Dagblaðið Vísir - DV - 12.01.1998, Qupperneq 6

6
MÁNUDAGUR 12. JANÚAR 1998
Fréttir
Helgi Laxdal, formaöur Vélstjórafélags íslands, í DV-yfirheyrslu:
Ýtt undir ribbalda
Nú vofir yfir stöóvun 79 stœrstu fiski-
skipanna í lok mánaöirins vegna verk-
fallsboóunar ykkar vélstjóra. Er ekki
borin von aö þiö fáiö kröfum ykkar um
hærri skiptahlut umfram aóra sjómenn
framgengt?
- Það er aUs ekki borin von að við
náum þessari sanngimiskröfu okkar
fram. Þróunin í kringum okkur er í
þessa átt. Við höfum fordæmi í Færeyj-
um og í nýgerðum samningi ITF varð-
andi hentifánaskipin. Við hefðum aldrei
farið út í þennan slag ef við teldum ekki
að hægt væri að ná þessu fram.
Aórir sjómenn krefjast þess aófá sömu
kjarabœtur og þið náiö fram. Munuö
þiö una því aö náist hœkkun á skipta-
hlut vélstjóra þá fái allir aðrir í áhöfn-
um skipanna þaö sama?
- Við ráðum ekkert við það hvað aðr-
ir fá ef við semjum á undan. Hitt er ann-
að mál að það er útgerðarinnar að meta
hvaða laun hver einstakur áhafnarmeð-
limur fær. Mér finnst eðlilegt að þeir
meti hvað er að gerast hjá nágranna-
þjóðum okkar.
Kristján Ragnarsson, formaöur LÍÚ,
hefur lýst þessari kröfu þannig aö
ókleift sé að ganga aö henni þar sem þá
hefjist stighœkkanir á launum allra sjö-
manna. Hverju svarar þú því?
- Kristján heldur þessu fram til þess
að reyna að sleppa við að breyta launum
okkar. Hann finnur í þvi skyni allt þess-
ari kröfu til foráttu og tilgangurinn er sá
einn að sleppa við að leiðrétta kjörin.
Er þá ekki tilgangurinn meö kröfunni
sá aö ná fram leiðréttingum launa milli
stétta um borö í sömu skipum?
- Jú, það er megintilgangurinn. Á
hverjum vinnustað verður að vera
ákveðin launaröð miðað við bæði störf
og ábyrgð. Okkar menn eru einfaldlega
vanmetnir í dag.
Þaö hefur komió fram aö algengt sé að
vélstjórar á fiskiskipum fái yfirborganir
og þannig séu þeir í raun meö hœrri
laun en samningar segja til um. Er ein-
hver nauðsyn á því aó fá þetta inn í
samninga?
- Viö erum bara að sækja viðurkenn-
ingu á þeirri staðreynd að vélstjóramir
eru vanmetnir. Þetta er í samræmi við
það sem er að gerast á almennum
vinnumarkaði þar sem verið er að færa
yfirborganir inn í launataxta.
Kristján Ragnarsson, formaöur LíÚ,
hefur sagt óánœgju meöal sjóvélstjóra
vegna verkfallsboöunarinnar. Óttast þú
ekki að uppgjör fari fram innan félags-
ins og sótt verói aö þér semformanni?
- Ég hef ekki minnstu áhyggjur af því
að þetta sé rétt. Við erum með mjög lýð-
ræðislegt fyrirkomulag þar sem kjör-
seðlar eru sendir út tU alira félags-
manna. Á aðalfundi okkar fyrir áramót
var ég endurkjörinn formaður með yfir
80 prósentum atkvæða. Það bendir ekki
til óánægju með mín störf. Ég heyri
ekki þessar raddir. Kristján Ragnarsson
virðist vera sá eini sem þær heyrir en
ég veit ekki í sambandi við hveija hann
er, sá mæti maður.
Hvaö gerist ef þú nærö ekkifram breyt-
ingum á hlutaskiptunum. Veröur ekki
snúiö aö standa frammi fyrir hinum al-
menna félagsmanni tómhentur?
- Menn munu að sjálfsögðu krefjast
svara. Það er bara ekki hægt að setja
þetta dæmi upp þannig að ekkert náist.
Við erum fullir af eldmóði í þessari bar-
áttu og ég er sannfærður um að við
fáum inn í okkar samninga einhvers
konar viðurkenningu. Það er ekki víst
að það verði endilega i formi breyttra
hlutaskipta nema að hluta til og að öðru
leyti með fastri greiðslu. Við erum
sveigjanlegir menn og kunnum að
semja og það má útfæra þessa kröfu
með ýmsum hætti.
Ber ekki brýna nauósyn til þess aö allir
sjómenn eigi sér einn sameiginlegan
vettvang?
um samtökunum og beijast með þeim
til að koma skikk á kvótabrask.
Hverju svarar þú ásökunum um að með
framsetningu krafna ykkar hafiö þiö vél-
stjórar eyöilagt möguleika annarra sjó-
manna til aó ná fram réttlœti í þeim mál-
um sem brenna á allri stéttinni ?
- Við fórum í þennan slag á okkar
eigin forsendum og boðuðum verkfall
fyrstir sjómanna. Önnur sjómannasam-
tök hefðu getað stillt sig inn á sama
tímapunkt og við. Þeir vissu ósköp vel
að á dagskrá okkar var að útrýma
kvótabraskinu. Þeir eiga ekki að vera
jagast í okkur út af þessum sérkröfum
en láta útgerðarmennina um það.
Er nokkur von til aö hœgt sé aó koma
böndum á kvótabraskiö nema meó af-
námi kvótakerfisins?
- Rót vandans liggur fyrst og fremst í
verðmynduninni. Það var ekki talað um
kvótabrask fyrr en 1989. Ástæðan var sú
að við höfðum Verðlagsráð fram að því
sem ákvarðaði fiskverð. Þegar þeim
grunni var kippt undan verðlagning-
unni þá byijaði braskið. Það hefur fall-
ið dómur eftir dóm okkur í vil þar sem
deilt hefur verið um kvótabrask. LÍÚ
hefur ekkert gert til að taka til í sínum
ranni, ekki einu sinni birt dómana í
fréttabréfi sínu og óbeint ýtt undir ribb-
aldana i sínum röðum. Það er ekki stór
hópur útgerðarmanna sem er til vand-
ræða en LÍÚ hefur bakkað þá upp í stað
þess að berja þá til hlýðni.
Kristján Ragnarson hefur stundum ver-
iö kallaöur yfirsjávarútvegsráöherra ís-
lands og það hefur á stundum andaö
köldu milli ykkar. Snýst samskipta-
vandinn um persónu hans?
- Kristján er alltof mikið af gamla skól-
anum. Ég held að hann átti sig ekki á því
að hann leysir engin mál með svipunni.
Hann beitir valdi sínu of mikið. Menn
verða að skynja að einhvers staðar liggja
mörkin og það verður að ná sáttum.
Hvaöa lausn séröu fyrir þér varóandi
þessar tíöu deilur sjómanna og útgerö-
armanna um fiskveró?
- Það þarf að koma á kvótabanka
þannig að öll viöskipti með veiðiheim-
ildir verði sýnileg. Þar með yrði búið að
slíta tengslin milli þeirra sem kaupa og
þeirra sem selja. Þá þarf að þrengja
heimildir til að framselja kvóta. Það er
alltof rúmt að útgerö þurfi aðeins að
veiða helming kvóta síns annað hvert
ár. Þá þarf að ákvarða lágmarksverð á
fiski. Loks þarf að vera skilyrt að þegar
sjómaður ræður sig í skiprúm komi
fram kvótastaða skipsins.
Þú hefur sagt aö sjái útgerðarmenn ekki
að sér hvaö varöar kvótabraskiö kalli
þeir yfir sig auölindaskattskerfi. Getur
komið til þess að þú talir fyrir slíku
stjómkerfi fiskveiöa?
- Nei, ég mun aldrei tala fyrir slíku
keríi. Ég hef aðeins bent á að útgerðar-
menn eru sjáMr með braskinu að ýta und-
ir þá neikvæðu umræðu sem átt hefúr sér
stað. Ef þeir hafa ekki vit á að stoppa
þetta brask þá eiga þeir yfir höfði sér að
almenningur taki af þeim völdin og kom-
ið verði á auðlindaskatti. Þeir eiga valið.
Það liggur í loftinu aó gripið verði til
bráóabirgöalaga til aö leysa þessa deilu
sem margir telja þá erfióustu frá upp-
hafi kjarabaráttu sjómanna. Hver er af-
staöa þin til slíkrar lagasetningar?
- Ef það verða sett lög þá standa
menn uppi með að þessi vandamál, sem
hafa þjakað sjávarútveginn um árabil,
verða óleyst áfram. Ef sett yrðu lög sem
hefðu þann tilgang einan að reka menn
út á sjó þá stöndum við í sömu sporum
með áframhaldandi illindum milli sjó-
manna og útgerðarmanna. Það verður
að finna lausn á þessu máli.
Guöjón A. Kristjánsson, foreti Far-
manna- og fiskimannasambandsins, og
Sœvar Gunnarsson, forseti Sjómanna-
sambands tslands, neituðu í síóustu
viku aö sitja sáttafund ásamt vélstjórun-
um. Erforysta sjómanna þar meö kom-
in í hár saman?
- Forystan er ekki komin í hár sam-
an. Hitt er annað að mér fannst þetta
döpur niðurstaða hjá
þeim. Þetta hefur
engin áhrif á okkar
kröfur eða okkar
verkfallsheimild og
þeir breyta henni
ekki neitt. Meginmál
þessarar kjarabaráttu er verðmynd-
unin. Það er ekki spuming að við stönd-
um betur sameinaðir í því máli en
sundraðir. Ef þeir eru að hugsa um
heildarhagsmuni sjómanna ættu þeir að
fagna því að við viljum vera með þeim í
baráttunni í stað þess að reyna að úti-
loka okkur. Við erum tilbúnir að koma
upp að hliðinni á þeim og þannig vinna
sameinaðir að því að finna lausn á
þessu kvótabraski og verðmynduninni í
sjávarútvegi.
Öll þrjú sambönd sjómanna eru á einni
hœö vió Borgartún. Hvernig er mórall-
inn milli ykkar forystumannanna frá
degi til dags?
- Fólk sem er fyrir utan heldur sumt
að menn gangi hér um með kreppta
hnefana. Það er misskilningur og að
mínu mati er ágætis mórall. Ég get
nefnt að þó við Guðjón A. Kristjánsson
höfum deilt einstöku sinnum höfum við
ailtaf getað talað saman. Samskipti okk-
ar hafa alltaf verið heiðarleg.
Nú klofnaói Farmanna- og fiskimanna-
sambandiö m.a. vegna þess aö þiö vél-
stjórar vilduð ekki una því aó samband-
iö tœki ekki upp kröfur ykkar um hœrri
skiptahlut og þið genguó út. Er staóa
ykkar sterkari nú utan sambandsins?
- Ástæðan fyrir útgöngu okkar var
fyrst og fremst sú að við töldum okkur
ekki hafa vægi í stjóm sambandsins í
samræmi við aðra og réðum þannig
ekki miklu um stefnumótun þess. Ég tel
skilyrðislaust að staða okkar utan þess
sé sterkari.
- Sjómannasamtökin þrenn þurfa að
taka upp miklu nánari samvinnu en
þau hafa í dag. Það þarf að viðhalda sér-
félögum vegna menntunarmála og rétt-
indamála svo að eitthvað sé nefnt. Að
þessu slepptu erum við með fjöldann all-
an af sameiginlegum málum þar sem
okkur ber að vinna saman. Ég sé fyrir
mér að hægt sé að sameina samtökin
undir einum hatti. Þetta yrði þó aö vera
bundið við einstaka
málaflokka og við
yrðum að þróa þetta í
rólegheitunum. Til að
byrja með ættum við
að reka eina sterka
hagdeild og einnig
sameiginlega lögfræðiþjónustu. Það er
oftar en ekki að menn eru að gera sömu
hlutina bara hver í sínu horni. Það
koma upp mál um borð í einstökum
skipum þar sem öll samtökin koma að
málum sjómannanna og þá er skynsam-
legt að öll samtökin komi að málum sem
einn sameiginlegur aðili.
Davíö Oddsson forsœtisráöherra lýsti.í
nýársávarpi til þjóöarinnar ábyrgó á
hendur forystumönnum sjómanna og út-
geröar komi til verkfalls. Veröur ekki
erfitt hjá þér aö svara fyrir þaö ef 79
skip stöövast?
- Ég held að Davið hafi verið að vísa
til þeirrar óeiningar sem verið hefur í
sjávarútveginum varðandi stjóm fisk-
veiða og kvótabrask. Ég met það þannig
að hann hafi verið að aðvara útgerðar-
menn en ekki sjómenn. í orðum hans
felst að ef útgerðin nýtir ekki auðlind-
ina skynsamlega þá verði einkaréttur-
inn til nýtingar skertur. Þessi viðvörun
á fullan rétt á sér. Maður spyr sig
hvemig standi á því að hægt er að Ijúka
kjarasamningum á almennum vinnu-
markaði átakalítið nema þegar kemur
að fiskiskipum. Vélstjórafélagið gerir
kjarasamninga við ýmsa aðila aðra en
LÍÚ og það gengur yfirleitt vel. Þetta
ástand getur ekki verið okkur að kenna.
Það em endalausar eijur við LÍÚ.
Eru kröfur um aö böndum veröi komió
á kvótabraskiö ekki í uppnámi nú þeg-
ar allt stoppar á sérkröfu vélstjóra?
- Nei, alls ekki. Þetta er áróður LÍÚ
og ég er alveg tilbúinn að koma upp að
hliðinni á mínum ágætu félögum í hin-
Yfirheyrsla
Reynir Traustason
sandkorn
Pólitískir
kyntöfrar
Heimildir herma að innan
flokkanna sem standa munu að
Kópavogslistan-
um séu afar
skiptar skoðanir
um hv'-rnig rað-
að verði í sæti á
listanum. Óá-
nægju verður
aðallega vart
hjá yngri
flokksmönn-
um sem ótt-
ast að gömlu
brýnin troði sér í „heitustu"
sætin. í því sambandi er oft
nefnt að Guðmundur Oddsson
renni hýru auga til 6. sætisins,
baráttusætisins. Margir efast
hins vegar um að pólitískir
kyntöfrar hans séu slíkir að
hann vinni meirihlutann. Og
leggja verði meira að veði en
pólitíska framtíð Guðmundar...
Fjarblaðamaður
Mikill kraftur er í blaði allra
Netverja, Tölvuheimum, sem
Styrmir Guð-
laugsson, fyrrum
blaðamaður
Morgunblaðsins,
gefur út. Ritstjóri
þess, Stefán
Hrafn Hagalín,
er nýbúinn að
sjá um mikla
þáttaröð á Stöð
2 um tölvur og
Netið. Þættimir gengu svo vel
að rætt er um að gera nýja röð
með Stefáni. Tölvuheimar hafa
fjallað nokkuð um möguleika
fjarvinnslu í gegnum Netið. Nú
hefur blaðið sjálft tekið fjar-
vinnsluna í sína þágu því einn
blaðamanna þess, Magnús Á.
Magnússon, býr í San
Francisco í Bandaríkjunum og
sendir allt efni sitt um Netið...
Loðnan blívur
Hlustendur Bylgjunnar tóku
eftir því í haust
að fréttir af fisk-
veiðum voru
komnar í önd-
vegi. I hverjum
morgunfrétta-
tímanum á
! fætur öðrum
bar hæst
fréttir af alls
kyns veiðum
og vinnslu og
svo er enn. Þessar áherslubreyt-
ingar urðu eftir að Gissur Sig-
urðsson færði sig af RÚV á
Bylgjuna. Gissur er meðal öflug-
ustu fréttamanna á sviði sjávar-
útvegs og brotthvarf hans á sín-
um tíma af RÚV þvl mikil blóð-
taka. Spumingin er aftur á móti
hvemig hann geri sig á útvarps-
stöð sem rær á allt önnur mið
en gamla Gufan og nær til
fæstra þeirra sem daglega eru
að hugsa um fiskveiðar og
vinnslu...
Kratar í kreppu
Nokkur vand-
ræðagangm- er
hjá krötum í ísa-
Qarðarbæ vegna
sameiginlegs
framboðs A-
flokkanna í
sveitarstjórnar-
kosningunum í
vor. Talið er áríð-
andi að nýta það lag sem gefst
vegna klofnings D-listans og sópa
að atkvæðum. Vandinn er bara
sá að ekki finnast nógu sterkir
kandídatar. Óljóst er hvort Sig-
urður Ólafsson bæjarfulltrúi
heldur áfram og er leitað að arf-
taka. Þar eru nefndir til sögu
Gísli Hjartarson ritstjóri og Guð-
jón Brjánsson, framkvæmda-
stjóri sjúkrahússins. Guðjón þyk-
ir þó hafa það á móti sér að upp-
nám er meðal starfsmanna
sjúkrahússsins vegna skertra
kjara og hann er talinn ábyrgur...