Dagblaðið Vísir - DV - 27.02.1996, Blaðsíða 4

4
ÞRIÐJUDAGUR 27. FEBRÚAR 1996
Fréttir
íslendingur stýrði 106 manna rannsóknarleiðangri í Karíbahafinu:
- breytir hugmyndum manna, segir Haraldur Sigurðsson prófessor
„Eftir tveggja mánaða stanslaus-
ar rannsóknir urðum við þess vís-
ari að trúlega hefur sá loftsteinn
sem rakst á jörðina fyrir um 65
milljónum ára og tortímdi risaeðl-
unum og öðru lífí fallið á ská en
ekki beint eins og menn hafa hing-
að til haldið fram. Sýni úr jarðlög-
um sem við tókum úr hafmu á
nokkrum stöðum benda til þess að
svo hafi verið og það hefur væntan-
lega haft griðarleg umhverfisáhrif,"
segir Haraldur Sigurðsson, prófess-
or í jarðfræði við háskólann á
Rhode Island í Bandaríkjunum, sem
er nýkominn úr rannsóknarleið-
angri sem hann stýrði í Karíbahaf-
inu.
Haraldur hefur í meira en 5 ár
unnið að rannsóknum, tengdum
fyrrgreindum loftsteinsárekstri, og
kannað hvaða áhrif hann hefur
haft. Talið er að gígurinn sem
myndaðist við áreksturinn sé við
norðurhluta Yukatan-skaga í
Mexíkó og er hann aðeins stærri en
Faxaflói, eða um 180 kílómetrar í
þvermál. Fyrir síðustu jól hélt 106
manna leiðangur á stærsta vísinda-
skipi heims, Joides Resolution, sem
er 471 fet að lengd og nokkur þús-
und tonn að stærð, í Karíbahafið,
nánar tiltekið suður fyrir gíginn, í
þeim tilgangi að bora niður á
nokkrum stöðum og taka sýni af
ýmsu tagi. Um var að ræða þátttöku
25 vísindamanna, 20 tæknimanna,
íjölda aðstoðarmanna og áhafnar,
en þess ber að geta að íslendingar
taka þátt í verkefninu í gegnum Vís-
indastofnun Evrópu.
Borað 4 kílómetra niður í
hafsbotn
„Við boruðum á 5 stöðum, alls 13
holur, 4 kílómetra niður. Við fórum
í gegnum 3 lög og tókum 30 til 40
sentímetra þykkan kjarna úr þeim,
um 500 til 1000 kílómetra frá sjálfum
gígnum. í þessum jarðlögum fund-
Hann segir gríðarleg umhverfis-
áhrif hafa átt sér stað í kjölfar
árekstursins vegna uppgufunar á
gifsi og brennisteini í andrúmsloft-
ið. Móða hafi myndast um 30 til 50
kílómetra frá yfirborði jarðar og
endurkastað geislum sólar og valdið
myrkri og kulda. Það hafi haft áhrif
á allt lífríki hnattarins og meðal
annars tortímt risaeðlunum.
Móðuharðindin í stærri stíl
„Jarðlögin þar sem gígurinn er
eru rík af gifsi og í glerperlunum
sem við höfum fundið er mikið af
brennisteini. Ef loftsteinninn hefði
fallið annars staðar hefði hann að
öllum líkindum ekki valdið eins
miklu tjóni og hann gerði, tjóni sem
við getum likt við móðuharðindin í
stærri stíl.“
Haraldur segir að rannsóknir
hafi einnig leitt I ljós að í Karíbahaf-
inu sé mikið af öskulögum sem
borist hafa frá Mið-Ameríku og ekki
hafi verið vitað um áður. Þar sé að
finna eldstöðvar frá t.d. Gvatemala,
Hondúras og víðar. Hann segir að
héðan I frá verði unnið 'úr öllum
rannsóknunum og aö niðurstöður
verði birtar í vísindatímaritum síð-
ar á þessu ári.
Haraldur er væntanlegur til ís-
lands í mars tii að kanna aðstæður
fyrir beinar útsendingar frá íslandi
á náttúru- og jarðfræðitengdu efni
sem sent verður í gegnum gervi-
hnött í bandaríska, kanadíska og
breska grunnskóla. Um er að ræða
svokallað JASON-verkefni og verða
beinar útsendingar 5 sinnum á dag,
klukkustund í 'senn, í alls tvær vik-
ur.
„Markmiðið með þessu verkefni
er aö auka áhuga grunnskólabarna
á vísindi og tækni og sýna þeim það
helsta sem náttúran hefur upp á að
bjóða á hverjum stað,“ segir Harald-
ur.
-brh
Haraldur Sigurðsson prófessor, í miðjunni, ásamt Steve Carey prófessor og Jóni Björgvinssyni kvikmyndatöku-
manni í rannsóknarleiðangri í Indónesíu. Haraldur stýrði 106 manna leiðangri í Karíbahafi, sem stóð yfir í 2 mánuði,
og kannaði svæði þar sem talið er að leifar af loftsteinsárekstri sé að finna.
um við glerperlur sem hafa trúlega
kastast úr gígnum en við árekstur-
inn myndaðist mikill hiti sem
bræddi alla jarðskorpuna undir sér
og dreifði þessum glerperlum.
Eitt laganna innihélt bergkrist-
alla sem gefa okkur vísbendingar
um þrýstinginn og orkuna sem
leystist úr læðingi þegar loftsteinn-
inn, sem var 10 kílómetrar í þver-
mál, rakst á jörðina," segir Harald-
ur í samtali við DV.
Fundu nýjar vísbendingar
um afdrif risaeðlanna
Dagfari
Án dóms og laga
Allt frá því að ísland byggðist
hafa hérlendir menn haft rænu á
því að drepa menn og annan með
því að lýsa þeim vígum á hendi
sér. Síðan fengu menn rétt til að
verja hendur sínar og nánir vanda-
menn fórnarlambanna höfðu hefð-
bundinn rétt til hefnda og að lok-
um tókust menn í hendur og sætt-
ust um málalok þegar búið var að
drepa nógu marga.
Þegar réttarfar tók að þróast var
meðferð og málflutningur saka-
mála ekki upp á marga fiskana og
margur auminginn var hengdur
fyrir litlar sem engar sakir en mis-
kunn var þó stundum sýnd og
þannig sluppu margir við dauða-
dóm með Brimarhólmsvist. Alla-
jafna var þó settur dómari í málin
og enginn var sekur fundinn fyrr
en sök sannaðist. Jafnvel aumustu
sakborningar og vesalmenni voru
dregin fyrir rétt áður en dómur var
kveðinn upp.
íslendingar eru greinilega orðnir
þreyttir á þessu réttarkerfi, enda
tekur það jafnan langan tíma að
bíða eftir dómum og dómsúrskurð-
um og landinn hefur litla þolin-
mæði í slíkum seinagangi, ekki sist
þegar mikið liggur við að koma
sökudólgum fyrir kattarnef. Það
hefur líka komið í ljós að ágrein-
ingur getur risiö meðal dómara um
sekt og refsingar og þetta líkar
fólki illa þegar það sjálft hefur
kveðið upp sinn almenningsdóm.
Þá er ekki eftir neinu að bíða.
Þessa dagana hefur með öðrum
orðum dregið til þeirra merku tíð-
inda í réttarsögu íslendinga að
sjálfur biskupinn yfir fslandi hefur
verið fundinn sekur í réttarsölum
götuhornanna og að sjálfsögðu í
þeim dómssal sem nú „representer-
ar“ almættið, þ.e.a.s fjölmiðlarnir,
sem aldrei hafa rangt fyrir sér.
Biskupinn er tekinn af lífi án
dóms og laga.
Og fyrir hvað? Jú, kona nokkur
telur sig hafa orðið fyrir kynferðis-
legri áreitni af hálfu séra Ólafs fyr-
ir sautján árum. Þessi kona hefur
allt í einu fengið minnið aftur.
Ekki kærði hún þennan atburð á
sínum tíma og ekki var það blaða-
matur á þeim tíma en eitthvað
mun hún hafa kvartað undan
áreitninni við aöra presta sem
töldu að sjálfsögðu að sér kæmi
málið ekki við. Nú er þessi kona
aftur að kvarta undan því að prest-
arnir skyldu ekki hafa borið út
kjaftasöguna og áburðinn og séra
Ólafur situr sem sagt uppi með það
að geta ekki borið hönd fyrir höfuð
sér.
Ráðgjafar og lögfræðingar bisk-
upsins eiga erfitt með að verjast
þessum söguburði sem á sér rætur
í atburði sem konan segir að hafi
átt sér stað fyrir margt löngu og er
löngu fyrndur.
Svo kvikna nýjar sögur um
meintar nauðganir og gott ef bisk-
upinn hafi ekki átt að táldraga
fermingarbörn og syrgjandi ekkjur
og allur þessi kjaftagangur dafnar
meðal siðprúðra íslendinga sem
eru tilbúnir að hálshöggva bisk-
upinn eins og Jón Arason forðum.
Auðvitað er þetta fyrirkomulag á
réttarfari miklu fljótvirkara og
áhrifaríkara heldur en langdregin
réttarhöld í dómssal og auðvitað er
það úrelt fyrirbrigði í mannrétt-
indamálum að hver maður skuli
skoðast saklaus þar til hann er
fundinn sekur. Sú réttarkenning er
flókin og hvimleið vegna þess að
hún frestar þeirri ánægju að sjá
blóðið renna og sökudólginn tek-
inn af lifi. Aftakan dregst á langinn
og við það verður ekki unað í nú-
tímaþjóðfélagi hraða og þjónustu.
Hlutirnar verða að gerast hratt því
annars gleymir fólk aðalatriðum
málsins og í þessu tilfelli verður að
aflífa biskupinn sem fyrst meðan
ásakanirnar eru ferskar og ósann-
aðar. Það er óþarfa tímaeyðsla að
bíða eftir svörum hans eða við-
brögðum. Hann er hvort sem er
sekur af því að hafa verið borinn
þessum sökum. Er það ekki nóg?
Til hvers þurfa menn rétt og dóm
og lög þegar hitt er miklu skemmti-
legra að slátra einu stykki biskupi?
Dagfari