Þjóðviljinn - 21.12.1991, Blaðsíða 8

Þjóðviljinn - 21.12.1991, Blaðsíða 8
Cagl ios tro Saga ævintýra- manns og galdra- manns á upplýsinga- ••11* * oldmni í Evrópu Sumirtöldu hann loddara og dára, aðrir töldu hann heilagan mann. Hann var einn helsti tals- maður frímúrarareglunn- ar í Evrópu á 18. öldinni, og margir telja hann fyrir- myndina að Sarastro í Töfraflautu Mozarts. Hann var eftirlýstur af Lúðvík XVI. og Rann- sóknarrétturinn dæmdi hann til ævarandi fanga- vistar fyrir trúvillu og guð- last. Hann storkaði kirkjuvald- inu fram í andlátið. Hver var Cagliostro? Yfir Marecchiadalnum 32 km frá baðstrandarborginni Rimini á Italíu rís þverhnýptur kletlur úr kalksteini nærri 700 metra yfir sjávarmál og vcitir þeim er þangað fara stórbrotið útsýni yfir sveitir Marche-héraðs og Romagna. Ofan á klettinum er lítill miðaldabær sem á sér 1700 ára sögu og skáld- ið Dante og heilagur Frans frá Assisi hafa meðal annars gert frægan, og yfir bænum Irónir virk- isborg og kastali Montefcltrcæltar- innar scm er svo einstakur meðal miðaldakastala í Evrópu, að um hann var sagl á romagnamállýsku: „Un sol Pepa, un sol Dia, un sol Fort d’San Lia“: Þrennt er örugg- lega einstakt í veröldinni: Guð, páfinn og virkisborgin í San Leo. Mig langar til að leiða ykkur upp undir þvcrhnýpt bjargið í San Leo, inn einstigið sem liggur að borgarhliðinu, inn þrönga götuna að Dante-torgi þar sem dúfur sitja á barmi kringlóltrar steinþróar og væta gogg sinn t vatninu scm seytlar úr steinsúlu yfir miðri þrónni. Við torgið er vinalcg krá sem býður upp á volgt flatbrauð, heimatilbúinn sauðaost og vín, handverksmenn höndla með lisl- muni úr Ieir, jámi og útskomum smjörviði, og gegnt brunninum stendur hlaðin rómönsk sóknar- kirkja frá 10. öld helguð Himnafor Heilagrar Jómfrúr. Á bak við brunninn andspænis ráðhúsinu, sem kennt er við Medici-ættina, stendur álmurinn sem sagan segir að heilagur Frans hafi gróðursett þegar hann kleif þennan klett á fyrrihluta þrettándu aldar og stofn- setti þar klaustur. Ef við horfum til Kastalinn á bjargbrúninni í San Leo, þar sem Cagliostro var fangi Páfastóls. hægri sjáum við inn götu sem liggur upp að brattri hlíð þar sem kastalinn trónir yfir. Við göngum þessa götu og upp skreipan kráku- stíg sem liggur í gegnum skógar- þykkni þar til við komum að sjálfri virkisborginni sem er svo rammgerð, að við þurfum að ganga inn um þrenn hlið og upp margar tröppur og framhjá mörg- um varðstöðum áður en við kom- umst í innsta hringinn á torg með stórbrotnu útsýni til suðurs og austurs. Á miðju torginu er gamall og djúpur brunnur, en höfuðvígi kastalans með vistarverum höfð- ingja og þjóna, fjársjóðsklefum, dýflissum og pyntingaklefum, um- kringir torgið frá norðri og vestri. Við leiðum undurfagurt útsýnið að mestu hjá okkur, en öndum að okkur tæru Qallaloftinu áður en við göngum inn í kastalabygging- una, upp þröngan stiga og inn um lágar dyr til vinstri þannig að við þurfiim að beygja okkur og kom- um skyndilega niður i þröngan og dimman klefa, dyralausan en með hlera í loftinu. Klefaveggimir eru hlaðnir úr óreglulega löguðum gulum kalksteini, sem er orðinn blakkur af raka, myglu og sóti, svo skúmið hangir hvarvetna úr hvelfdu loftinu. Megna stækju af myglu, þvagi, saur, rotnuðum mat- arleifum og svita ber fyrir vit okk- ar og í skímunni af ljóslugtinni sem við berum með okkur sjáum við að þessir veggir eru kvikir af rauðri veggjalús. Blóðið sem þær hafa sótt næringu sína til er nú senn á þrotum, því á eina tré- bekknum í klefanum liggur hlekkjaður maður upp við vegg og er að gefa upp öndina eftir að hafa boðið þessum snýkjudýmm upp á samfellda veislu sem staðið hefur samanlagt í 4 ár, 4 mánuði og 5 daga. Það er 26. ágúst árið 1795 og gluggaboran gefur ekki lengur skímu inn í klefann svo heitið geti, því klukkan á 15 mínútur ógengnar í ellefu að kvöldi. Mað- urinn á fletinu er ófrýnilegur: hann er íklæddur vaðmálsserki sem er storkinn og blakkur af svita og óhreinindum. Hár hans er grátt og kleprað og sömuleiðis skeggið sem hylur að miklu leyti búlduleitt og afmyndað andlitið. Maðurinn snýr sér til veggjar um leið og síð- ustu krampaflogin fara um búk- mikinn líkamann áður en hann gefur upp öndina. Undan kuflinum djarfar í krímugar iljar og við sjá- um í daufri skímunni síðustu krampateygjurnar fara um illa þefjandi krepptar tær sem bera blakkan og bleikan lit dauðans. Við þennan ömurlega dánarbeð standa fangavörður og hempu- klæddur maður, sem án árangurs reynir að bjóða þessu deyjandi hræi hinsta sakramenti. Af ljós- glætunni sjáum við hryllings- glampann í augum þeirra. í tvær nætur og þrjá daga hafa þeir vakað yfir þessari glötuðu sál og horft á hana taka út sínar hinstu kyalir í stöðugum krampaflogum. I þrjá daga og tvær nætur hafa þeir án árangurs boðið henni að meðtaka náðarfaðm hinnar heilögu róm- versku kirkju en ekki fengið annað svar en foragtugt augnaráð, krampakenndar grettur og froðuna sem vellur án afláts úr afmynduð- um munni ofan í kolgrátt og úfið skeggið. Urvinda af þreytu ganga þeir til hvílu sinnar, guðsmaðurinn og böðull hans. En áður en klerkur- inn, don Luigi Marini frá Urbino, gengur til náða, ritar hann eftirfar- andi í gjörðabók sína: „Loksins yfirgaf Guð þennan mann í synd sinni og lét hann deyja í eymd sinni eftir að hafa réttilega hafnað því lastafulla líf- emi, sem gekk gegn öllum helgum lögum og var hræðilegt fordæmi allra þeirra sem játast undir heims- ins nautnir og óra nútíma heim- speki.“ Dánarvottorð trúvillings Og tveim dögum síðar gaf don Luigi Marini út eftirfarandi dánar- vottorð: „Giuseppe Balsamo, kallaður greifi af Cagliostro, fæddur í Pal- ermo, skírður en trúlaus, trúvill- ingur, frægur en af illu einu, haf- andi útbreitt vítt um Evrópu hina ómenguðu egypsku frímúrarak- ennisetningu og tælt til liðs við hana með lævíslegum blekkingum ótalinn fjölda fylgismanna og komið sér í ómælt klandur sem hann af slægð og hroka losaði sig úr án skaða. Loksins, vegna dóms hins heilaga Rannsóknarréttar, var hann hnepplur í ævarandi fanga- vist í virkisborg þessa bæjar í þeirri von að hann sæi að sér. Haf- andi þolað af staðföstum hroka og þvermóðsku harðræði fangavistar- innar í 4 ár, 4 mánuði og 5 daga hlaut hann með sínum illskufulla huga og grimma hjarta skyndilegt heilablóðfall og án þess að sýna hið minnsta merki iðrunar dó hann möglunarlaust og án þess að hafa neytt sakramentis hinnar heilögu móðurkirkju eftir að hafa lifað 52 ár, 2 mánuði og 18 daga. Hann fæddist ógæfusamur, lifði í enn meiri ógæfu og dó í algjörri ógæfu hinn 26. ágúst kl. 22.45. Við dán- arbeðinn var fiult opinber bæn, ef vera kynni að Guð viki sjónum sínum að handarverkum þessa manns. Sem bannfærðum trúvill- Alexander Cagliostro greifi, faeddur Giuseppe Balsamo. Marmarabústa eftir Jean- Antoine Houdon. ÞJÓÐVILJINN Laugardagur21. desember 1991 Síða 8

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.