Dagblaðið Vísir - DV - 02.06.1998, Blaðsíða 16

ÞRIÐJUDAGUR 2. JÚNÍ 1998 JÖV
i wnenmng
Þótt sýningarsalimir í Gerðubergi
séu ekki stórir standa þar nú sam-
tímis yfir þrjár Ijósmyndasýningar,
hluti af Listahátíð í Reykjavík. Ein
þeirra, „Tilvera", er eftir íslenska
unglinga en hinar tvær em eftir
mexíkósku listakonuna og nunnuna
Carlotu Duarte. Það er reyndar ekki
nema hálfur sannleikur því hún hef-
ur gott samstarfsfólk með sér, þó
með ólíkum hætti sé, í þessum tveim-
ur sýningum.
Systir Carlota Duarte lifir ekki í
einangrun í klaustri heldur tilheyrir
hún reglu sem býr og starfar úti í
Scunfélaginu. Hún er listamaður með
gráðu sem Ijósmyndari en styrkur
hennar felst ekki síður í því að hún
er mannfræðingur, félagsfræðingur,
sálfræðingur og jafnvel geðlæknir af
náð, þó ég viti ekki hvort hún hefur
próf upp á nokkuð slíkt. Hún notar
ljósmyndunina sem eins konar
þerapíu fyrir skjólstæðinga sína og
það virðist gefa góða raun.
Myndlist
Áslaug Thorlacius
„Odella“ er yfirskrift annarrar
sýningar hennar; það er ljósmynda-
verkefni unnið í samstarfi við sam-
nefnda fyrirsætu. Odella sjálf átti
frumkvæðið að myndatökunum og
samdi textann sem fylgir myndunum
en hann er ekki síður mikilvægm- en
myndimar.
Hin sýningin, „Sópaðu aldrei síð-
degis“, er unnin í samstarfi við
Maya-indíána í Chiapas í Mexíkó.
Hugmynd Carlotu var að kenna þeim
grunnatriði ljósmyndunar án þess að
spilla frumlegri myndsýn þeirra með
vestrænum hefðum. í báöum þessum
verkefnum er hún að hjálpa skjól-
stæðingum sínum að finna sig, per-
sónulega eða félagslega. Úr verða
sterkar og áhrifa-
ríkar myndir og er-
fitt að ímynda sér
betri leið til að
skapa virðingu um-
heimsins fyrir
þessu undirokaða
fólki.
Odella
Odella Chatel er
fædd árið 1930. í
æsku mátti hún
þola kynferðisof-
beldi, auk þess sem
hún var vanrækt;
henni var fyrst
komið á geðsjúkra-
hæli þegar hún var
aðeins níu ára.
Langt fram eftir
ævi var hún geymd
á stofnunum en nú
stendur hún á eigin
fótum, býr í leiguí-
búð og lifir á ör-
orkubótum. Hún á
þrjú misheppnuð
hjónabönd að baki
og hefur átt sjö
börn sem öll hafa
verið tekin af
henni.
Þrátt fyrir þessa
raunasögu hefur
Odellu tekist að
halda höfði og gott
betur. Hún er
nefnilega stjama á
myndunum, kyn-
tákn - engu síður en Marilyn Monroe eða Bette
Davis. Undir það get ég fyllilega tekið með henni
sjálfri. Viö fyrstu sýn virðast hugmyndir hennar
um sjálfa sig svolítið broslegar. Athugasemdir
hennar eru margar á þá leið að hún sé nú flott og
sexí og meö línumar í góðu lagi. En þegar maður
fer að velta því fyrir sér er heilmikið til í því, það
vantar bara á glamúrinn sem vanalega er á
myndum af viöurkenndum kyntáknum.
Odella skreytir sig með hárkollum og fótum
sem hún hefur keypt á flóamörkuðum, hún er
ómáluð og engin tilraun gerð til að breiða yfir
hrukkur eða poka. Hún hefur ekki látið hreyfa
neitt við maganum sem kominn er á hana eftir
.
Odella: „Ég var að
stæla Marilyn Mon-
roe. Á þessari loka
ég augunum. Ég veit
ekki hvers vegna.
Ég reyni að vera
hún aftur og aftur.
Konan vill ekki deyja
hvort eð er. Á sum-
um myndunum er
ég Ifk henni á vissan
hátt og á sumum
myndum er ég ekk-
ert Ifk henni. Eg tek
góðar myndir. Nýtt
kyntákn er fættl"
allar meðgöngumar
Af sýningu Maya-indíánanna.
og stúdíóiö er hennar
eigið umhverfi - fá-
brotnar leiguíbúðir í
Boston. Það hlýtur að
vera gott fyrir mann-
eskju í hennar sporum
að geta upplifað sjálfa
sig jafn vel og hún gerir
í gegnum myndimar. Og
það er jafnhollt fyrir alla
aðra að skoða þessa sýn-
ingu, auk þess sem
myndirnar standa vel
sem slíkar.
Sópaðu
aldrei síð-
degis
Hitt verkefnið er eins
og áður segir samstarfs-
verkefni Carlotu Duarte
og indíánanna í Chiapas
en þeir hafa búið við of-
sóknir um langt skeið.
Carlota er verkefnisstjór-
inn en indíánamir velja
myndefnið og sjónar-
homið, stilla upp, taka
myndirnar og framkalla.
Myndatakan er að því
leyti heiðarleg að því
sem sýna á er stillt upp á
sem einfaldastan hátt til
þess að það sjáist sem
best - framhliðin fram.
Fólk stendur hlið við
hlið í sparifotunum sín-
um, við sjáum beint
framan á hátíðarbúnar
kirkjumar, engin óvænt
eða flókin sjónarhorn.
Sömuleiðis er það eitt
sýnt sem ljósmyndarinn
er stoltur af í sinni
menningu. Hér era ekki
myndir af fátækt eða
hversdagsleika, allt er í
sinu besta pússi, virki-
lega fallegt. Aðferðin er
svo sem ekki einstök í
veröldinni en hún er
eðlileg í þessum mynd-
um og langt frá því að
vera meðvitaður frum-
leiki.
Mér skilst að menning
þessa fólks sé sérstök
blanda af kaþólsku og
heiðni. Það hafi á sínum
tima, líkt og íslendingar,
tekið kristna trú af skyn-
semisástæðum og bætt
henni við sína fyrri trú.
Útkoman er flókið líf,
fullt af alls konar hjátrú
mn að hlutina megi ein-
ungis gera á ákveðinn
hátt, annars fari illa. Yfirskriftin, „Sópaðu aldrei
siðdegis", vísar til þessa en til dæmis á sá sem
sópar síðdegis á hættu að glata öllu sínu fé. Á
meðal þess merkilega sem komið hefur út úr
þessu verkefni Carlotu Duarte em sérstæðar
myndir Maruch Sántiz Gómez sem hefur þegar
öðlast frægð langt út fyrir heimaland sitt. Hún
hefur einmitt einbeitt sér að því að mynda hjá-
trúna og allar óskrifuðu reglumar sem gilda í
samfélaginu í Chiapas. Hún á ekki margar mynd-
ir 1 Gerðubergi en bók með syrpu af myndum eft-
ir hana var a.m.k. fáanleg þar fyrstu dagana.
Sjúskað andrúmsloft
Þetta em merkilegar sýningar. Hins vegar er
ekki hægt að hrósa Gerðubergi sérstaklega. Fyr-
ir það fyrsta er húsnæðið óhentugt fyrir sýning-
ar, sérstaklega neðri hæðin sem er
auðvitað bara inngangurinn í húsið.
Veggirnir era litlir og erfitt að ná
samhengi í það sem þar hangir og
flísamar á gólfinu yfirgnæfandi.
Salurinn uppi er skömminni skárri,
þó ekki sé hann góður. Ekki er ég
heldur hrifin af upphengingunni,
sérstaklega á Maya-myndunum sem
hanga niðri. Þær eru óþarflega litl-
ar og hanga alltof þétt. Þegar á ann-
að borð er verið að flytja svo merki-
legt efni inn frá útlöndum þætti
manni ekkert óhóf þó reynt væri að
sýna því tilhlýðilegan sóma.
Endanlega þótti mér menningar-
miðstöðin þó bíta höfuðið af
skömminni þegar ég ætlaði að skoða
sýningamar aftur síðasta laugardag
(eftir að hafa flett sérstaklega upp í
Listahátíðarbæklingnum þvi af
fyrri reynslu veit ég að þama er
ekki opið á sama tíma og annars
staðar) og kom að luktum dyrum.
Lítill miði var á hurðinni um að af
tillitssemi við starfsfólk hefði því
verið gefið frí en fyrir fram auglýst-
ur sýningartími er nokkur skuld-
binding að mínu mati.
Sýningarnar í Gerðubergi standa til 20.
júní, opið mán. til fim. kl. 12 til 21, fös.
og iaug. kl. 12 til 16.
Umsjón
Silja Aöalsteinsdóttir
Hafnarfjörður
níræður
I tilefni af því að niutíu ár era
í sumar liðin frá því að Hafnar-
fjörður fékk kaupstaðarréttindi
hefur verið opnuð vegleg afmæl-
issýning í Byggðasafni bæjarins.
Á sýningimni er gestum boðið
í ferðalag 90 ár aftur í tímann.
Áfangastaðurinn er Hafnarfjörð-
ur mánudaginn 1. júní 1908 - dag-
inn þegar kaupstaðarréttindin
voru staðfest. Þau merku tíma-
mót breyttu þó ekki miklu fyrir
hinn venjulega bæjarbúa; menn
fóru til vinnu, konur þvoðu
þvotta, stúlkur gættu barna, pilt-
ar dorguðu á bryggju og margir
breiddu saltfisk. Kaupmennimir
opnuðu búðir sínar, skóarinn
verkstæði sitt og bakarinn setti
brauð í ofn. Rétt eins og aöra
daga.
Ferðalöngum er boðið að
ganga um bæinn og horfa inn um
glugga hjá þessu fólki, heilsa upp
á nokkra bæjarbúa og skoða sig
um i fjörunni við Milljónafélagið
undir leiðsögn innfædds Gaflara
sem man tímana tvenna. Sýning-
in er í Smiðjunni, Strandgötu 50
og er opin kl. 13-17 alla daga vik-
unnar.
Fegurð sögunnar
í nýjasta pakkanum frá Uglu-
klúbbi Máls og menningar er ný
eistnesk skáldsaga eftir Viivi Lu-
ik, Fegrn-ð sögunnar, í þýöingu
Sverris Hólmarssonar.
Viivi hefur vakið mikla at-
hygli á undanförn-
um árum fyrir
skáldverk sín og
þessari sögu lýsir
hún á áhrifamik-
inn hátt and-
rúmsloftinu í
Eystrasalts- i
rikjunum þeg- J
ar þau lönd &&
vora undir jám-'
hæl Sovétríkjanna. Hún
bregður upp sterkum svipmynd-
um af mannlífmu í þessum ríkj-
um en fylgir líka einni fjölskyldu
gegnum svipfingar áranna í
kringum 1968 og lýsir áhrifúm
„byltingarinnar" þá á ungt fólk i
austantjaldslöndunum.
íslensk lög á norsku
kóramóti
í maí var haldið bama- og ung-
lingakóramót í Stavangri í Nor-
egi. Um 500 ungmenni frá Norð-
urlöndum tóku þátt í því, þar á
meðal Kór Snælandsskóla. For-
ráðamenn mótsins höfðu sam-
band við Ólaf B. Ólafsson tón-
skáld um áramótin og báðu um
að fá að nota lög
eftir hann á mót-
inu, og vora í
framhaldi af því
valin tvö sönglög
úr kórverkinu
„Töfratónar". Þau
vora svo flutt á
tónleikum í
Stavangri og var óiafurB.
þægilegt að hafa ís- 0lafss°n-
lenska þátttakendur til að kenna
norrænum frændsystkinum rétt-
an framburð á textanum.
Ólafur er að vonum ánægður
með þennan áhuga á lögunum
sínum og viðurkenninguna sem
flutningur erlendis hefur i för
með sér.
Myndir sem meðferð