Dagblaðið Vísir - DV - 21.09.1995, Qupperneq 12

12
FIMMTUDAGUR 21. SEPTEMBER 1995
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT114,105 RVIK, Sl'MI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - Aðrar deildir:_550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritátjórn: dvritst@ismennt.is - Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftanrerð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
Vörn ísókn
Kominn er tími til að snúa vörn í sókn í tilveru þjóð-
arinnar. Við þurfum að öðlast markmið að nýju og kjark
til að sækja fram til þeirra. Við þurfum að breyta lág-
launasvæði vonleysis í hálaunasvæði tækifæranna. Við
þurfum að hætta við að gefast upp í lífsbaráttunni.
Mjög margir muna enn fyrri blómaskeið í sögu aldar-
innar, til dæmis það, sem var fram eftir nærri öllum sjö-
unda áratugnum. Þá hrundu hlekkir íhaldskurfanna af
þjóðinni og hún sótti fram á öllum sviðum. Peningavelta
jókst ár frá ári og fólk sá tækifærin blasa við.
Á þeim árum datt fólki, sem menntaði sig, ekki annað
í hug en að þörf væri fyrir menntun þess og að greitt yrði
fyrir hana. Atvinnuleysi' og lág laun var eitthvað, sem
fólk hafði lesið um í sjálfsævisögum, að hefði einkennt
landið á fjarlægum kreppuárum fyrir stríð.
Allt frá dögum Hannesar Hafstein lét þjóðin sig ekki
muna um að ráðast í stórvirki. Stórfljót voru fyrst brúuð
og síðan virkjuð fyrir morð íjár á þeirra tíma mæli-
kvarða. Reistir voru hátimbraðir skólar um allt land.
Nýjasta tækni hélt innreið í gamla atvinnuvegi.
Ekki er heill áratugur síðan enn eimdi af þessu fram-
faraæði. Þjóðin var orðin vel menntuð og var að því leyti
undir það búin að taka við atvinnuvegum framtíðarinn-
ar. En hún þekkti ekki sinn vitjunartíma og lagðist í þess
stað í misheppnaða loðdýra- og laxarækt.
Undir forustu stjómmálamanna og fyrrverandi stjóm-
málamanna í peningastoftiunum var komið á skefjalausu
rugli, sem leiðir til þess, að verðmætum þjóðarinnar er
sóað í margvíslega fyrirgreiðslu til gæludýra, sem ekki
geta ávaxtað það pund, sem þeim er trúað fyrir.
Á sama tíma hætti þjóðin að telja sig hafa efni á því,
sem þótti sjálfsagt áður. Hún hætti að borga vísinda-
mönnum mannsæmandi laun. Hún átti í mesta basli við
að koma yfir sig þjóðarbókhlöðu og virðist ófær um að
vinna ný stórvirki á slíkum sviðum eða öðrum.
Á sama tíma er þjóðin í vaxandi mæli að verða
leiksoppur draumóra um happdrættisvinninga, til dæm-
is þann, að útlendingar komi hingað og reisi verksmiðj-
ur, helzt álver, nú síðast Kínverjar. Heilu stjórnmálafor-
ingjarnir byggðu feril sinn á sölu slíkra draumóra.
Liðin er sú tíð, að unga fólkið telji ísland vera land
tækifæranna. Menn fara í langt nám, en efast um, að
nokkur vilji nota það. Menn eru hættir að byggja hús, af
því að þeir telja sig ekki geta selt þau. Menn eru að laga
sig að stöðnun varanlegs láglaunaþjóðfélags.
Auðvitað þarf almenningur að verða ríkur í þessu
landi, eins og hann varð til dæmis í Bandaríkjunum. Það
er nauðsynlegt, svo að hringrás komist í peningakeríið
og kaupendur fáist að vörum og þjónustu. Þegar allir
hörfa inn í skel, hægir á hjólum tilverunnar.
Svo virðist sem hugarástand íhaldskurfa hafi breiðzt
út meðal þjóðarinnar. Kjósendur vilja helzt treysta þeim,
sem engu vilja breyta og ekkert gera, heldur láta áfram
reka á undanhaldinu í átt til sífellt lakari lífskjara og
meira atvinnuleysis og aukins niðurskurðar réttlætis.
Þjóðin áttar sig vonandi á þessu, þegar í svo mikið
óefni er komið, að það er orðið augljóst. Kannski viljum
við allt í einu fara að taka í alvöru þátt í evrópsku og al-
þjóðlegu samstarfi um efnahagslega framþróun og
kannski förum við að innleiða atvinnuvegi framtíðar.
Þjóðin er enn vel menntuð og hlýtur einhvers staðar
að búa enn yfir gömlum neista hugmynda, átaka og
áræðis. Nú er kominn tími til að snúa vöm í sókn.
Jónas Kristjánsson
ifpS
BP! Hii SBL Jk V l. f
g iw.cmmimjs fíiiiiSriíÍMw
úlHIIM mt L 8 Stimm i. i Hil T ' '
. /

„Ef sjómenn á krókabátum eiga að fá að veiða meira af takmörkuðum heildarafla þarf að taka þær veiðiheimild-
ir, fisk fyrir fisk, af öðrum sjómönnum."
Af hverjum
á að taka?
Að undanfórnu hafa birst tvær
kjallaragreinar um fiskveiði-
stjómun eftir Örn Pálsson, fram-
kvstj. Landsambands smábátaeig-
enda, sem ganga út á það að rétt
sé að auka enn frekar hlut króka-
báta í hinum fastákveðna heildar-
afla. Örn svarar hins vegar ekki
spurningunni um það af hverjum
eigi að taka þessar aflaheimildir.
Hvaða sjómenn það eru sem eiga
minni rétt til vinnu sinnar en þeir
sem hann ber fyrir brjósti.
Krókabátar hafa
aukið hlut sinn
Auk þess að leggja mikið út af
eigin útúrsnúningi á ummælum
forsætisráðherra um veiðar
krókabáta umfram viðmiðunar-
mörk á síðasta fiskveiðiári, held-
ur Öm því ranglega fram í fyrri
grein sinni að veiðiheimildir
krókabáta hafi verið skertar með
breytingum á lögum um stjórn
fiskveiða i júní sl. Það rétta er að
leyfilegur þorskafli er áfram
21.500 tonn eins og ákveðið var
með lögum vorið 1994, þegar leyfi-
legur afli krókabáta var stórlega
aukinn, en veiðar krókabáta á
öðmm tegundum en þorski eru nú
frjálsar á þeim tímum sem þeir
mega stunda veiðar.
Meginbreytingin sem varð á
reglum um krókaveiðar sl. vor
var hins vegar að nú er þeim
hluta tæplega 1.100 krókaleyfis-
báta, sem hafa veiðireynslu síð-
ustu misserin, gefinn kostur á að
velja ákveðið hlutfall af sinni
bestu reynslu (almennt nálægt
70%), sem einstaklingsbundið
aflahámark, í stað þess að stunda
veiðar án hámarks en með ströng-
Kjallarinn
Ari Edwala
aðstoðarmaður
sjávarútvegsráðherra
um dagatakmörkunum.
Þessi breyting er gerð tif að
treysta stöðu þeirra sem hafa haft
fífsviðurværi af þessum veiðum,
gagnvart þeim sem hafa verið að
auka hlut sinn í sameiginlegum
potti krókabáta, t.d. með kaupum
og/eða endurnýjun á krókabátum
sem hefur lítið verið haldið til
veiða en hafa haft gilt leyfi.
Veitt úr sama heildarafla
Vandinn við að auka veiðiheim-
ildir krókabáta í heild er hins veg-
ar sá sami og varðandi veiðar
annarra útgerðarhópa. Heildarafl-
inn er takmarkaður. Áætlaðar
veiðar krókabáta eru dregnar frá
hinum ákveðna heildarafla áður
en aflamarki er úthlutað til ann-
arra útgerðarhópa. Það er ákvörð-
unin um heildarafla sem hefur
áhrif á atvinnustig í sjávarútvegi,
en það er blekking að auka megi
atvinnu með því að færa afla frá
einum til annars.
Ef sjómenn á krókabátum eiga
að fá að veiða meira af takmörk-
uðum heildarafla þarf að taka þær
veiðiheimildir, fisk fyrir fisk, af
öðrum sjómönnum. Þróunin síð-
astliðin fjögur fiskveiðiár hefur
raunar verið sú að á meðan
krókabátarnir hafa aukið afla
sinn um tæplega 72%, með því að
fara fram úr viðmiðunarmörkum,
hefur orðið u.þ.b. 40% samdráttur
i þorskafla togara og báta á afla-
marki.
Með hliðsjón af því að þessi
aflamarksskip veita um fimm þús-
und sjómönnum atvinnu er skilj-
anlegt það viðhorf til aukins hlut-
ar krókabáta, sem kemur fram hjá
Sævari Gunnarssyni, formanni
Sjómannasambands Islands, í við-
tali við Ægi (5. tbl. 1995). Hann
segir: „Þessi aukning kemur nið-
ur á mínum umbjóðendum og
þetta verður að stöðva. Við getum
ekki sætt okkur við að einn hópur
búi við aðrar reglur. Það verður
að setja þak á afla þeirra."
Haqstætt að úrelda lítið
nýfta krókabáta
Örn virðist tortryggja nýja
heimild til að úrelda krókabáta.
Það kemur á óvart, t.d. vegna þess
að enn eru einhver hundruð
krókabáta, af þeim tæplega 1.100
sem hafa leyfi, lítið nýtt til veiða.
Verði þessi „sofandi leyfi“ nýtt til
aukinnar sóknar þrengir það að
þeim sem nú stunda þessa at-
vinnu. Eigendur „sofandi leyfa“
geta nú fengið greidd 45% af
tryggingarverðmæti bátsins með
því að afsala sér leyfi til veiða í at-
vinnuskyni og haldið áfram að
nota bátinn til tómstundaiðju, t.d.
sjóstangaveiði. Þetta er hagstætt
tilboð til eigenda þessara báta og
eykur svigrúmið fyrir þá króka-
báta sem eftir verða.
Ari Edwald
„Það rétta er að leyfilegur þorskafli er
áfram 21.500 tonn eins og ákveðið var með
lögum vorið 1994, þegar leyfilegur afli
krókabáta var stórlega aukinn . . .“
Skoðanir annarra
Siðblinda
„Því miður virðist sem siðspilling og margvíslegur
þjófnaður og ofbeldi aukist einnig hér á landi .ö.ö.
Mikilvægt er að trúverðugir og traustir stjórnmála-
menn hér á landi tjái sig um þessi mál og beiti sér
fyrir umbótum. Fyrir stjómendur fyrirtækja og
stofnana er þetta jafnframt áminning um að skoða
eigin rekstur og setja starfsreglur fyrir sjálfa sig og
starfsmenn. Skortur á skráðum eða óskráðum regl-
um, virðingarleysi og agaleysi leiðir til spillingar
og óráövendni." Þorkell Sigurlaugsson í
Viðskiptablaðinu 20. sept.
Hrein glæpamennska
„Mýmörg dæmi 'eru um að menn komist upp með
að stunda atvinnurekstur, jafnvel árum og áratug-
um saman, byggðan á kennitöluskiptum, gjaldþrot-
um og vanskilum. Jafnvel frnnast þess dæmi að
menn hefji rekstur í þeim eina tilgangi að ná til sín
umtalsverðu íjármagni með því að afla lána, fá lán-
aðar vörur og selja. Skattar og gjöld eru ekki greidd
en reksturinn gerður gjaldþrota og lánardrottnar og
birgjar sitja uppi með sárt ennið. Háttsemi af þessu
tagi er hrein glæpamennska.“
Jón Steindór Valdimarsson,
lögfr. Samtaka iðnaðarins, í Mbl. 19. sept.
Tilefni til efasemda
„Þingmenn eiga ekki sjö dagana sæla í kjölfar
ákvörðunar Kjaradóms um verulega hækkun á laun-
um þeirra og ýmissa embættismanna ríkisins .ö.ó.
Ekki einasta mega þingmenn una því að vera kall-
aðir „þjófar" í forystugreinum heldur tókst verka-
lýðshreyfingunni að halda fjölmennasta útifund í
áraraðir til að mótmæla .ö.ö. Viðbrögð margra þing-
manna við gagnrýnisöldunni gefa vissulega tilefni
tU efasemda um að þeir þekki raunverulega kjör
fólksins, sem þeir eiga að starfa fyrir."
Úr forystugrein Alþbl. 20. sept.