Dagblaðið Vísir - DV - 13.12.1995, Qupperneq 31

MIÐVIKUDAGUR 13. DESEMBER 1995
55
Menning
Lukkunnar
pamfíll
Söguhetjan í nýrri bók Iðunnar Steinsdóttur, Ævar
á grænni grein, býr í frönskumælandi útlandi. Hon-
um finnst það ekki skemmtilegt, hann skilur illa
fóstrurnar á leikskólanum og krakkana ennþá verr,
og stundum hrindir hann þeim og hrekkir þá vegna
þess að hann getur ekki rifist og gert sig skiljanlegan
á þeirra máli. En að öðru leyti er Ævar einmitt á
grænni grein, eins og höfundur bendir á í bókartitli.
Hann hefur ekki bara pabba og mömmu hjá sér - þau
eru þarna í háskólanámi heldur hefur hann líka afa
og ömmu sem eru áð vinna í þessu útlandi. Öll stór-
fjölskyldan býr í sama húsi, sem er íslensk eyja í stór-
um útlendum sjó og allir eru fjarskalega góðir við
drenginn, dekra við hann á alla lund svo að beiska öf-
und gæti vakið á öðrum bæjum.
Sagan segir frá lífi Ævars í tæpt ár. Hann er nýorð-
inn þriggja í sögubyrjun og í sögulok er ekki óralangt
í fjórða afmælisdaginn. Þótt ekki sé tíminn langur í
huga þeirra sem eldri eru gerist ótalmargt í lifl svona
pilts, enda er hann uppátektarsamur í meira lagi.
Hann dettur ofan í skósvertuna með margþættum af-
leiðingum, fær flensu, lærir að lita myndir á nýju
tölvunni (og litar allt svart af því þegar myrkur er
þarf hann ekki að fara í leikskólann), býr til snjókarl,
fær litla frænku í heimsókn frá íslandi og týnist hvað
eftir annað. Stærsti viðburðurinn er þegar hann eign-
ast systur, og svo er hann á leið heim til íslands í
sögulok.
Söguefnið er bæði sígilt og nýstárlegt, eins og vera
ber; margt munu ungir hlustendur kannast við og
mörgu munu þeir fagna í þessari sögu. Þó held ég að
Bókmenntir
Silja Aðalsteinsdóttir
hún sé jafnvel ennþá meira fyrir þá sem lesa hana
upphátt. Þetta er sagan sem margir foreldrar og afar
og ömmur ganga með í kollinum en fæst þeirra hirða
um að skrifa, sagan af bernskubrekum barna og
bamabarna og öllu því frábæra sem þau segja og gera
og sem er svo fyndið og frumlegt og engu líkt. Svo er
bókin líka gagnleg lesning fyrir fuilorðna; okkur vill
gleymast til dæmis hvað börn taka orð bókstaflega, en
á það minnir sagan af því þegar Ævar fleygir leik-
föngunum sínum af því að amma hefur komist óvar-
lega að orði um of mikið dót!
Gunnar Karlsson hefur teiknað myndir í bókina af
sinni stöku vandvirkni. Sérstaklega eru börnin í sög-
unni vel heppnuð, strákurinn sjálfur og Lóa frænka
hans, bæði reglulega falleg og vel þekkjanleg frá einni
mynd til annarrar, En Gunnar man ekki alltaf hvað
mamma er með sítt hár (eða stutt), og munnurinn á
snjókarlinum er bara einn stór steinn, segir í texta,
ekki margir litlir.
Iðunn Stelnsdóttir: Ævar á grænni grein
Gunnar Karlsson teiknaði myndirnar
Iðunn 1995
Hugarflug á fullri ferð
Bækurnar eru margvíslegar og ólíkar. Það er ekki nóg með að hægt
sé að skipta aðferðum skálda við að koma hugsunum sínum á framfæri
í ýmsa flokka; ljóð, smásögur, skáldsögur og leikrit, heldur eru sögurn-
ar svo ótrúlega ólíkar og margvíslegar. Dyrnar þröngu eftir Kristínu
Ómarsdóttur er svo sannarlega óvenjuleg en um leið svo sérkennilega
ágeng. Hún er i eðli sínu svo dæmalaust sjálfstæð og sérkennileg. Sagan
fjallar um islenska eiginkonu og móður sem fer ein til ævintýralegrar
og draumkenndrar borgar, borgarinnar Dyrnar þröngu. Þar kynnist
hún Ágústi, Sonju Lisu Hrís og fleiri sérstæðum persónum sem eiga það
sameiginlegt að enginn hefur kynnst neinum þeim líkum. Líklega er
hægt að fullyrða að það sé satt sem segir í kynningu á bókarkápu að
margar af persónum sögunnar minni um margt á persónur úr sögu
Lewiss Caroll um Lísu í Undralandi. Veröldin, sem sagan gerist í, er
óraunveruleg og um leið léttrugluð. En þegar lesandinn er kominn af
stað er eitthvað í sögunni sem fangar hann. Það er eins og ímyndunar-
afl höfundar eigi sér endapunkt áður en langt um líður. Lesandinn held-
ur að kannski komi eitthvað á næstu------------------
síðu eða þeirri þar næstu sem tengi
söguna sterkari böndum við raun- DOKllldlillll
veruleikann. -------------------------
Höfundurinn Kristín Ómarsdóttir Cimirfliir Uoinaonn
hefur nóg ímyndunarafl. Hún hefur OiyUlUUl nKiydbUII
líka djörfúng til að segja eitt og ann-
að sem rithöfundar segja helst ekki á prenti. Hún leyfir sér að fjalla um
óræðar og öglöggar tilfinningar og erótík öðruvísi en önnur íslensk
skáld hafa gert. Hún skilur lesandann eftir með mýmargar skrýtnar
spurningar sem hann spyr kannski sjálfan sig en ber ekki upp við nokk-
urn annan. Sagan er eins og eitt allsherjar völundarhús sem hún býður
lesandanum að ferðast um með sér. Og víst er að margir gefast upp á
þeirri ferð áður en komið er í endastöð. Kynlíf er ofarlega á baugi og ein-
hvern veginn vaknar sú hugsun að aðalpersónan sé stöðugt að velta því
fyrir sér hvort kenndir hennar beinist að körlum eða konum. Textinn
er vel skrifaður. Málfarið er stundum svolítið gróft en ekkert veldur
venjulegu fólki þó verulegum vandræðum. Kímnigáfan er sérkennileg
og áleitin. Stundum er eins og höfundurinn- eigi ekki gott með að gera
upp við sig hvort hann ætlar að skrifa ljóð eða skáldsögu. Stundum er
eins og að megintextinn sé á mörkunum að detta yfir í ljóðformið. En
samt tekst að halda jafnvægi. Samt tekst að halda þessu sem skáldsögu
sem er yfirfull af ímyndunarafli, eins konar fáránleikafrásögn. Fárán-
leikinn er það sem tengir söguna Lísu í Undralandi ásamt því að aðal-
persónan er eiginlega á ferð um eins konar Undraland, eins konar
óræða veröld, eins konar einstigi um landamæri ímyndunar og raun-
veruleika. Og stærri hluti einstigisins er handan eilífðarinnar. Víst er
að þessi bók er ekki fyrir alla. Einhverjir eiga án efa eftir að fleygja
henni frá sér og fullyrða: „Þetta er bull!“ Þeir sem hins vegar ná að kom-
ast af stað og gefa sér tíma til að leyfa sögunni að fanga sig eiga eftir að
lesa hana til loka og bíða eftir hinum eina sanna sannleika fáránleikans.
Kristín Ómarsdóttir: Dyrnar þröngu.
Reykjavík, Mál og menning, 1995.
Rýmingarsala
Hver er hvað?
Kanínusaga eftir Illuga Jökulsson er djúpvitur og
heimspekileg saga sem ef til vill er handa börnum en
áreiðanlega handa fullorðnum. Litla kanínan býr í
holu sinni sem hún gróf sér sjálf og þegar hún er
svöng sækir hún sér gulrætur eða annað grænmeti
inn í garð bóndans og hún er fjarskalega ánægð með
lífið þangað til barið er að dyrum einn daginn. Fyrir
dyrum úti stendur skepna sem segist vera kanína en
það sé söguhetja okkar ekki. Líf hennar sé á misskiln-
ingi byggt. „Ég hef alltaf verið kanína,“ segir sögu-
hetja, en það er vitaskuld engin trygging. Gesturinn
bendir á ýmislegt máli sínu til stuððings, til dæmis
mun á stærð eyrna og tanna og lengd rófu. Það renna
smám saman tvær grímur á söguhetju uns hún spyr:
„En hvað er ég þá eiginlega?" Og von að hún spyrji.
I sögulok kemur í ljós að Illugi er að leika sér að
formi sem Kipling gerði frægt í ,just so“ sögunum
sínum, útskýra með skáldaðri þróunarsögu hvers
vegna dýr hefur vissa siði eða er búið ákveðnum eig-
inleika. En sennilegt þykir mér að einhverjum full-
orðnum detti í hug meðan hann les söguna fyrir barn
að gera eins og kanínan, máta sjálfan sig við hlut-
Bókmenntir
Silja Aðalsteinsdóttir
skipti sitt og íhuga að hve miklu leyti það passar og
hvort annað hlutskipti myndi ekki passa miklu betur.
Einnig gætum við velt fyrir okkur meðan við lesum
þeim mörgu persónum sem sífellt þurfa að vera að
segja okkur hvernig við eigum að vera og hvað við
eigum að gera við líf okkar annað en við erum að
gera. Er gesturinn slettireka eða bjargvættur?
Margrét E. Laxness skreytir söguna með svarthvít-
um pennateikningum sem eru listilega gerðar eins og
sagan og ekkert síður fyrir fullorðna. Lengi vel sjáum
við enga mynd af söguhetju (nema á kafi undir sæng),
illugi Jökulsson.
og við sjáum ekki framan í hana fyrr en hún horfir á
sig í spegli í miðri bók. Þetta heldur spennunni vak-
andi, því við erum auövitað ekki fúsari en söguhetja
til að trúa því að gesturinn hafi rétt fyrir sér.
Illugl Jökulsson: Kanínusaga
Margrét E. Laxness myndskreyttl.
Forlagið 1995
Til þess að rýma fyrir nýjum sýnishornum seljum við
nú tvö sýningareldhús og fataskáp með rennihurðum
með góðum afslætti. Breidd skápsins er 270 cm.
Ódýr skápahandföng
Verð frá kr. 50 stk.
„Lási“, barnalæsingin á skápahurðir
og skúffur. Frábær iæsing - gott verð
Brúðukörfur, með eða án klæðningar og
rúmfata, frá kr. 3.500
Barnakörfur, með eða án klæðningar, frá kr. 13.700
Maraar gerðir af smákörfum frá kr. 150
Rauðhettukörfur frá kr. 1.350 •
Körfur fyrir óhreint tau, frá kr. 4.500
Stólar frá kr. 9.850
póstse
Blaðagrindkr. 3.900
* Teborðkr. 11.995
KÖRFUGERÐIN
Inqólfsstræti 16. sími 551-2165

iridúrr'