Dagblaðið Vísir - DV - 12.01.1998, Qupperneq 18

18
enning
MÁNUDAGUR 12. JANÚAR 1998 ÍjV
Eldmóður og
„Hví skyldi ég vera háður tímanum? Betra
væri að hann væri háður mér,“ segir Bazarov,
fuiiur af eldmóði hins uppreisnargjarna nihi-
lista í leikritinu Feður og synir. Verkið lýsir
meðal annars sígildum átökum æsku og íhalds-
samrar eldri kynslóðar, þar sem æskan afneit-
ar öOum reglum og krefst niðurrifs á viðtekn-
um venjum og viðhorfum áður en hægt er að
hefja uppbyggingu betra þjóðfélags á rústum
hins gamla.
Þetta er leikgerð hinnar viðamiklu skáld-
sögu ívans Túgenjevs, sem fyrst kom út árið
1862, og á sviðinu er stiklað á stóru í frumskógi
hugmynda og rökræðna sögunnar. Alexei
Borodín semur leikgerðina og er jafnframt
leikstjóri.
Heildarmynd verksins virkar nokkuð heil-
steypt en framvindan er samt dálítið skrykkj-
ótt og ber þess merki að óhjákvæmilega er far-
ið yfir söguna í stórum stökkum. Sýningin end-
urspeglar tíðindalitla tilveru, menn gefa sér
góðan tíma og stundum er eins og klukkan
gangi hægar og hægar í atriðunum. Sviðið er
rúmt og mildur litaskalinn í sviðsmynd og
búningum tekur undir tilfmningu um kyrr-
stöðu.
Falleg og undurljúf tónlist og mildileg lýsing
styðja þetta andrúmsloft en hins vegar fær
uppsetningin lítinn enduróm af þeim stóru
spumingum sem höfúndur er að fást við í
skáldsögunni. Þar er fjallað um grundvallarat-
riði mannlegra samskipta og djúpstæðar til-
finningar. Grimmd og tilfmningakulda og fólk
í heimi á mörkum mikilla breytinga.
Það virkar truflandi að leikaramir era látn-
ir flytja húsgögn og sviösmuni fram og aftur
um sviðið þegar uppröðun er breytt á milli at-
riða og aðalsmennirnir leggja sjálfir á borð og bera
leirtau á bökkum. Þessar jarðbundnu athafnir falla
ekki að framvindunni og drepa athyglinni á dreif.
Leikhópurinn í heild hefur dempað yfirbragð svo
að stundum þótti manni nóg um. Menn vega hver
annan með orðum (og jafhvel bókstaflega) í mestu
góðsemi og ástamálin nálgast suðu-
punkt án þess að persónumar
bregði svip að heitið geti. Jafiivel
dauðastríð helsjúkrar aðalpersón-
unnar verður eins og róleg rabb-
stund.
Af þessum sökum verða persónu-
lýsingamar í mörgum tilfellum óþarflega bragð-
daufar og tilfmningasnauðar og aðeins fáum leikur-
um í hópnum tekst að bjótast út úr settlegheitunum
og stimpla sína karaktera virkilega inn. Best tekst
það hjá Þorsteini Gunnarssyni og Pétri Einarssyni.
Þorsteinn túlkar afbragðsvel persónu sem eitt sinn
„var ljón“, eins og sagt er í verkinu, en sleikir nú
sárin í sveitinni, beiskur og brotinn. Pétur var
glimrandi í túlkun sinni á gamla herlækninum, fóð-
Eggert Þorleifsson og Þorsteinn Gunnarsson í hlutverkum sínum í Feörum og sonum. DV-mynd Pjetur
Leiklist
Auður Eydal
ur Bazarovs, og náði að mínu mati langbestum tök-
um á treganum í verkinu.
Kristján Franklín Magnús fer með burðarhlut-
verkið, Jevgení Vasiljevítsj Bazarov. Hann beitir sér
ekki að fullu og fer að mínu mati of mikið með lönd-
um í túlkuninni þó að persónan sé vel mótuð. Hins
------------- vegar fellur túlkun hans vel að
heildarmyndinni en þama er um
einhvem allsherjar herslmmm að
ræða sem gæti breyst þegar sýning-
in fer að slípast.
Bjöm Ingi Hilmarsson er vörpu-
legur Arkadí og gerir persónuna að-
laðandi. Eggert Þorleifsson vissi ekki almennilega
hvað hann átti að gera úr föður hans og varð fyrir
vikið óþarflega tvístígandi en Guðlaug Elísabet
Ólafsdóttir kom afskaplega vel fyrir í hlutverki ást-
konunnar, Fenetsjku.
Halldóra Geirharðsdóttir fannst mér eins og iða í
skinninu eftir að gæða aðalskonuna Önnu
Sergejevnu meira lífi en eins og aðrir bar hún sig
settlega og sýndi ekki miklar tilfmningasveiflur.
Dansinn var finn.
Sóley Elíasdóttir fór fallega með hlutverk Kater-
ínu og Guðrún Ásmundsdóttir brást ekki sem gamla
móðirin.
Það er fróðlegt að bera leiðina sem Alexei Borod-
ín fer í leikstjóm og uppsetningu á Feðrum og son-
um við vinnubrögð leikhúsmannanna frá Litháen.
Um útkomu af eldmóði þeirra og ögrandi frískum
hugmyndaútfærslum hefur vissulega sitt sýnst
hverjum en hér ættu þeir sem heldur kjósa „hefð-
bundnari" uppsetningar að fá nokkuð við sitt hæfi
og gullið tækifæri til að skoða þessar ólíku leiðir.
Leikfélag Reykjavíkur sýnir á
Stóra sviði Borgarleikhúss:
Feður og synir
eftir ívan Túrgenjev
Leikgerð: Alexei Borodín
Þýtt af Ingibjörgu Haraldsdóttur
Hljóð: Baldur Már Arngrímsson
Dansar: Þórhildur Þorleifsdóttir
Lýsing: Lárus Björnsson
Leikmynd og búningar: Stanislav Benediktov
Leikstjórn: Alexei Borodín
Meira en yfirborðið
Jólaframsýning Leikfélags Akureyrar
var á vinsælu leikriti á mannlegu nótun-
um, Á ferð með frú Daisy. Eftir hlé frá því
fyrir áramót hófust sýningar aftur nú um
helgina og ef að líkum lætur eiga frú
Daisy og þeldökki bílstjórinn hennar eftir
að ylja hjörtum áhorfenda fram eftir
vetri.
Það mátti merkja eilítið hik á leikend-
um í upphafi eins og þeir væra svolitla
stund að komast í gang en það lagaðist
þegar á sýninguna leið.
Margir þekkja margverðlaunaða kvik-
mynd sem gerö var eftir leikritinu en rétt
er að taka fram að engin ástæða er til að
láta það fæla sig frá að fara í leikhúsið. Á
milli leikara á sviði og áhorfenda í sal
myndast sérstakt samband, ekki síst þar
sem nándin er mikil eins og á Renniverk-
stæðinu. Ásdis Skúladóttir leikstjóri stýr-
ir leikendum af nærfæmi og lætur kímn-
ina í verkinu njóta sín án þess aö draga
úr snörpum undirtóni alvöra sem undir
býr.
Hlín Gunnarsdóttir hannar sviðsmyndina af tölu-
verðri hugkvæmni, þannig að skiptingar á milli at-
riða ganga hratt fyrir sig. Húsbúnaður, bílar og bún-
ingar sýna þann tíma sem verkið gerist á.
Atburðir spanna aldarfjórðung og þar er lýst
samskiptum fullorðinnar ekkju, frú Daisy, og bíl-
stjóra sem sonur hennar ræður í vinnu. Sú gamla
er ekki hrifin af að fá einkabílstjóra og þykist
fullfær um að aka sjálf eins og hún hefur alltaf
gert. En aldrei þessu vant verður hún að láta í
minni pokann.
Leikendur era aðeins þrír og auðvitað stendur
svona sýning og fellur með því hvernig persón-
urnar skila sér til áhorfenda. Frá höfundarins
hendi er jafnræði með hlutverkum Daisyar og
bílstjórans Hokes í verkinu en sonurinn Boolie er
er nöldrið mest í nösunum á henni og
undir skrápnum býr hún yfir skarpri
kímnigáfu og hlýju hjarta. Allt þetta
skilar sér í leik Sigurveigar.
Verkið gerist að mestu i Atlanta í Ge-
orgíu á tímabilinu 1948-1973 þar sem for-
dómar og kynþáttahatur gegn þeldökku
fólki grassera. Daisy er sjálf gyðingur og
þess vegna ekki alveg ókunnugt um þá
tilfinningu að vera af minnihlutahópi.
Kannski er það þess vegna, sem hún lær-
ir með tímanum að meta Hoke og með
þeim myndast innilegt vináttusamband.
Þráinn Karlsson lýsir Hoke af hlýjum
skilningi og sýnir vel bæði stolt hans og
mannkosti. Það kemur ekki á óvart að
Þráinn á létt með að túlka þessa persónu
og þar er enga hnökra að finna. Á milli
þeirra Sigurveigar myndast óvenjulega
góður samhljómur sem skilar inntaki
verksins til áhorfandans án allrar
væmni.
Aðalsteinn Bergdal leikur Boolie, son
frú Daisy, sem er undir hælnum á eigin-
konunni en móður sinni ákaflega góður sonur. Að-
alsteinn fer skemmtilega en um leið nærgætnis-
lega með hlutverkið sem auðveldlega gæti orðið of
skoplegt.
Gervi allra leikendanna er fádæma gott og
bæði förðun og fas tekur hægum breytingum eft-
ir þvi sem á verkið líður. Á ferð með frú Daisy er
góð og vel unnin sýning, með boðskap sem á er-
indi við alla.
Leikfélag Akureyrar sýnir á Renniverkstæðinu:
Á ferð með frú Daisy
eftir Alfred Uhry
Þýðing: Elísabet Snorradóttir
Lýsing: Ingvar Björnsson
Leikmynd og búningar: Hlín Gunnarsdóttir
Leikstjórn: Asdis Skúladóttir
Milli frú Daisy og þeldökka einkabílstjórans myndast innilegt vin-
áttusamband. Sigurveig Jónsdóttir og Þráinn Karlsson í hlutverk-
unum.
Leiklist
Auður Eydal
líka ómissandi persóna, eins konar tengiliður
þeirra við lífið utan límósínunnar.
Sigurveig Jónsdóttir leikur frú Daisy sem í
upphafi verksins er 72 ára en 97 ára í lokin. Hún
eldist og hrömar eins og gefur að skilja og geng-
ur undir lokin á viljakraftinum einum saman.
Sigurveig sýnir þessar ytri breytingar á sannfær-
andi hátt án allra öfga og vinnur afskaplega vel
úr hlutverkinu. Þó að frú Daisy geti verið hvöss
Stofnun AM
Sverrir Jakobsson sagnfræð-
ingur og Andri Snær Magnason
skáld voru tilnefndir til Ný-
sköpunarverðlauna forseta ís-
lands sem
Brynhildur
Sigurðar-
dóttir heim-
spekinemi
hlaut I lið-
inni viku.
Verkefni
Andra
Snæs og
Sverris hét
(„Leitað leiða til að kynna
menningararfinn" og var unnið
hjá Stofnun Árna Magnússon-
ar. Andri vann lengur að verk-
efninu en Sverrir og var gríðar-
Slega upptekinn af því, ræddi við
alla sem vildu á hann hlýða um
hvað handritin væru falleg og
| skemmtileg, myndirnar í þeim
stórkostlegur listauki sem eng-
inn vissi um, rimnakveðskap-
| urinn heillandi á segulbands-
spólunum sem enginn hefur
Itölu á í geymslum safnsins og
| svo framvegis.
Yngra fólk í bænum, sem
ekki hefur söguna alveg á tæra,
heldur síðan að stofnunin heiti
Stofnun Andra Magnússonar...
Menningararfinn til
barnanna
Á föstudaginn var hér á síð-
unni viðtal við séra Sigurð
Pálsson og Iðunni Steinsdóttm*
rithöfund sem fengu verðlaun
IHagþenkis fyrir nýjar kristin-
fræðibækur. Raunin var sú að
meira og minna hafði verið
hætt að kenna biblíusögur í
skólum landsins vegna skorts á
aðlaðandi kennsluefni og
stefndi í óefni. Því hvað sem
menn meina um kristindóminn
þá skilur enginn maður bók-
menntir og listir heimsins
nema þekkja frásagnir Biblí-
unnar. Það er alvöramál að
; ræna börn þessari menningar-
f legu undirstöðu og fagnaðarefni
j að nú skuli hafa verið bætt svo
l veglega úr skortinum.
Þess má geta í framhjáhlaupi
j að Anna Cynthia Leplar teikn-
ar ekki ein í þessar bækur eins
j og mátti ætla af fréttatilkynn-
ingu. Þóra Sigurðardóttir
myndlýsir þá nýjustu og þær
tvær sem eftir era.
í dag er rætt við Kristínu
Einarsdóttur
kennara sem
1 er með
spennandi
þjóðsagna-
þætti á rás
1. Hún hef-
ur líka
komið því
j svo fyrir í
s skólanum þar
s sem hún kennir að
hún skiptir við aðra kennara
: einn tíma í viku og segir bekkn-
um þeirra Grettis sögu. Hún er
nú búin að segja öllum sex ára
j börnum skólans söguna og er
j byrjuð á sjö ára börnum, auk
þess sem hún hefur sagt sínum
eigin bekk söguna en í honum
eru 13 ára unglingar. Öll hafa
þau gersamlega heillast af sög-
unni, smá sem stór, og fyllst af
samúð í garð þessa fornkappa
j sem gæti svo vel rotnað óáreitt-
ur í gröf sinni.
Kristín kennir líka Laxdælu í
j endursögn frá Námsgagnastofn-
; un og hefur ekki átt í vandræð-
um með að fá 13 ára nemendur
til að taka afstöðu til siðferöi-
j legra álitamála í sambandi við
j ástir söguhetja. Öllu máli skipt-
ir aö þau fái trú á að þessar
gömlu sögur séu skemmtilegar,
; segir Kristín, þá lesa þau þær í
j hvaða formi sem er.