Dagblaðið Vísir - DV - 27.08.1996, Blaðsíða 4

4
ÞRIÐJUDAGUR 27. ÁGÚST 1996
Fréttir
Af 90 dæmdum ofbeldismönnum á siðasta ári fóru aðeins 24 í fangelsi:
Þrír af hverjum fjórum
fengu skilorðsbundinn dóm
- lögregluaðgerðir gegn fíkniefnafólki jákvæðar en mættu lika beinast að ofbeldisfólki, segir afbrotafræðingur
- árin 1991-1995 -
DV
Þrír af hverjum fjórum dómþolum
á íslandi á síöasta ári sem höfðu
fengið refsidóma fyrir ofbeldisbrot
fengu skilorðsbundnar refsingar.
Þetta er hæsta hlutfall af öllum
brotaflokkum þar sem afbrotamenn
fá skilorðsbundnar refsingar. Til
samanburðar má nefna að 42 prósent
þeirra sem á síðasta ári hlutu dóm
fyrir auðgunar- eða skjalafalsbrot
voru dæmdir í óskilorösbundið fang-
elsi - ef þeir sem fengu ákærufrest-
anir og sektir eru dregnir frá. Hlut-
fallið hjá kynferðisbrotamönnum og
þeim sem fengu dóma fyrir stærri
fikniefnabrot var hins vegar einn á
móti hverjum sex sem fengu skilorð.
Dómarar líta til afleiöinga
Erlendur Baldursson, afbrota-
fræðingur hjá Fangelsismálastofn-
un ríkisins, sagði í samtali við DV
að dómarar horfðu greinilega
gjarna til þess hverjar afleiðingar
líkamsárása yrðu þegar þeir
dæmdu i ofbeldismálum.
„Oft og tíðum hafa sakbomingar
Ofbeldisdóniar
- fjöldi þeirra sem fengu skilorðs-
og fangelsisdóma -
70
60 50 66 skilorös-
buntlnir dómar
40
30 4
20 dðma?gel818
10
0 J **
einhverjar málsbætur, t.a.m. að þeir
áttu ekki frumkvæði að átökunum,
þeir höfðu hreinan sakaferil eða
vom að fremja sitt fyrsta ofbeldis-
brot. Einnig er litið til ungs aldurs,"
sagði Erlendur. Hann benti jafn-
framt á að þegar ofbeldisbrot væm
dæmd hefðu ákærðu hugsanlega
iðrast og væm þegar búnir að
greiða fómarlambi skaðabætur.
„En það er mikið horft á skaðann og
afleiðingamar - hvort þolendur hafi
t.d. hlotið beinbrot eða aðra
áverka," sagði Erlendur.
Enginn manndrápsdómur
frá 1993
Erlendur sagði að það væri hálf-
undarlegt, miðað við stöðugar frétt-
ir um harðnandi heim, að frá 1993
hefði enginn sakborningur verið
dæmdur fyrir manndráp af ásetn-
ingi.
„Þetta er einsdæmi, t.d. miðað við
þróunina á Norðurlöndum," sagði
Erlendur. Rétt er að benda á að
þrátt fyrir þetta hefur ofbeldisfong-
um fjölgað almennt á síöustu ámm.
Erlendur sagði að Fangelsismála-
stofnun bæri samkvæmt reglugerð
ekki að veita ofbeldismönnum og
þeim sem fremdu kynferðisbrot og
alvarleg fikniefnabrot reynslulausn
fyrr en eftir 2/3 af refsitímanum -
ekki þegar hann væri hálfnaður
Fréttaljós
Öttar Sveinsson
eins og gjarnan gerðist með aðra
brotamenn sem afplána í fyrsta
skipti.
Á síðasta ári losnuðu 98 fangar,
eða 61 prósent þeirra, út eftir aö
hafa afþlánað helming refsingar hjá
Fangelsismálastofnun ríkisins. 39
prósent fóru út að loknum 2/3 hlut-
um dæmds refsitima. Árið áður var
hlutfallið svipað en 1993 losnuðu
mun fleiri fangar ekki út fyrr en eft-
ir 2/3 hluta refsingar eða um 50 pró-
sent.
„Á móti þessu kemur að við höf-
um alfarið synjað fleirum um
reynslulausnir - þeim er gert að
ljúka afþlánun sinni að fullu,“ sagði
Erlendur. „Þar er um að ræða al-
gjöra síbrotamenn, menn sem hafa
setið inni kannski í átta, tíu eða tólf
skipti og hafa sírofið skilyrði
reynslulausna áður. Ég hef ekki töl-
ur um þetta en þama er um fjöl-
mörg tilvik að ræða. Einnig er rétt
að benda á að þeir fangar sem eru
með styttri refsidóma en 2 mánuði
eða á „blönduöum skilorðsdómum“
ljúka sinni afþlánun að fullu.“
Fleiri „nýfangar"
Erlendur sagði að hlutfall „nýrra
og gamalla fanga" væri að snúast
við. Stöðugt fleiri „nýfangar" kæmu
inn. „Út af fyrir sig er það jákvætt
að síbrotamenn og aðrir komi ekki
aftur." Erlendur sagði að stofiiunin
hefði í raun stefiit að því á síðustu
árum að taka fastar á agabrotum en
vera að sama skapi betri við þá sem
„væru til friðs“.
„Menn eru kannski minna
spenntir fyrir því en áður að koma
aftur,“ sagði Erlendur.
Stærri fíkniefnabrotum fjölgar
Brotamönnum sem dæmdir hafa
verið fyrir stærri fikniefnabrot hef-
ur fjölgað stöðugt síðustu 5 ár. 51
fangi var í afplánun á síðasta ári
fyrir fikniefnabrot en árið áður
voru þeir 34, 24 árið 1993, 28 árið
1992 og 24 árið 1991. Erlendur segir
að aðgerðir lögreglunnar í fikni-
efnamálum undanfarið lofi engu að
síður góðu:
„Ég er hlynntur því að lögreglan
hér á landi sýni sig og grípi sem
mest inn í hjá þeim sem eru minni
spámenn og eru jafhvel að hefja
sinn afbrotaferil eins og gert hefur
verið erlendis. Það á ekki að láta þá
í friði því ekkert er eins vænlegt
fyrir afbrotamann sem kemst upp
með brot sín að halda áfram með al-
varlegri brot. Aðgerðir lögreglunn-
ar mættu jafnvel einnig ganga yfir
aðra brotaflokka eins og t.d. heimil-
isofbeldi," sagði Erlendur Baldurs-
son.
Dagfari
Bjargvættur tryggingafélaganna
Bifreiðatryggingafélögin hafa
barist i bökkum svo lengi sem
elstu menn muna. Tapið í bíla-
tryggingunum hefur raunar staðið
tryggingafyrirtækjunum fyrir þrif-
um því þau hafa ekki getað lækkað
iðgjöldin hjá sér á öðrum tryggin-
um vegna þeirra útgjalda sem þau
hafa orðið fyrir í bílatjónum. Marg-
sinnis hafa forsvarsmenn trygg-
ingafélaganna komið fram opinber-
lega og lýst áhyggjum sínum af
háum og tíðum tjónum bifreiða.
Tryggingafélögin hafa jafnvel lagt í
miklar auglýsingaherferðir til að
draga úr bifreiðaslysum og árekstr-
um. En allt hefur komið fyrir ekki,
bílar hafa áfram og látlaust lent í
tjónum, bílstjórar hafa sýnt full-
komið kæruleysi og bifreiðaeigend-
ur hafa mátt borga brúsann í gríð-
arlega háum iðgjöldum af bíla-
tryggingum sínum.
Svo rammt hefur kveðið að
þessu ástandi að bílatryggingafé-
lögin hafa þurft að hækka hjá sér
iðgjöldin aftur og aftur og sýnt
fram á það með tölum og töflum og
tryggingafræðilegum rökum að
hækkanirnar hafi verið óhjá-
kvæmilegar.
Og það hefur jafnvel komið að
engu gagni þótt iðgjöldin hafi
hækkað. Áfram hafa tryggingafyr-
irtækin haldið áfram að tapa á
bílatryggingum og það er i raun-
inni aðdáunarvert hversu lengi
þau hafa haldið þetta út. Þau hefðu
satt að segja átt að vera hætt að
tryggja bíla fyrir löngu, enda ekk-
ert nema tap og vesen af þessum
tryggingum. Forstjóralaunin hafa
liðið fyrir þessa þróun og er þó
ljóst að það þarf að borga þeim
mönnum vel sem standa undir
slíku tapi.
En fórnarlundin hefur verið söm
við sig og forstjóramir hafa þrauk-
að og launin hafa dugað og þjón-
ustulundin hefur lifað þessa
stormasömu tíma af.
Nú hefur það gerst fyrir for-
göngu Félags íslenskra bifreiðaeig-
enda að nýjar tryggingar eru vænt-
anlegar inn á markaðinn. FÍB hef-
ur samið við Lloyds í London um
að bjóða íslendingum upp á trygg-
ingar sem eru jafngóðar og hingað
til hefur verið boðið upp á og þó er
iðgjaldið 25% lægra en það sem ís-
lensku tryggingafélögin hafa boðið!
Þetta er auðvitað fagnaðarefni fyr-
ir bifreiðaeigendur sem nú eiga
kost á ódýrari tryggingum en fbgn-
uðurinn hlýtur að sama skapi að
vera gífurlegur hjá tryggingafélög-
unum sjálfum. Nú geta þau séð
fram á að losna við tapreksturinn
af bílatryggingunum og snúið sér
að öðram og ábatasamari trygging-
um.
Islensku tryggingafélögin hafa
meira að segja verið svo hart leik-
in að þau hafa þurft að safna sjóö-
um til að mæta áfóllunum. Nú má
leggja þessa varasjóði niður og ein-
beita sér að því að lækka aðrar
tryggingar og þannig mun þessi
snjóbolti rúlla af stað og vera öll-
um til mikillar blessunar, trygg-
ingaþegum, tjónþolum, forstjórum
tryggingafélaganna og tryggingafé-
lögunum sjálfum. Þeir ættu eigin-
lega að senda þakkarbréf og heilla-
skeyti til Lloyds fyrir ómakið sem
Lloyds ætlar að taka af íslensku
tryggingafélögunum. Þetta er
himnasending.
íslenskfr bifreiðaeigendur og
aðrir máttarstólpar þessarar þjóð-
ar hljóta að taka þessu útspili FÍB
og Lloyds feginsamlega. Trygginga-
félögin hafa alltaf verið homstein-
ar þjóðfélagsins og nú er loks runn-
in upp sú stund að forstjórar og
eigendur tryggingafélaganna geta
notið arðsins og launanna án þess
að láta bílatjónin éta upp það litla
sem græðist á því að tryggja land-
ann. Hér eftir mun Lloyds sjá um
þetta tap.
Dagfari