Dagblaðið Vísir - DV - 06.02.1998, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 6. FEBRÚAR 1998
15
Hvert á batinn að fara?
Það hefur komið fram i skýrslum
að eitt kíló af línuveiddum þorski,
sem unninn er í landvinnu þar sem
flakið er unnið í fiskbita og aukaaf-
urðir í lundir, þunnildi, gellur,
kinnar, lýsi og mjöl, sé sjö sinnum
verðmætara þjóðhagslega heldur en
eitt kíló af þorski sem veiddur er af
vinnsluskipi sem hirðir aðeins flök-
in en kastar öllu öðru. Samt létu
þingmenn og sjávarútvegsráðherra
sig hafa það að afnema línutvöfóld-
unina samkvæmt fyrirmælum hag-
spekinganna sem eru undir stjórn
alvaldsins í LÍÚ.
Beltaskipt landhelgi
Ég hef áður haldið því fram að
eðlilegasti grundvöllurinn undir
fiskveiðistjórnun væri að belta-
skipta landhelginni og greina á
milli strandveiða og úthafsveiða.
Strandveiðibeltið miðist við 50
mílna mörkin sem er meginveiði-
svæði ýsu þorsks og ufsa og innan
þeirra marka hafi aðeins þau skip
veiðileyfi sem landa heima. Þessi
skip eru nefhilega mjólkurkýmar í
flotanum, sem landa daglega og
þurfa því á heimahögunum að
halda.
Þau landa daglega ferskum og
nýjum afla í vinnslustöðvar í landi
og standa víða undir allri atvinnu-
sköpun í sjávarþorpunum. Og fisk-
verkafólkið í landi á jafnmikinn rétt
á að halda vinnu sinni við vinnsl-
una og fiskimaðurinn við veiðarnar.
Strandveiðar byggjast mest á
minni skipum sem eru framleidd
innanlands og nota innlent viðhald
og eru því atvinnuskapandi í inn-
lendum skipsmíðaiðnaði. Úthaf-
sveiðiskip era dýr og byggð fyrir er-
lent lánsfe og sækja viðhald og end-
urbætur að mikium hluta erlendis.
Stór hluti af afla þeirra, sem tekinn
er úr sameiginlegri
auðlind þjóðarinnar,
fer til þess að greiða
erlendum skipasmiðj-
um og lánardrottnum
sem skipa síðan fyrir
um hvar þau megi
veiða og hvar ekki
(sbr. ummæli Ásgeirs
Guðbjartssonar um að
Guðbjörg ÍS megi ekki
veiða í Smugunni)
Langmestur afLi
frystiskipa fer úr landi
sem hráefni fyrir er-
lendar úrvinnslustöðv-
ar, sem greiða sínu
fólki milljarða í vinnu-
laun og er því atvinnu-
skapandi fyrir erlent
fiskvinnslufólk en at-
vinnuleysi íslensks fiskvinnslufólks
vex að sama skapi og tekjur þess
dragast saman og þar með skatttekj-
ur þess opinbera og útgjöld vegna
atvinnuleysisbóta aukast.
Engin hlutdeild
Það hlýtur því að vera krafa eig-
andans (þjóðarinnar) að sem mest af
þeim afla sem tekinn er úr sameig-
inlegri auðlind hennar komi til sem
arðvænlegastrar úrvinnslu í heima-
landinu og standi þar undir vaxandi
tekjum fiskvinnslufólks og fisk-
vinnslustöðva sem nú standa mörg
mjög höllum fæti, aðallega vegna
hráefnisskorts.
Mörg frystihús
hafa verið að
þróa nýjar smá-
pakkningar, sem
kallar á fleira
starfsfólk og
skapar meiri
virðisauka, en
eiga erfitt upp-
dráttar vegna
hráefnisskorts
og á erlendum
mörkuðum reka
þeir sig á erlenda keppinauta, sem
fengið hafa hráefni frá íslensku
frystiskipunum, sem hafa fengið
leyfi meirihluta alþingismanna til
þess að skrapa grunnslóðina upp
að 12 mílna mörkunum.
Það kemur því ekki til mála að
þeir kvótahandhafar, sem ekki
leggja afla sinn í land til úrvinnslu í
íslenskum vinnslu-
stöðvum með íslensku
fiskvinnslufólki, sem á
sama rétt til að halda
vinnu sinni við úr-
vinnsluna eins og
fiskimaðurinn við
veiðarnar, fái hlutdeild
sem hugsanlega gætu
orðið að þorskveiði-
heimildum í lögsög-
unni á næstu árum.
Þeirra skip og búnaður
er ætlað til þess að
vinna á 800-1000 faðma
dýpi en ekki til þess að
skrapa grunnslóðina
fyrir vestan og afla
þeirra var ætlað að
vera viðbót við þann
afla sem minni strand-
veiðiskipin gætu fengið en ekki ein-
ungis að færa fleiri krónur í færri
vasa eins og raunin hefur orðið.
Fjölbreytt úrvinnsla
Árið 1934 veiddum við 340.000
tonn af þorski á 18 gamla síðutogara
og stóran flota línubáta og var allur
sá afli unninn í landi. í dag gæti
bæði strandveiðiskipin og land-
vinnslan tekið á móti því magni án
aðstoðar verksmiðjuskipanna og
margfaldað virðisaukann með fjöl-
breyttri úrvinnslu.
Einna besta verðið hefur lengi
fengist fyrir ferska flakbita og flök
sem flutt eru með flugi á markað.
Karfaflök sem veidd eru í Viktoríu-
vatni eru flutt flugleiðis til Belgiu
tvisvar í viku og dreift þaðan fersk-
um í verslanir í Mið-Evrópu.
Gæti kannski Sveinseyrarflug-
völlur ef byggður yrði opnað vest-
firskum framleiðendum leið á þenn-
an markað? Ef svo færi að alþingis-
menn tækju tillit til þess á hvem
hátt þjóðhagslega hagstæðast væri
að nýta arðsemi auðlindarinnar við
Vestfirði, í stað þess að úthluta afl-
anum til verksmiðjuskipanna til
endursölu en neyða vinnslustöðv-
arnar til að byggja afkomu sina á að
vinna margfrystan Rússafisk.
Pétur Kr. Bjarnason
Mörg frystihús hafa veriö aö þróa nýjar smápakkningar sem kalla á fleira
starfsfólk og skapa meiri viröisauka.
„Karfafíök sem veidd eru í Vikt-
oríuvatni eru fíutt fíugleiðis til
Belgíu tvisvar í viku og dreift
þaðan ferskum í verslanir í Mið-
Evrópu. “
Kjallarinn
Pétur Bjarnason
skipstjóri frá ísafiröi
Islendingaeðlið
með því að viðhalda
þeirri pólitísku stefhu
sem ríkir í dag.
Sífellt í bráöa-
móttökunni
Það á að vera for-
gangsverkefni að gera
okkur mögulegt að lifa
á dagvinnukaupinu.
Hægt væri t.d. að leggja
minni áherslu á sér-
hæfða geymslustaði fyr-
ir börn og fúllorðna og
nota það fjármagn í að
bæta umhverfi okkar.
Unglinga- og ellivanda-
málum færu eðli máls-
ins samkvæmt minnk-
andi og fjármálaráð-
herra og þjóðin spar-
andi auk þess pening.
Kjallarinn
Percy B.
Stefánsson
fulltrúi
Ef til viU er núverandi pólitísk
Öruggt húsnæði, vandað, á við-
ráðanlegum kjörum keypt eða leigt
er hlutur sem við öU gerum kröfúr
til stjórnvalda um að eiga kost á.
Það á að vera val okkar hvort við
vfljum leggja fjármuni okkar í stein-
steypu eða eitthvað aUt annað, sem
við teljum jafhvel ákjósanlegra, arð-
vænlegra og þess vegna skemmti-
legra. Enn í dag er verið að reyna að
sannfæra okkur íslendinga um að
það sé i eðli okkar að vUja eiga
steinsteypu! Sjálfsbjargarviðleitnin
fræga, stoltið, krefjist þess að við
veðsetjum heflsu okkar og jafnvel
hamingju fyrir jafn sjálfsögðum
hlut og skjóli fyrir ásjónu annarra
naglhreinsandi Islendinga í ham-
ingjuleit.
Beinn áhrifavaldur
„Steinsteypu-íslendingurinn" er
áþvingað rangnefni á íslendingi,
sem af knýjandi þörf fyrir að bjarga
sér og sínum henti sér inn i hring-
iðu skuldafensins. Og hafði það eitt
i huga að hugsa ekki um skulda-
súpu morgundagsins, æ það reddast
var viðkvæðið. Það er ekki í eðli
nokkurs manns að framkvæma slík-
an gjöming. Það heitir eitthvað aUt
annað, stundaróráð?
Stjómmálamenn hafa nefnUega
fram að þessu ekki haft þrek tU að
fylgja eftir eða leggja fram á Alþingi
hugmyndir um húsnæðislán sem
gerir öUum kleift að eiga eða leigja
öruggt húsnæði á viðráðanlegum
kjörum.
Og hvað er öruggt húsnæði annað
en forvarnastarfsemi? Beinn áhrifa-
valdur þegar rætt
er um vanda
varðandi fikni-
efni, unglinga og
þess vegna eldri
borgara. Timi
aUtof margra fer
nefnilega í yfir-
vinnu, nagl-
hreinsun og
hlaup á miUi
barnaheimUa og
elliheimUa. Dag-
legt líf gleymist
eða fer fram á gæsluvöUum fyrir
böm og fuUorðna og samræðumar
fara fram í gemsanum!
Lífsgæðakapphlaupið setur sin
djúpu, jafnvel óbætanlegu, spor á
daglegt líf okkar og kostar auk þess
aukafjárveitingar árlega frá ríkinu
tU sjúkrahúsanna vegna veikind-
anna sem „Islendingaeðlið" fram-
kaUar i þjóðinni.
Við erum að sundra fjölskyldum
stefna tengd lengd hvers kjörtíma-
bUs á Alþingi? Kjömir fuUtrúar á
þingi vUja flestir sjá breytingamar
„núna“ og tímaskyn og þrek þeirra
virðist í mesta lagi ná tU fiögurra
ára í senn. Stundum virðist háttvirt
Alþingi líkjast bráðamóttöku. Þar
sem sjúklingurinn, eldri hugmynda-
fræðUeg mistök andstæðinganna, er
skorinn upp og plástrar settir á sár-
in. Svo er sagt gjörið svo vel, þetta
er tU bráðabirgða, endurkoma eftir
fiögur ár.
Lítið er af nýjum, djörfum og
ferskum hugmyndum. Talað er
endalaust um rétt eða ekki rétt okk-
ar til heUbrigðis, mistækt kvóta-
kerfi, en það virðist
vera í smáuppskurði
þessa dagana eins og
húsnæðismálin.
Plástrar settir á sárin
í stað þess að lækna
meinið og þora að
breyta.
Forvarnastarfsemi er
erfið í framkvæmd,
sama hvers eðlis hún
er. Krefst þolinmæði,
kjarks og í upphafi
fiármagns sem ekki
aUtaf er hægt að sjá
hvenær skUar þeim
árangri, sem við vUj-
um og æflum okkur
að sjá En af einhverj-
um ástæðum lendum
við aUtaf á bráðamót-
tökunni í smáaðgerð-
ir með þessi mál.
Það er fyrir löngu orðið tímabært
að líta upp og gera eitthvað. Breyta
og hafa skoðanir og líta á lífið í
heild sinni í samhengi, t.d. húsnæð-
ismál, launamál, málefni öryrkja,
sálræn vandamál, kvótamál og um-
hverfismál. En ekki síst skulum við
skoða vanmátt okkar tU að takast á
við þetta aUt frá grunni og í heUd
sinni. Er þetta með ráðum gert eða
einfóld heimska? Er virkUega þörf
fyrir 63ja manna áhöfn á bráðavakt-
inni?
Breytum þessu, ágætu landar, og
sýnum vilja okkar í kosningum, þar
liggja áhrú okkar og vald.
Percy B. Stefánsson
„Ef til vill er núverandi pólitísk
stefna tengd lengd hvers kjör-
tímabils á Alþingi? Kjörnir fulltrú-
ar á þingi vilja fíestir sjá breyting-
arnar „núnau og tímaskyn ogþrek
þeirra virðist í mesta lagi ná til
fjögurra ára í senn.u
Með og
á móti
Smáey VE 144 á sjó
í verkfalli
Magnús Kristlns-
son útgerðarmaO-
ur.
Engin lög
brotin
„Það er ekki verið að brjóta
nein lög hér í Vestmannaeyjum
því fer víðsfiarri. Það vill svo tU
að Skipstjóra- og stýrimannafé-
lagið Verðandi í Vestmannaeyj-
um og Vél-
stjórafélag
Vestmanna-
eyja hafa ekki
boðað til verk-
falls og þessir
menn eru í
fuUum rétti að
sinna sínum
störfum á sjó
úti. Það eru
ekki nema átta
manns í áhöfn
Smáeyjar VE 144 og menn hafa
fyrir löngu vanist því að ganga í
störf annarra. Því hlýtur þaö að
vera fagnaðarefni fyrir aðila sem
tengjast þessum félögum, sem
era þeir Helgi Laxdal, formaöur
Vélstjórafélagsins og Guöjón A.
Kristjánsson, formaður Far-
nianna- og fiskimannasambands
íslands, að þeirra umbjóðendur
hér í Vestmannaeyjum eru með
vinnu um þessar mundir en
þurfa ekki að mæla götumar.
Þeir geta varlá annað en sam-
glaðst að þessir menn séu að róa
og gera skipið út og þarafleiðandi
að afla tekna fyrir þjóðarbúið."
Greinilegt
verkfalls-
brot
Helgi Laxdal, for-
maöur Vólstjórafó-
lags íslands.
„Smáey VE 144 hefur að tmd-
anfornu stundað togveiöar með
átta manna áhöfn, 5 yfirmanna
en þeir eru ekki i verkfalli og 3ja
undirmanna sem nú era í verk-
falli. í morgun
fór skipið á
veiðar, mann-
að einungis 5
yfirmönnum
sem útgerðin
túlkar svo að
sé í lagi þrátt
fyrir verkfall
undirmann-
anna. Hér er
greinilega um
verkfcdlsbrot
að ræða þar sem það er alveg
ljóst að þeim störfum sem áður
var sinnt af undirmönnum er nú
sinnt af yfirmönnum og þar með
eru þeir að ganga í störf þeirra
sem lagt hafa níður vinnu í verk-
falli. Það er með öllu óheimilt,
samanber lög um stéttarfélög og
vinnudeilur, nr. 80/1938 með síð-
ari breytingum. Við getum tekið
sem dæmi þegar flugfreyjur hafa
boðað verkfall þá hefur það hing-
að til leitt tfl stöðvunar flugvél-
anna. Ef að við mundum yfirfæra
túlkun útgerðarmanna á lögun-
um um stéttarfélög og vinnudeil-
ur yfir flugið þá gætu vélamar
flogið án flugfreyja en þeirra í
stað tækju flugmennimir að sér
að sinna þeirra störfum sem ekki
hefur tíðkast hingað til. Það er ef
til vill þess vegna sem laun og
önnur hlunnindi í fluginu era
talin nokkuð góð í dag.“ -aþ/-rt
Kjallarahöfundar
Athygli kjallarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekiö við
greinum í blaðið nema þær ber-
ist á stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á Netinu.
Netfang ritstjórnar er:
dvritst@centrum.is