Dagblaðið Vísir - DV - 05.05.1998, Blaðsíða 12

12
ÞRIÐJUDAGUR 5. MAÍ 1998
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON OG ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórí: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLTI11,105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar flölmiðlunan http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, simi: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuöi 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblaö 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Gagnsókn bankastjórans
Sókn og gagnsókn Sverris Hermannssonar í Lands-
bankamálinu felst einkum í aö nafngreina valdamenn,
sem hann telur hafa verið sér þungir í skauti og saka þá
um aö vera ekki hótinu betri, nema síður sé. Þetta er
hefhd hans fremur en útskýring á vandamálinu.
Samkvæmt greinum Sverris hafa ýmsir menn gert
samsæri um að koma upp um hann og hann ætlar í stað-
inn að koma upp um þá. Siðalögmál koma hvergi nálægt
þeim blóðnóttum, sem hann hefur boðað til. Við erum að
horfa á frumstætt uppgjör milli stríðsherra.
Til dæmis segir Sverrir, að ráðherra og ríkisendur-
skoðun hafi valið rannsóknarefhi og -tímabil til að hlífa
bankastjóra, sem hafi verið í ferðaspillingu fremur en
laxi og til að sleppa laxveiðiferð sama bankastjóra með
núverandi bankaráðherra á kostnað bankans.
Sverrir sakar einn stjórnmálamann um að hafa stolið
heilu ríkisfyrirtæki og annan um að hafa reynt að fá
aflétt veði til að bjarga húsi undan hamri. Hann sakar
ráðamenn óskabams þjóðarinnar um að hafa reynt að
beita bankanum til að koma höggi á keppinaut.
Greinar Sverris gefa um leið innsýn í spiilt þjóðfélag,
þar sem forustumenn stjórnmála, stórfyrirtækja og
skömmtunarstofnana brugga ráð til að fLytja völd og pen-
inga, en koma jafnframt fram út á við með engilhreinan
áhyggjusvip ábyrgra máttarstólpa þjóðfélagsins.
Fólk á erfitt með að sjá veruleikann að baki ímyndar-
innar. Það treystir jafnvel bezt þeim, sem sízt skyldi.
Með skorti sínum á mannþekkingu freistar almenningur
þeirra, sem vilja komast til auðs og áhrifa. Þetta er for-
senda spillingar á borð við Landsbankamálið.
Stjórnmál nútímans snúast ekki um hugmyndafræði,
misjaöiar leiðir til að þjóna íslendingum. Hugsjónafólk
er í miklum minnihluta meðal áhrifafólks stjómmál-
anna, þótt Jóhönnu Sigurðardóttur hafi tekizt að fella
þijá bankastjóra, sem fóm óvarlega í spillingunni.
Flestir stjómmálamenn landsins eru atvinnumenn í
sjónhverfmgum. Þeir bmgga ráð til að tefla sér í valda-
stöðu, sem þeir geta notað sér og gæludýrum sínum til
framdráttar. Almenningi halda þeir uppi á snakki, alger-
lega óskyldu því, sem þeir meina í rauninni.
Ráðabmgg af þessu tagi fólst í ákvörðuninni um að
fóma þremur bankastjórum til að geta fremur slegið
skjaldborg um bankaráðsmenn-, ráðherra og ríkisendur-
skoðanda, sem allir vissu fyrir löngu, hvað bankastjór-
amir vom að gera, en létu allir kyrrt liggja.
Ríkisendurskoðandinn vissi um málið fyrir tveimur
árum, þegar hann fékk nótu frá endurskoðanda bankans.
Ráðherrann vissi um málið fyrir fimm árum, þegar hann
fór í lax með bankastjóranum. Bankaráðsformaðurinn
haföi verið á 500 fundum með bankastjómnum.
Græðgi einstaklinga er hluti af þessari spillingu. Menn
velta sér upp úr lífsþægindum, sem þeir láta borga fyrir
sig. Þeir koma sér upp laxveiði og ferðahvetjandi reglum
um greiðslur á ferðalögum. Fremstir fara í þessu ráð-
herrar, bankastjórar og æðstu embættismenn.
Minna ber á spillingunni að baki, samspili stórfyrir-
tækja, stjómmála og skömmtunarstofnana. í skjóli bók-
haldsleyndar stjómmálaflokka, sem þekkist ekki í ná-
grannalöndunum, em flokkar fjármagnaðir af stórfyrir-
tækjum, sem vilja tryggja heppilega skömmtun.
Spillingin þrífst í skjóli ahnennings, sem treystir þeim
bezt, sem mest eru á kafi í spillingunni og sízt em til þess
fallnir að breyta þeim leikreglum, sem breyta þarf.
Jónas Kristjánsson
„Þaö hefur komiö f Ijós aö öll orkuvinnsla veldur mengun. Jafnvel beislun vatnsfalla fylgir mengun."
Hægan, hægan,
Hjálmar!
Hjálmar Arnason
alþingismaður hefur
lagt sig fram um að
kynna ný eldsneyti
og vélar en sumar
þeirra að mestu
mengunarlausar við
notkun. Alþjóð hefur
kynnst blaðagreinum
hans, útvarpsviðtöl-
um og öðrum opin-
berum kynningum.
Það hálfa væri nóg.
Ég leyfði mér að birta
kjallara nýlega með
upplýsingum sem
byggðu á mínum eig-
in rannsóknum. Ég
reyndi að sýna fram á
að vetni yrði ekki not-
að sem eldsneyti á
hefðbundnar
brennsluvélar sakir
lélegrar heildarorku-
nýtingar. Einnig hélt
ég þvi fram að vetnis-
rafalar og vetnis-
geymsla yrðu að taka
byltingu áður en þau
yrðu nothæf á farar-
tæki.
Byltingin fælist í
því að vetnisrafalamir yrðu minni
en nú þekkist, ódýrari, endingar-
betri, með betri orkunýtingu o.fl.
Enn fremur yrði að gerast bylting í
geymslu vetnis. Að vísu hefur ým-
islegt verið að gerast nýverið en
ekki nóg. Alþingismaðurinn sendi
mér gusu um hæl. Ég átta mig ekki
alveg á hvort hann situr á fældum
hesti eða er það sjálfur. Ég hafði
leyft mér að segja að ég hefði starf-
aö viö bandaríska orkurannsóknar-
stöð í byrjun níunda áratugarins.
Þingmaðurinn leyfði sér að halda
því fram óbeint að ég hefði ekkert
lært rnn þessi mál í tuttugu ár.
Hreinsun hér, mengun þar
Vetnisrafallinn og rafmótor til
að knýja farartæki eru nú á því
Kjallarinn
Jónas Bjarnason
efnaverkfræöingur
stigi að aðallega er
gert ráð fyrir metanóli
(tréspíra) sem geymslu
fyrir vetni fyrir vetnis-
rafal. Til þess þarf
töluverða orku í farar-
tækinu. Til reksturins
þarf metanól en það
kostar orku og mynd-
un koltvísýrings nema
notuð séu kjamorka.
Framleiðsla metanóls
kostar einnig mikla
orku og er það því
dýrt eldsneyti. Núver-
andi vetnisrafalar
munu hafa minnkaða
nýtingu við álag.
Örfáir eru svo
lánsamir, eins og ís-
„Vetnisrafallinn og rafmótor til
að knýja farartæki eru nú á því
stigi að aðallega er gert ráð fyr-
ir metanóli (tréspíra) sem
geymsiu fyrir vetni fyrir vetnis-
rafal."
lendingar, að búa yfir raforku sem
fæst frá vatnsföllum. Með raf-
magni er vatn klofiö í vetni og súr-
efni en þaö kostar mikla orku og
nokkurt orkutap. í sem fæstum
orðum er unnt að hreinsa mengað-
ar stórborgir með þessari leið en
framkalla mengun annars staöar á
móti. Heildarorkusparnaður er
enn þá lítill. Lokalausn mun verða
að byggjast á því að farartæki hafi
vetni meðferðis í þar til gerðum
búnaði og geti tappað vetni á eins
og venjuleg eldsneyti. Þróun vetn-
isgeyma er aftur á móti ekki langt
komin. 200 kg þrýstingur á fer-
sentímetra eins og nú er gert ráð
fyrir er óásættanlegt vegna þunga
og hættu. Lokamarkið er að geta
geymt mikið vetni á öruggan hátt
og losað við notkun án þess að
nota mikla orku. Enn fremur má
áfylling ekki kosta of mikla orku.
Ekki má það gleymast að vetni er
hættulegt ef ég má segja það í friði
fyrir þingmanninum. Og metanól
er eitrað.
Þessi mál eru öll mjög flókin í
reynd og það er til lítils að standa
á kassa og boða trúboð. Nokkrar
stóru bílaverksmiðjumar boða
komu vetnisrafala innan nokk-
urra ára. Það má vel vera en enn
þá eru ýmsar spumingum ósvar-
að. Hvort gert sé ráð fyrir notkun
metanóls eða vetnis skiptir mikiu
máli. Enn fremur má ekki gleyma
því að verksmiðjumar em í inn-
byrðis kapphlaupi og ekki eins
víst að allt standist. Á undanföm-
um áratugum hafa heyrst spá-
dómar um rafbíla sem hafa ekki
staðist.
Nýjar hugmyndir em um r£if-
bíla sem einnig era útbúnir lít-
illi dísilvél til að hlaða stöðugt
rafgeyma. Þegar ekið er um
mengaðar stórborgir væri unnt
að drepa á brennsluvélinni. Þær
tölur sem birtar hafa verið gefa
til kynna ca helmingi minni
mengun og orkunotkun en nú
er. Slík millileið væri ákaflega
skynsamleg og auöveld í útfærslu.
Orka eða mengun
Það hefur komið í ljós að öll ork-
unvinnsla veldur mengun. Jafnvel
beislun vatnsfalla fylgir mengun.
Einnig kostar framleiðsla alls vél-
búnaðar og annars sína mengun.
Þá em bara vindmyllur, sólarorka
og beislun sævarhreyfinga eftir.
Menn hafa verið meö slíkar bolia-
leggingar í áratugi og ekkert hefur
orðið af sem orð er á gerandi nema
vindmyllur. Örfáum prósentum
orkuþarfar nokkurra landa er þeg-
ar sinnt með vindmyllum. Heilu
strandlengjumar eru undirlagðar
og hreint ekki ágreiningslaust.
Jónas Bjarnason
Skoðanir annarra
Ærumeiðandi ummæli
„Meginregla Morgunblaðsins er sú, að birta ekki
greinar, þar sem um er að ræða ærumeiðandi um-
mæli um nafngreinda einstaklinga. Túlkun á því,
hvort og hvenær sú meginregla er brotin er aíltaf
álitamál ... í þessu ljósi eru ummæli formanns
hankaráðs Landshanka íslands hf. meira en hæpin.
Þrír fyrrverandi bankastjórar Landsbanka íslands
hf. hafa með einum eða öðram hætti verið bomir
þungum sökum. Hver þeirra um sig hlýtur að hafa
rétt til þess að verja hendur sínar. Samfélag okkar
væri á hættulegri leið, ef sá réttur væri ekki virtur.“
Úr forystugreinum Mbl. 3. maí.
Réttlát krafa
„Síðustu daga hefur orðið vakning í samfélaginu.
í ölium stjómmálaflokkum er fólk sem er í mjög
harðri tilfmningaþranginni og rökvissri andstöðu
við þann hluta framvarps til sveitarstjómarlaga sem
varðar hálendið. Á síðustu stundu virðist sem tekist
hafi að koma í veg fyrir að þetta mál verði knúið í
gegn ... Krafan um að hálendið verði ein skipulags-
heild er fúllkomlega rökrétt “
Stefán Jón Hafstein í Degi 1. maí.
Ósanngjörn árás
„Nú gerðist það fýrir nokkru að upp komst að
bankastjórar Landsbankans höföu haldið áfram á
áður lagðri braut í risnu og fiskveiðum ... Það er
ósanngjamt að ráðast að Sverri Hermannssyni og
Kjartani Gunnarssyni, það er fyrirkomulagið sem
verður að breyta ... Enginn vill muna þau ágætu verk
sem Sverrir Hermannsson vann, t.d. að hreinsa út
það mein sem SÍS var í Landsbankanum og varla er
sanngjarnt að skrifa á hans reikning þær miklu fjár-
hæðir sem misvitrir stjómmálamenn með sjálftöku-
vald létu bankann leggja í vonlaus fyrirtæki.“
Hjalti Jónasson í Mbl. 3. maí.