Þjóðviljinn - 17.10.1991, Blaðsíða 2

Andstaða við
ríkisstjórnina
Síðasti miðstjórnarfundur Alþýðubandalagsins
fyrir landsfund flokksins í næsta mánuði var
haldinn um helgina. Þar kom fram hörð and-
staða við aðför ríkisstjórnarinnar að velferðarkerfinu
og voru tvær ályktanir samþykktar þar að lútandi.
[ fyrsta lagi mótmælir Alþýðubandalagið harðlega
stuðningi ríkisstjórnarinnar við einokun í atvinnulífi
þvert á hagsmuni alþýðu. Síðan segir í ályktuninni:
„Núverandi ríkisstjórn hefur haft hátt um markaösbú-
skap og frjálsræði í atvinnulífi. Ýmsar gerðir ráðherr-
anna að undanförnu benda aftur á móti til þess að
eitt helsta markmið ríkisstjórnar Davíðs Oddssonar
sé að efla hér einokunarbandalag nokkurra stórfyrir-
tækja og standa vörð um einkahagsmuni örfárra fjöl-
skyjdna.“
í öðru lagi samþykkti fundurinn ályktun þar sem
lýst er harðri andstöðu við hugmyndir um að koll-
varpa námslánakerfinu: „Þær hugmyndir sem þar
eru settar fram um styttingu endurgreiðslutíma og
vexti þýða slíka greiðslubyrði, einkum fyrir hina
tekjulægri, að venjulegu ungu fólki er nánast gert
ókleift að stunda nám, þarfnist það námslána."
Um þessar ályktanir og reyndar allt starf á mið-
stjórnarfundinum ríkti mikil samstaða. Ekki síst átti
það við um drög að nýrri stefnuskrá og hugmyndir
um breytingar á lögum flokksins.
Landsfundur Alþýðubandalagsins verður haldinn
21.-24. nóvember næstkomandi. Þar verður borin
fram tillaga um nýja stefnuskrá fyrir flokkinn. Ekki er
ætlunin að gera hér grein fyrir einstökum atriðum í
stefnuskrárdrögunum.endaekki fullfrágengin á þess-
ari stundu. Hinu ber að fagna að samstilltur hópur
Alþýðubandalagsfólks er nú reiðubúinn til að takast
á við þau fjölmörgu verkefni sem bíða á stjórnmála-
sviðinu, eftir erfið innanhúsátök. Flokksstarfið síðast-
liðið haust, kosningabaráttan í vor og góður árangur
flokksins í þeim kosningum voru upphafið að öflugu
og samhentu starfi, sem vonandi mun endurspeglast
á landsfundinum í næsta mánuði.
Sú ríkisstjóm sem nú situr við völd er hörð aftur-
haldsstjórn. Hennar stefna og störf bera vott um að
þeir sem sitja við keiparnar séu aftan úr grárri forn-
eskju, vilji hverfa til gamalla tíma, hvort sem er í inn-
anlandsmálum eða alþjóðamálum. Á þeim bæ er
kalda stríðið enn kompásinn sem stýrt er eftir.
Það kom skýrt fram í umræðum um stefnuræðu
forsætisráðherra fyrir helgina að ríkisstjórnin á í vök
að verjast á Alþingi. Stjórnarandstaða hefur ekki um
langt skeið verið jafn sterk og nú og hún á alla
möguleika á að veita ríkisstjórninni harða og mál-
efnalega andstöðu. Stefna stjórnarinnar gefur svo
sannarlega tilefni til að tekist sé á. Alþýðubandalagið
hefur í sumar og haust verið leiðandi afl í pólitískri
umræðu og verður það áfram. Miðstjórnarfundurinn
um síðustu helgi var engin undantekning í því efni,
og í næsta mánuði gefst flokknum tækifæri, á lands-
fundi, til að skerpa andstæðurnar í íslenskri pólitík,
en jafnframt þarf þar að leggja áherslurnar sem
varða eiga veginn inn í nýja öld.
Þjóðviljinn hefur áður haldið því fram að brýnt sé
að stjórnarandstöðuflokkarnir á Alþingi standi saman
vörð um velferðarkerfið og móti í sameiningu stefnu
sem þeir séu tilbúnir að gera að stjórnarstefnu ef
svo býður við að horfa. Þessi áeggjan er nú ítrekuð
og hvað Alþýðubandalagið snertir er landsfundurinn
í næsta mánuði kjörinn vettvangur fyrir þá umræðu
sem slíku samstarfi fylgir.
ÁÞS
t>JÓT>VTTJINN
Málgagn sósíalisma þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Síðumúla 37 — 108 Reykjavík
Sími: 681333
Símfax: 681935
Útgefandi: Útgáfufélagið Bjarki h.f..
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Ritstjórar: Ámi Bergmann, Helgi Guðmundsson.
Ritstjórnarfulltrúar: Árni Þór Sigurðsson, Siguröur Á. Friðþjófsson.
Ritstjóm, skrifstofa, afgreiðsia, auglýsingar: Síðumúla 37, Rvík.
Auglýsingar: 681310, 681331.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Oddi hf.
Verð í lausasöiu: 110 kr. Nýtt Helgarblaö: 170 kr.
Áskriftarverö á mánuði: 1200 kr.
LIPPT & SKOIIÐ
Bjargvætturinn
Landsmenn muna enn eflir því
þegar skyndilega skaut upp á himin-
inn atvinnurekanda frá Flateyri sum-
arið 1988. Þorsteinn Pálsson þáver-
andi forsætisráðherra hafði skipað
hann formann yfir forstjóranefndinni
svokölluðu sem átti að koma með
úrræði til að bjarga atvinnulífmu,
sem rambaði á barmi gjaldþrots eftir
árslanga efnahagsóstjóm ríkisstjóm-
ar Þorsteins Pálssonar. Forstjóra-
nefndin lagði til að farin yrði niður-
færsluleið og var Einar Oddur Krist-
jánsson forstjóri á Flateyri helsti
talsmaður þeirrar leiðar. Hefur hann
upp ffá því verið kallaður bjargvætt-
urinn, þótt tillögur nefndarinnar hafi
ekki bjargað neinu, þar sem Þor-
steinn stakk af í sumarftí til Flórída í
stað þess að taka til höndunum við
þær björgunaraðgerðir sem nauðsyn-
legar vom. Ríkisstjómin sprakk og
ný ríkisstjóm var mynduð af Al-
þýðuflokki, Alþýðubandalagi og
Framsóknarflokki.
Nafn Einars Odds var hinsvegar
komið á allra varir og skömmu síðar
tók hann við formennsku hjá Vinnu-
veitendasambandinu. Sem slíkur átti
hann stóran þátt í þjóðarsáttarsamn-
ingunum. Þjóðarsáttin gekk út á það
að launafólk, sem orðið hafði fyrir
stórfelldu kaupmáttarhrapi síðan
1987, tók þátt í að reisa við atvinnu-
lífið og koma á jafnvægi í efnahags-
málum þjóðarinnar með hóflegum
launahækkunum, enda var um það
samið að kaupmáttaraukning yrði
næst á dagskrá þegar sest yrði að
samningsborðinu.
Nú eftir að ríkisstjóm Davíðs
Oddssonar hefúr setið í rúmt hálfl ár
em samningar lausir og atvinnuvegir
landsmanna standa frammi fyrir
álíka erfiðleikum og þegar ríkis-
stjóm Þorsteins Pálssonar hljóp burt
frá vandanum.
Nú er það svart
Þá stígur bjargvætturinn aftur
fram á sjónarsviðið, í þetta skipti í
viðhafnarviðtali á síðum Morgun-
blaðsins. „Við verðum að nauð-
hemla,“ segir hann og málar kol-
svarta mynd af ástandinu. Fyrst kom
skýrsla Hafrannsóknastofnunar um
vemlegan aflasamdrátt á næsta ári.
Þjóðhagsstofnun bætti svo um betur
með spá sinni og Vinnuveitendur
kórónuðu svo sköpunarverkið með
enn svartari spá.
Einar Oddur er spurður hvort
þessi svartnættissöngur sé ekki far-
inn að hljóma einsog rispuð hljóm-
plata, hvort sami söngur hafi ekki
verið kyijaður þegar menn settust
niður saman og sömdu um þjóðar-
sátt.
„Við skulum aðeins rifja upp
þegar við stóðum sameiginlega að
síðasta kjarasamningi með verka-
lýðshreyfingunni. Við trúðum því í
sameiningu að með því að koma hér
á stöðugleika i þjóðfélaginu, þá
kæmum við í veg fyrir áframhald-
andi hrap í lífskjörum, sem var fyrir-
sjáanlegt. Og við sögðum þá að með
því að koma hér á stöðugleika, þá
gæti hér skapast blómlegt atvinnulíf.
Þetta hefur allt gengið eflir. Að vísu
eru vextir hér of háir, vegna meiri
peninganotkunar en við áttum von á,
en það eru áföllin sem við verðum
fyrir, vegna samdráttar í afla, sem
gcra það að verkum að svartnætti er
framundan á næsta ári.“
Gömlu ráðin
Þetta er allt satt og rétt hjá Einari
Oddi. Fyrsta verk ríkisstjómar Dav-
íðs Oddssonar var að skrúfa upp
vextina og hleypa að nauðsynjalausu
af stað vaxtaskrúfu, sem hefur blóð-
mjólkað fyrirtæki og heimili í land-
inu. Samdráttur í afia á næsta ári eru
einnig mjög alvarleg tíðindi fyrir
þjóðina. Það er hinsvegar athyglis-
vert hvemig bjargvætturinn vill
bregðast við þessum tíðindum.
Bjargvætturinn á einungis gömul ráð
við þeirri kreppu sem framundan er:
að lækka launin. Þjóðin hefúr lifað
um efni fram og því ber launafólki
að herða sultarólina. Besta hugsan-
lega staða sem hann getur ímyndað
sér er að kaupmáttur hrapi ekíri um
meira en 6 prósent á næsta ári.
Þetta eru kaldar kveðjur til
launafólks, einkum í ljósi þess sem
kemur á eflir: „Eg er þeirrar skoðun-
ar að í einu þjóðfélagi verði að vera
verulegur launamismunur."
Segið svo að eitthvað hafi
breyst. Einu ráð bjargvættarins við
þeim vanda sem nú steðjar að at-
vinnuvegunum, þrátt fyrir mjög góð
skilyrði og hátt verð á afúrðum á
undanfömu ári, er að kaupmáttur
launafólks verði að minnka um
minnst 6 prósent og að jafnframt
verði að vemda þann gífurlega
launamismun sem rikir i þjóðfélag-
inu. Ekki eitt orð um það að þeir
sem stjóma íyrirtækjunum verði að
taka sig á. Jú, reyndar eitt, þeir verða
að draga úr notkun peninga. Þetta
verður nú að kallast hálf þunnur
þrettándi frá manni sem kallaður
hefur verið kraftaverkamaður og
gengur undir nafninu Bjargvættur-
inn.
Hægt að auka verðmæti
sjávarafurða verulega
Þá er meira kjöt á beininu í síð-
asta tölublaði Sjávarfrétta. Þar er
leitað svara við spumingunni hvem-
ig hægt sé að afla fleiri króna tyrir
færri fiska, en það er mál málanna í
dag þegar nokkuð Ijóst er að við get-
um ekki haldið áfram að auka sókn
okkar í fiskistofnana.
í þeirri umfjöllun er bent á ýmis
atriði, t.d. að miljarða verðmætum af
fiski sé hent á miðunum og að finna
verði leið til þess að fá þann fisk að
landi. Bent er á mikilvægi öflugrar
gæðastjómunar og gæðaeftirlits um
borð í fiskiskipum þar sem samdrátt-
ur í afla geti leitt til slælegra vinnu-
bragða og slæmrar meðferðar um
borð. Áhersla er lögð á bætta hráefn-
ismeðferð um borð í skipum.
„Um borð í skipinu væri hægt að
ganga frá aflanum strax í þær um-
búðir sem væntanlegur kaupandi vill
fá og þannig komast hjá umísingu.
Ef allur fiskur yrði meðhöndlaður
með besta hætti, væri stærðarflokk-
aður og dagmerktur, er enginn vafi á
því að fjárhagslegur ávinningur yrði
mikill fyrir þjóðarbúið í heild.
Flokkunin ein sér um borð í fiski-
skipum er talin geta skilað fisk-
vinnslunni um 3% meiri arði og er
þar um að ræða a.m.k. einn milljarð
króna á ári. Með því að skrá aflann
eftir flokkun væri hægt að fá tilboð í
hann úti á miðunum og skipuleggja
hvert hann ætti að fara þegar í land
væri komið. Verðmætaaukningin
gæti numið 0,5-1 milljarði króna á
ári.“
Þama er strax komin tveggja
miljarða aukning á ári, og bæti mað-
ur við þeim fiski sem hent er, sem í
Sjávarfréttum er sagt að geti numið
um 5-8 miljörðum króna emm við
strax komnir með 7 til 10 miljarða
króna verðmætaaukningu. Til við-
bótar má svo reikna með að hægt sé
að auka tekjur sjávarútvegsins um 1
til 3 miljarða króna með aukinni
áherslu á vannýttar tegundir sem em
utan kvóta og um hálfan miljarð til
eins miljarðs króna með því að fúll-
nýta aukaafurðir sem falla til við
vinnsluna. Samanlagt er því hægt á
þennan hátt að auka verðmæti aflans
um 8,5 til 14 miljarða króna og
munar um minna á krepputímum.
Vinnslan úti á sjó
Eiríkur Tómasson útgerðarstjóri
hjá Þorbimi í Grindavík leggur
áherslu á það að meira af fiskvinnsl-
unni verði flutt út á sjó í viðtali við
Sjávarfréttir.
„Þetta er auðvitað spuming um
það hvort menn em að hugsa um að
gera meiri verðmæti úr aflanum eða
að skapa atvinnu og fá minni verð-
mæti. Vinnuafl, sem nýtt er til þess
að skapa minni verðmæti en hægt er
að fá ella, er betur komið í einhveij-
um öðmm atvinnurekstri."
í greinargerð með þingsályktun-
artillögu um gæðamál og sölumeð-
ferð á ferskum fiski, sem Jóhann
Árssælsson og Steingrímur J. Sig-
fússon hafa lagt fram á Alþingi, er
bent á að meiri hluti þess íslenska
afla sem seldur er ferskur erlendis
seljist sem þriðja flokks fiskur vegna
þess hversu gamall hann er.
Til að hamla gegn þessu leggja
þeir til að settar verði strangar reglur
um meðferð og ferskleika afla og að
allur fiskur sem ekki fer í vinnslu
hérlendis skuli boðinn til sölu innan
lands á fiskmarkaði. Þannig vilja
þeir tryggja aðgang innlendrar fisk-
vinnslu að hráeftii á Islandsmiðum.
Eirikur Tómasson og þingmenn-
imir Jóhann og Steingrímur J. em
sammála um mikilvægi þess að fisk-
urinn sé verkaður sem ferskastur, því
þannig náist hámarksgæði út úr afl-
anum. Þingmennimir horfa þó ekki
bara í beinharða aurana, heldur einn-
ig á það að tryggja fiskvinnslunni í
landi betri möguleika, enda segja
þeir að óþarfi sé að fjölyrða um mik-
ilvægi þess fyrir byggðarlögin við
sjávarsíðuna.
Fljótt á litið virðast þama vera
um ósamrýmanleg sjónarmið að
ræða, en full ástæða er til að menn
velti þessu vandlega fynr sér. Við
verðum að horfast í augu við þann
aflasamdrátt sem ffamundan er og
marka ákveðna stefnu til framtíðar.
Það gerist ekki með því að menn
haldi að sér höndum og treysti á
gömlu úrræðin. Nýjar ferskar hug-
myndir þurfa að koma til, til að
tryggja fleiri krónur fyrir færri fiska,
en jafnframt þarf að tryggja að sem
minnst byggðaröskun skapist vegna
þess.
-Sáf
ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 17. október 1991
Síða 2