Sólborgar Gunnarsdóttur
frá Reyðarfirði
Ingi S. Erlendsson Rannveig Gísladóttir
Erlendur Á. Erlendsson Vilborg Nikulásdóttir
Gunnar Þorkelsson Erna Grétarsdóttir
barnabörn og barnabarnabörn
Sænskir
hægri-
menn
andvígir
skóla-
gjöldum
Hin nýja ríkisstjórn borgara-
flokkanna í Svíþjóð hefur ein-
sett sér að gera róttækar
breytingar á sænska skóla-
kerfinu. Grundvallarbreytingin
á að fela í sér að nemendur
velji sér sjálfir skóla og að
foreldrum verði skylt að
sækja um skólavist fyrir börn
sín. Jafnframt á að gefa skól-
unum stóraukið frjálsræði og
skapa þannig samkeppni á
milli þeirra um nemendur.
Grundvallarreglan við fjár-
mögnun skólans á að vera sú,
að fjárveitingin fylgi nemand-
anum í þann skóla sem hann
velur sér. Ekki er gerður grein-
armunur á einkaskólum og
skólum reknum af sveitarfé-
laginu, svo framariega sem
einkaskólamir uppfylli ákveð-
in skilyrði.
Beatrice Ask, hinn nýi
menntamálaráðherra Svía, sem
er úr sænska hægriflokknum,
segir vafasamt hvort einka-
skólamir fái heimild til að taka
sérstök skólagjöld af foreldr-
um, fái þeir að öðm leyti sam-
bærilega meðhöndlun af hálfú
sveitarfélaganna og opinbem
skólamir. „Valið á skóla á
ekki að ráðast af þykktinni á
peningaveski foreldranna,"
segir ráðherrann og er þar á
sama máli og fyrirrennari
hennar úr ríkisstjóm jafnaðar-
manna.
Fyrri ríkisstjóm hafði sett
þær reglur að framlag ríkisins
skyldi falla jafnt til allra skóla,
einkaskóla jafnt sem opin-
berra, en úthlutun peninganna
átti að vera í höndum sveitar-
félaganna.
I viðtali við nýja mennta-
málaráðherrann segir að þar
sem einkaskólar hafi oft reynst
ódýrari í rekstri sé ekki sjálf-
gefið að þeir fái 100% framlag
eftir nemendaQölda.
Fordæmi
fyrir Is-
lendinga?
Reuter-fréttastofan segir að
frændur okkar í Noregi hafi
hafið sérstaka auglýsingaher-
ferð til þess að hressa upp á
sjálfstraustið. Að sögn frétta-
stofunnar veröur auglýsinga-
herferðin undir slagorðinu:
„Já, við trúum á þetta landl"
Markmiðið með herferð-
inni er að auka mönnum
sjálfstraust og skapa andrúms-
loft bjartsýni er hjálpað geti
við það að skapa ný atvinnu-
tækifæri á tímum vaxandi at-
vinnuleysis.
Upphafsmenn auglýsinga-
herferðarinnar segja að könn-
un meðal 1000 Norðmanna
hafi leitt í ljós að 70% Norð-
manna hefðu áhyggjur af því
að líta heimskulega út í augum
umheimsins, og að þessi stað-
reynd verki niðurdrepandi á
atvinnulífið. Þá leiddi skoð-
anakönnunin það í ljós að 80%
Norðmanna væri fullur efa-
semda um alla nýbreytni.
I einni auglýsingunni er
sýnd ljósmynd af landkönnuð-
inum Thor Heyerdahl á fiek-
anum Kon Tiki sem llutti hann
yfir Atlantshafið árið 1947.
Undir myndinni stendur skrif-
að: „Þeir sem hugsa jákvætt
geta komist yfir Atlantshafið á
stráfieka."
NYTT HKLGARBLAÐ
14 FÖSTUDAGUR 11. OKTÓER 1991