Þjóðviljinn - 17.10.1991, Qupperneq 7

ElLENDAJR
m
m
FMETHR
Stórvelda-
forsetar setja
friðarráðstefnuna?
Talsmaður Hvíta hússins í
Washington sagði í gær
að vel kæmi til greina að
forsetar Sovétríkjanna og
Bandaríkjanna, Mikhail Gor-
batsjov og George Bush, settu
friðarráðstefnu um Miðaustur-
iönd. Embættismenn eru sagðir
vongóðir um að friðarráðstefn-
an geti hafist 29. október í
Lausanne í Sviss.
James Baker, utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna, og Assad
Sýrlandsforseti áttu í gær rúmlega
6 stunda langan fund til þess að
reyna að jafna deilur sem enn eru
í vegi þess að haldin verði friðar-
ráðstefna um Miðausturlönd. A
sameiginlegum fréttamannafundi
með Farouq al- Shara, utanrikis-
ráðherra Sýrlands, sagði Baker að
þokast hefði í samkomulagsátt á
fundi hans og Assads og enn væri
stefnt að friðarráðstefnu í lok
október.
A fréttamannafimdinum kom
fram að megin ágreiningsmálið
sem enn væri óleyst væri tima-
setning viðræðna um svæðis-
bundin mál. Þá sagði Baker að
lokið væri yfírgripsmiklum og já-
kvæðum viðræðum við Assad
Sýrlandsforseta um óleyst mál
sem hefðu verið nauðsynlegar til
að hefja friðarráðstefnuferlið.
Shara utanríkisráðherra sagði að
Sýrland myndi taka þátt í friðar-
ráðstefhunni en hann hygðist ekki
heilsa ísraelskum starfsbróður
sínum með handabandi.
Frelsissamtök Palestinu
(PLO) og Jórdanía hafa komið sér
saman um sameiginlegt upplegg í
friðarviðræðum við Israel en
nokkur lykildeilumál við Banda-
ríkjastjóm valda óvissu um þátt-
töku PLO, að því er stjómarerind-
reki Frelsissamtakanna sagði í
gær. PLO telur sig hafa gert sam-
komulag við Jórdaníu um að ef
Palestínumenn tækju þátt í ráð-
stefnunni myndu þeir gera það
sem hluti af sendinefnd Jórdaníu
með umboð frá Hussein Jórdaníu-
konungi og Arafat leiðtoga PLO.
Upplýsingaráðherra Jórdaníu,
Mahmoud al-Sharif, vildi þó i
gær ekki kannast við slikt sam-
komulag og sagði að stjóm sín
væri að ræða við íbúa herteknu
svæðanna en ekki PLO um sam-
eiginlega sendinefnd á ráðstefn-
una.
áþs
Mubarak hittir Kohl
Hosni Mubarak, forseti Eg-
yptalands, kom til Þýska-
lands í gær í opinbera
heimsókn. Mubarak mun ræða
við Helmut Kohl kanslara um
samstarf landanna á sviði efna-
hagsmála og um friðarráðstefnu
fyrir botni Miðjarðarhafs.
Egypska vikublaðið al-Mussa-
war greindi frá því að Mubarak
myndi fara ffam á áffamhaldandi
efnahagsaðstoð Þýskalands við
Egyptaland, sem í ár nemur 295
miíjónum þýskra marka, eða um
10 miljörðum islenskra króna.
Samkvæmt heimildum blaðsins
hefur þýska stjómin ákveðið að
minnka efnahagsaðstoðina vegna
mikils kostnaðar samfara samein-
ingu þýsku rikjanna.
Mubarak heldur í kvöld til
Austurríkis og þaðan til Kaíró á
morgun.
áþs
gömlu kommúnistana.
Tap kommúnista
minna en ætlað var
Endanleg úrslit þingkosning-
anna í Búlgaríu síðastliðinn
sunnudag sýna að tap Sósi-
aiistaflokksins, sem áður
var kommúnistaflokkurinn, er
minna en í lyrstu var talið. Lýð-
ræðisfylkingin fær 34,4% at-
kvæða en Sósíalistaflokkurinn
33% atkvæða. Flokkur tyrkneska
minnihlutans fær 7,4% atkvæða.
I kosningunum var Sósíalista-
flokkurinn sviptur hreinum meiri-
hluta sem hann fékk í fyrstu fjöl-
flokkakosningunum sem fram fóm í
júní, og þar með lauk valdaeinokun
flokksins sem staðið hafði frá árinu
1946. En þar sem flokkurinn fékk
rúman þriðjung þingsæta getur hann
komið í veg fyrir breytingar á
stjómarskrá landsins og tryggt fyrr-
um kommúnistum þinghelgi þannig
að ekki verði hægt að lögsækja þá
fyrir afbrot í starfi.
Talið er að flokkur tyrkneska
minnihlutans muni leika stórt hlut-
verk i stjómarmyndunarviðræðum í
Búlgaríu vegna þess að hvorugur
stóm flokkanna rékk hreinan meiri-
hluta.
áþs
Nóbelsverðlaun í eðlisfræði og efnafræði
Svissneski prófessorinn Rich-
ard Ernst fékk í gær nóbels-
verðlaun í efnafræði fyrir ár-
ið 1991. Ernst starfar við Eidg-
enössische Tecnische Hochschule í
Ziirich.
I rökstuðningi sænsku vísinda-
akademíunnar fyrir valinu á Emst
segir að hann hafi þróað mælitækni
til að greina sameindagerð upp-
leystra efha og byggist á hegðun at-
ómkjama í segulsviði.
Þá var Frakkanum Pierre-Gilles
de Gennes veitt nóbelsverðlaun í
eðlisfræði árið 1991. De Gennes
gerði gmnnrannsóknir á kristöllum,
sem nú em notaðir á möigum svið-
um daglegs lífs, t.d. í tölvuúrum,
vasareiknivélum og ferðatölvum.
Hann hefúr einnig verið brautryðj-
andi í rannsóknum á formgerð text-
íls, sem gert hefúr mögulegt að
framleiða háþróaðan nýtísku vefnað
og þvottaduft. áþs

Tryggvi Þór Aðalsteinsson skrifar
Olík umferðarvandamál
Sjaldan heyrist minnst á ísland eða íslensk málefni í sænsku út-
varpi, t.d. í fréttum. Því var ekki að undra að ég sperrti eyrun
hér um daginn. Ég sat í bílnum á leið í vinnu og morgunút-
varpið malaði. Klukkan sló átta og komið að erlendum frétt-
um. Strax á eftir fyrstu frétt, sem var stutt frásögn af átökunum í
Júgóslavíu, kom stóra fréttin:
Borgarstjóm Reykjavíkur, höf-
uðstaðar Islands, hefur ákveðið að
opna einugöngugötu borgarinnar
fyrir bílaumferð. Gatan er 100
metra löng,“ las þulurinn. Og hann
hélt áfram: „Kaupmenn krefiast
þess að leyfð verði umferð bila um
götuna. Verslunin líður fyrir það ef
ekki er hægt að aka að búðardyr-
um. íbúar Reykjavíkur kæra sig
ekki um að ganga á milli búða og
þess vegna er engin göngugata í
Reykjavík." Mér fannst ég heyra
sem fféttaþulurinn ískraði af hlátri
á bak við hlutleysislegan lesturinn.
En það er ef til vill betra að vera
minnst fyrir afglöp og undarlegt
háttalag heldur en gleymast alveg,
hugsaði ég. Hélt ferð minni áfram í
bílnum, en sá fyrir mér sem ég
sæti inni á Hressó og horfði á fólk-
ið í Austurstræti streyma hjá.
Nokkuð undarlegt mál kom
upp hér í Örebro fyrir skömmu
sem hefur vakið athygli. Tvisvar
sinnum á stuttum tíma hefúr Iög-
reglan stöðvað 39 ára gamlan
mann, grunaðan um ölvun við
akstur. í bæði skiptin kom í ljós að
áfengismagn í blóðinu mældist yfir
3 prómill. (Ef hann hefði verið á
Gauki á Stöng eða Borginni heíði
áreiðanlega verið búið að henda
honum út fyrir löngu!) Ekki hafði
maðurinn heldur ökuskírteini.
Undir venjulegum kringumstæðum
hefði hann fengið fangelsisdóm og
gert að sitja inni í nokkra mánuði.
En svo var þó ekki. Dómarinn lét
nægja skilorðsbundinn dóm og
1200 krónur í sekt. Astæðan: Mað-
ur þessi þarf nauðsynlega á áfengi
að halda til þess að geta haft fullt
vald á hreyfingum sínum. I ljós
kom að maðurinn þjáist af sjald-
gæfum sjúkdómi í vöðvum sem
kallast myoklonusdystoni. Ein-
kennin eru m.a. ósjálfráðir kippir
og samdráttur í vöðvunum sem
hindrar eðlilegar hreyfingar. Lyf
hafa ekki dugað, en áfengi Iinar
hins vegar þjáningar mannsins. í
læknisvottorðinu sem hann ber á
sér og sýndi lögreglunni þegar hún
tók hann í seinna skiptið stendur:
„Einkenni sjúkdómsins minnka við
reglulega notkun áfengis.“ Um
nokkurt skeið hefúr því þessi ágæti
Örebrobúi leyst út tvo lítra af 70%
vínanda í apótekinu í hverri viku.
Að læknisráði vel að merkja.
Gunnar Nordin yfirlæknir við hér-
aðshúsið í Örebro, sem gaf út vott-
orðið, segist hafa verið i miklum
vafa. En eftir að sjúkrasamlagið
gaf silt samþykki ákvað hann að
skrifa tilvísun á áfengi í læknis-
skyni. Dómarinn lét þess getið að
erfitt hefði verið að dæma manninn
í fangelsi. Þörf hans
fyrir áfengi hefði
skapað mikinn
vanda í fangelsinu.
Stöðug neysla hans
hefði verið óbæri-
leg fyrir aðra fanga.
Já, svona getur
það verið. Brenni-
vínið hefur ýmsar
hliðar. Ekki hefur
komið fram í umræðunni, um
vanda þessa manns, hvort hann
getur vænst þess að verða heill og
laus við ferðimar í apótekið. Helst
er að skilja að það eina mögulega,
til þess að vera nokkum veginn
eðlilegur og laus við kippina, sé að
vera hálf fullur alla daga. Þá er líka
allur munurinn að hafa vottorð upp
á vasann.
Og svo maður haldi sig við
vandamál í umferðinni. Þó ekki
ölvunarakstur. Vissuð þið að átt-
ræður ökumaður er tvisvar til fiór-
um sinnum líklegri til að valda
slysi í umferðinni en sá sem er
yngri. Eða að sextugur bílstjóri er
þrisvar til fiómm sinnum við-
kvæmari fyrir blindandi ljósum frá
öðmm bílum en sá sem er tvítugur.
Þetta og ýmislegt annað kom fram
á stórri alþjóðlegri ráðstefnu sem
var haldin nýlega í Gautaborg um
umferðarmál. Helsta umræðuefnið
var um aldraða ökumenn. Þar steig
hver sérfræðingurinn á fætur öðr-
um í stól. Þeir lýstu áhyggjum
manna á vesturlöndum vegna vax-
andi fiölda aldraðra í umferðinni.
Þetta á þó ekki við alla. Ökuhæfni
og að geta bmgðist við óvæntum
atvikum er vissulega einstaklings-
bundin. Líka meðal þeirra eldri.
Sérfræðingamir tóku það skýrt
fram. Staðreyndin er hins vegar sú
að hlutfall aldraðra íbúa vestur-
landa eykst jafnt og þétt jafnhliða
stöðugt fleiri bílum. Þetta m.a.
fiölgar auðvitað öldmðum bílstjór-
um. Ekki síst em gamlar konur
sem sitja undir stýri fleiri en áður.
Kanadískur ræðumaður benti á að
árið 1965 hafi aðeins 10% kanad-
ísku þjóðarinnar verið 65 ára og
eldri. Fram til 2025 mun hlutfallið
Qórfaldast. í mörgum Evrópulönd-
um er aukningin mun hraðari.
Henrietta Reinsberg sem stundar
umferðarrannsóknir í Þýskalandi
bendir á að hættan á umferðarslys-
um sé tvöfalt meiri þegar skugg-
sýnt er. Sjónin daprast umtalsvert
hjá mörgum við 65 ára aldur. Að-
eins 42% þeirra sem em á þeim
aldri sjá nægilega vel við akstur í
myrkri, er haft eftir henni. Hún
bendir m.a. á að merkingar á veg-
um og meðfram akbrautum þurfi
að vera betri og taka þurfi sérstakt
tillittil aldraðra í því sambandi.
A ráðstefnunni var líka bent á
að bíllinn getur verið mikilvægt
tæki eldra fólks. Sérstaklega er
hann nauðsynlegur þeim sem búa í
dreifbýli eins og víða er í Svíþjóð.
Að stíga upp i bílinn og aka af stað
er eina leið margra til að nálgast
daglegar nauðsynjar og hitta annað
fólk. Víða í Norðurhémðum Sví-
þjóðar skiptir vegalengin á milli
byggðra bóla hundmðum kílóm-
emtra. í víðáttum og dreifbýli
Norður-Svíþjóðar er vandamálið
alla vega annað en 100 metra löng
göngugata.
Mér fannst ég heyra sem fréttaþulurinn ískr-
aði af hlátri á bak við hlutleysislegan lestur-
inn. En það er ef til vill betra að vera minnst
fyrir afglöp og undarlegt háttalag heldur en
gleymast alveg.
Síða 7
ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 17. október 1991