Dagblaðið Vísir - DV - 12.10.1999, Qupperneq 5

20
HaiaaaaÆ
■I ■ ■ ■ ■ ■ ■
ÞRIÐJUDAGUR 12. OKTÓBER 1999

Ólafur William Hand hjá ACO
og Hjörtur Guðnason, skóla-
stjóri Margmiðlunarskólans,
handsala kaupln.
Margmiðlunarskólinn:
Kaupir fyrstu
Power Mac
íslandi
Margmiðlunar-
skólinn keypti I
fyrir stuttu j
fyrstu Power j
Mac G4 tölvum- |
ar á íslandi og er ætlunin að ;
nota þær við kennslu við skól-
ann í vetur. Þessar tölvur hafa
fengið talsverða umfjöllun í
tölvuheiminum að undanförnu,
enda era þær með þeim allra |
öflugustu á markaðnum i dag. i
Meðal þess sem hvað mesta at-
hygli hefur vakiö er að ný j
tækni í Power Mac G4 gerir
það að verkum aö tölvurnar
eru flokkaðar sem svokallaðar
„ofurtölvur" og því hefur
Bandaríkjastjórn gert Apple '
erfitt fyrir hvað varðar útflutn- j
ing þeirra vegna laga sem
banna útflutning hátækni af
þessu tagi til ákveðinna landa.
Vegna þess hve tölvan er öfl-
ug er hún tilvalin í alla þyngri
vinnslu, s.s. myndbanda-, hljóð-
og myndvinnslu. Það var m.a.
af þessum ástæðum sem Marg-
miðlunarskólinn ákvað að
kaupa 11 slíkar tölvur til að
nota viö kennslu í vetur. Marg-
miðlunarskólinn er rekinn af
Prenttæknistofnun en þetta er
annaö árið sem hann starfar.
Prenttæknistofnun er því í dag
meö eina fúllkomnustu og nýj-
ustu tölvustofu til margmiðlun-
arkennslu hérlendis.
G4 á
Stærsti netvið-
buröur sögunnar
Stærsta útsend- ;
ing sem farið j
hefur fram á
Netinu átti sér
stað um síðustu
helgi þegar Netaid-tónleikamir
vora sendir út frá þremur lönd-
um samtímis. Skipuleggjendur
hátíðarinnar segjast mjög
ánægðir með uppákomuna og ;
segja að allt að milljarður
manna hafi fylgst með útsend-
ingunni um helgina. Svo virð- ;
ist sem engir tæknilegir örðug-
leikar hafi komið upp þrátt fyr-
ir þennan mikla fjölda gesta og
heimasíðan hafi annaö þessum :
gríðarlega fjölda heimsókna án ,
vandræða. Tónleikarnir mörk-
uðu upphaf 10 ára áætlunar um ;
að safna fjármunum til góð-
gerðarmála gegnum heimasíö- ;
una en slóð hennar er j
http://www.netaid.org/-
j'J
Nýting vindorku verður sífellt eftirsóknarverðari:
Eykst hraðar en gsm-símanotkun
Margir era á því
að nýting vind-
orku sé mjög mik-
ilvæg í orkufram-
leiðslu í framtíð-
inni og sérstak-
lega telja umhverfisverndarsamtök
að nauðsynlegt sé að leggja áherslu á
vindorkunýtingima. Þrenn samtök,
Greenpeace, European Wind Energy
Association og Foram for Energy and
Development, gáfu fyrir skömmu út
skýrslu þar sem þau segja að stefna
eigi að því að tíundi hluti allrar orku-
framleiðslu í heiminum verði fram-
leidd með vindorku fyrir árið 2020.
Samtökin segja að þróun vindorku-
nýtingar sé hvað eftirminnilegust af
því sem gerðist í orkusögu heimsins
á tíunda áratug aldarinnar. Þau telja
jafnframt að náist takmark þeirra
hvað áframhaldandi þróun snertir
geti orkuframleiðsla af þessu tagi
skapað 1,7 milljón ný störf á næstu 20
áram og minnkað útblástur koltví-
sýrings um yfir 10 milljarða tonna á
tímabilinu. Koltvísýringur er helsta
orsök gróðurhúsaáhrifanna svoköll-
uðu og er árlegur útblástur efnisins
af manna völdum um 6 milljarðar
tonna.
Engin afsökun
í skýrslunni kemur fram að á
heimsvísu væri tæknilega mögulegt
að virkja orku upp á 53.000 Teravatt-
stundir á ári, sem er u.þ.b. fjórum
sinnum meira en notað var af raf-
magni í öllum heiminum árið 1998.
Hins vegar er eðlilegt að mati sam-
takanna að stefna að því að framleiða
10% af orkunni eftir 20 ár. Það magn
raforku er nokkuð meira en notað
var í öllum ríkjum Evrópusambands-
ins árið 1996.
Corin Millais frá Greenpeace-sam-
tökunum sagði við útgáfu skýrslunn-
ar að aukningin á nýtingu vind-
orkunnar síðustu ár markaði fyrstu
skrefin í áttina að því að minnka
- enn er þó pláss fyrir mikla aukningu
Danir hafa veríð einna
duglegastir þjóða við
nýtingu á vindorku og í
dag ieggja vindmyilurn-
ar til um 10% af orku-
framleiðslu frænda
okkar. Þeir stefna samt
enn lengra og er mark-
mið þeirra að framleiða
um 50% aforku sinni
með vindi árið 2030.
Umverfisverndarsamtök eru mjög hlynnt nýtingu vindorku enda er hún tals-
vert umhverfisvænnl en margar helstu tegundir orkuframleiðslu sem notað-
ar eru í dag.
mikilvægi eldsneytis sem orkugjafa.
„Það er ekki til nein afsökun fyrir því
að taka ekki þátt í þessari þróun því
þama er á ferðinni ódýr, skynsamleg
og hentug auðlind sem getur komið í
stað venjulegs, mengandi eldsneytis,"
sagði hann meðal annars.
Gríðarleg aukning
í skýrslunni segir nánar frá því
hversu vaxandi nýting vindorkunnar
hefur veriö í heiminum á síðustu
áram. Hún hefur að meðaltali aukist
um 40% milli áranna 1994 og 1998 og
í sumum löndum jókst hún hraðar en
gsm-símaeign viðkomandi landa.
Þrátt fyrir þetta leggur vindorkan í
dag aöeins til 0,15% af heildar-
raforkuffamleiðslu heimsins.
Danir hafa verið einna duglegastir
þjóða við nýtingu á vindorku og í dag
leggja vindmyllumar til um 10% af
orkuffamleiðslu frænda okkar. Þeir
stefna samt enn lengra og er mark-
mið þeirra að framleiða um 50% af
orku sinni með vindi árið 2030. Til að
geta það hyggjast Danir m.a. setja
upp stórar vindmyllur á hafi úti. Þar
er einmitt mikill möguleiki á virkjun
vinda, enda er víðáttan mikil og vind-
urinn ótruflaður.
Kostnaöur lækkar
Aukningin í Danmörku er að
miklu leyti því að þakka aö kostnað-
Vindmyllur hafa verið notaðar um langt skeið en fyrst nú er kostnaður við raforkuframleiðslu með þeim orðinn nægilega
lítill til að þær geti keppt við aðrar tegundir orkuframleiðslu.
ur við virkjun vindorkunnar í land-
inu minnkaði um tvo þriðju milli ár-
anna 1981 og 1995. í skýrslu samtak-
anna kemur jafnframt ffam að kostn-
aðurinn muni halda áfram að minnka
og muni orkuframleiðsla af þessu tagi
vera orðin fyllilega samkeppnishæf
við alla aðra orkuframleiðslu hvað
þetta varðar árið 2020.
Önnur lönd sem hafa staðið sig vel
við uppbyggingu vindorkuvirkjana
eru Þýskaland, Spánn og Bandaríkin,
auk þess sem mörg hinna svokölluðu
þróunarríkja hafa aukið mjög nýt-
ingu þessarar auðlindar. Og síðan
verður að sjá til hvemig íslendingar
munu taka við sér hvað þetta varðar
á næstu áram.
Vindmylluverkefnið á Suðurlandi:
Vindorkan er vænleg búbót
- segir Ásbjörn Ó. Blöndal, veitustjóri Selfossveitna
Til að forvitnast
nánar um vind-
mylluverkefnið
sem Selfossveitur
og Bæjarveitur
Vestmannaeyja
eru að vinna í um þessar mundir
hafði DV-Heimur samband við Ás-
bjöm Ó. Blöndal, veitustjóra Sel-
fossveitna. Við byrjuðum á að spyrja
hann hve umfangsmikið þetta verk-
efhi kæmi til með að verða.
„Það er áætlað að reisa tvær vind-
orkustöðvar á Suðurlandi og verða
þær 3,3 MW hvor. í hvorri stöð verða
fimm vindmyllur sem þýðir að hver
vindmylla muni verða 660 KW. Miðað
við mælingar sem við höfum verið að
gera að undanfomu höfum við reikn-
að út að á meðalári eigi vindorkustöð-
in hér að framleiða um 10 gígavatt-
stundir á ári. Orkuþörfin á þessu
svæði er í kringum 35 gígavattstund-
ir þannig að það má gera ráð fyrir að
vindmyllumar muni sjá okkur fyrir
um fjórðungi aflþarfar svæðisins,"
segir Ásbjöm.
Lítill kostnaöur
Hvað varðar fjárhagslegu hliðina
þá segir Ásbjöm að kostnaður við
uppsetningu muni verða einhvers
staðar á bilinu 200-300 milljónir
króna. Hann segir að reglulegt eftirlit
með myllunum þurfi að framkvæma
einu sinni til tvisvar á ári en annars
eigi kostnaðurinn við reksturinn að
vera lítill.
En hvað er þetta verkefni langt á
veg komið? „Nú er frumathugun lok-
ið, auk þess nokkrar nákvæmari
mælingar og útreikningar hafa verið
framkvæmd. Miðað við niðurstöður
þefrra athugana er þetta mál allt sam-
an frekar jákvætt," segir Ásbjöm.
Hann bætir síðan við að um þessar
mundir séu menn aö bíða eftir
ákvörðun um hvort Evrópusamband-
Vlndaðstaða hér á
landi býður vel upp á
uppsetningar vindorku-
stöðva en það þarfþó
að vanda mjög val
staðsetningar,; Við höf-
um sérstakiega skoðað
strandiengjuna á Suð-
uríandí, Reykjanesið og
Snæfeilsnesið, sem eru
þau svæði sem talin
eru hvað bltastæðust
iö hyggist styrkja þetta verkefni.
Nokkuð er síðan lögð var inn umsókn
um styrkinn og ef hann verður sam-
þykktur mun rannsóknarvægi verk-
efnisins hér á landi aukast til muna.
Þá koma fleiri að þessu verkefni, eins
og t.d. Veðurstofa fslands, Lands-
virkjun, Náttúruvernd Ríkisins,
Orkustofnun og Samorka.
Áhugavert fyrir Landsvirkjun
„Á meðan svar hefur ekki borist
frá Evrópusambandinu erum við í
hálfgerðri biðstöðu. Ef við fáum nei-
kvætt svar þá heldur vinnan’ samt
sem áður áfram og næsta stig er að
fara að skoða í smáatriðum ýmislegt
eins og t.d. fjárhagsleg og tæknileg at-
riði. Þessum rannsóknum verður
væntanlega lokið í ár þannig að um
áramót ætti aö liggja fyrir hvaða
stefnu þessi mál taka,“ segir Ásbjöm.
Hann bendir á að nýting vind-
orkunnar geti verið mjög athyglis-
verð frá sjónarhóli þeirra sem eiga
vatnsaflsvirkjanir hér á landi. Nýtan-
leg vindorka hér á landi fellur að
miklu leyti yfir vetrarmánuðina sem
er í góðum takti við rafmagnsþörfina.
Þess vegna segir Ásbjöm að líta megi
þannig á þessi mál að vindmyllur
kæmu vatnsbúskap í lónum vel því
þá sparast notkun á vatni úr þeim.
Ásbjöm segir að vegna þessa hafi
Landsvirkjun sýnt verkefninu
nokkurn áhuga og menn þar á bæ séu
tilbúnir að rannsaka þessi mál betur
í framtíðinni.
Víða hentugir staðir á íslandi
En hverjir eru helstu kostir vind-
orkunnar samanborið við vatnsork-
una? „Það er alveg ljóst í mínum
huga að ekki er hægt að líta til vind-
orku sem staðgengils vatnsorku. Ég
hef því ekki tekið það alvarlega þegar
menn hafa verið að segja að hægt sé
að setja upp vindorkustöðvar í stað-
inn fyrir vatnsorkustöðvar. Helsta
ástæðan fyrir þessu er hversu illa við
ráðum orkuauðlindinni samanborið
við vatnsorkuna sem er mun með-
færilegri," segir Ásbjöm. „Hins vegar
getur vindorkan verið vænleg búbót,
sérstaklega vegna þess hve fjárútlát
vegna byggingar og reksturs vind-
orkustöðva era tiltölulega lítil. Hlutir
eins og landnot og landréttindi eru að
auki tiltölulega ódýrir og svo er hrá-
orkan náttúrlega ókeypis, eins og
reyndar einnig í vatnsaflsstöðvun-
um.“
Hvemig hefur ísland komið út í
rannsóknum ykkar varðandi vind-
orkustöðvar? „Vindaðstaða hér á
landi býður vel upp á uppsetningar
vindorkustöðva en það þarf þó að
vanda mjög val staðsetningar. Við
höfum sérstaklega skoðað strand-
lengjuna á Suðurlandi, Reykjanesið
Asbjörn O. Blöndal, veitustjóri Selfossveitna, segir að vindmylluverkefnið sem
fyrirtæki hans stendur að ásamt Bæjarveitum Vestmannaeyja muni geta séð
veitunum fyrir um fjórðungi þeirrar orku sem þær þurfa á að halda.
DV-mynd NH
og Snæfellsnesið sem eru þau svæði
sem talin era hvað bitastæðust.
Lítil mengun
Það á hins vegar alveg eftir að
skoða heppileg svæði með tilliti til
byggðasjónarmiða og náttúrasjónar-
miða. í okkar athugunum höfum við
ekki tekið mikið mið af slíkum mál-
um en við vonumst hins vegar til að
geta rannsakað þau betur ef Evrópu-
sambandið ákveður að styrkja okk-
ur,“ segir Ásbjöm.
Hann segir að áhrif vindorku-
stööva á náttúrana séu langmest í
formi sjónmengunar sem vissulega sé
nokkur af vindmyllunum. Einnig
hafa menn haft áhyggjur af því að
fuglar geti farið sér að voða í spöðun-
um en reynslan erlendis frá hefur
sýnt að það sé ekki mikið vandamál.
Hljóðmengun er lítfl, í um 300 metra
fjarlægð er hvinur frá myllunum orð-
inn mjög lítill, að hans sögn.
„Bestu rökin varðandi lítil vand-
ræði vegna mengunar af völdum
vindorkustöðva era hins vegar þau,
að ef í ljós kemur að mexm séu ósátt-
ir við staðsetningu þeirra eftir að þær
hafa verið settar upp er tiltölulega
auðvelt að Iireinlega fjarlægja þær og
setja upp annars staðar án þess að
það hafi áhrif á náttúruna að ráði,“
sagði Ásbjörn að lokum. -KJA
Dreamcast-leikjatölvan kemur á markað:
Frumsýnd í Kringlunni
á fimmtudaginn
- spennandi að fylgjast með viðbrögðum íslendinga
leikjatölvan sem getur tengst Net-
inu, bæði til að spila leiki við
aðra og tfl þess að flakka um Net-
ið eins og venjuleg heimilistölva.
Ekki verður í fyrstu mögulegt
að komast á Netiö með
Dreamcast-tölvunum því enn er
ekki búið að koma upp netkerfi
til að gera það kleift. Stefnan er
þó að koma því upp fljótlega svo
Dreamcast-eigendur geti nýtt sér
tölvur sínar til hins ýtrasta sem
allra fyrst. -KJA
Meðal þesssem
áætlað er að gera hér
á landi er að koma á
fót Dreamcast-klúbbi
þar sem eigendur
tölvunnar geta náð
saman um áhugamál
sitt. Dreamcast-tölvan
byggist eínmítt mikið
á því að hægt sé að
skiptast á upplýsing-
um með minnis-
kubbum tölvunnar og
ætti klúbburinn að
verða mjög góður
vettvangur til þess.
Nú á fimmtu-
daginn kemur
Dreamcast-
leikjatölvan
frá Sega á
markaðinn í
Evrópu og þar
með á íslandi einnig. Þeir sem
hafa áhuga á tölvuleikjum hafa
lengi beðið spenntir eftir að fá að
líta gripinn augum, enda er þama
á ferðinni langöflugasta leikja-
tölva sem komið hefur á markað-
inn.
Það er Japis sem hefur umboð-
ið fyrir Dreamcast hér á landi og
er ætlun Japis-manna að kynna
vélina með pomp og pragt á
fimmtudaginn. Þá verður jafn-
framt opnuð ný verslun fyrirtæk-
isins í Kringlunni og því verður
margt á seyði. Áhugasamir munu
geta fengið að spreyta sig á helstu
leikjunum sem koma á markað-
inn fyrir tölvuna auk þess sem
hin geysivinsæla hljómsveit Qu-
arashi mun stíga á stokk og spila
fyrir gesti búðarinnar. Quarashi-
piltamir munu að öllum líkind-
um einnig prófa Dreamcast-vél-
arnar og gefst þá gestum og gang-
andi kostur á að skora á þá í
keppni.
Að sögn þeirra Japis-manna
verður á næstunni farið í að
kynna tölvuna fyrir almenningi.
Meðal þess sem áætlað er að gera
hér á landi er að koma á fót
Dreamcast-klúbbi þar
sem eigendur tölv-
unnar geta náð
saman um áhugamál sitt.
Dreamcast-tölvan byggist
einmitt mikið á því
að hægt sé að skipt-
ast á upplýsingum
með minniskubbum
tölvunnar og ætti
klúbburinn að
verða mjög
góður vett-
vangur til
þess.
Mismun-
andi
viðtökur
Það verð-
ur spenn-
andi að sjá
hverjar við-
tökurnar verða
við Dreamcast
hér á landi. Síðan
tölvan kom fyrst á
markað í Japan fyrir u.þ.b. ári
hafa viðtökurnar verið misjafhar.
Þær voru góðar til að byrja með í
Japan en sala minnkaði síðan
fljótlega og hefur ekki staðist
væntingar Sega. Bandaríkjamenn
tóku hins vegar geysilega vel á
móti tölvunni þegar hún kom
fyrst á markaðinn þar í landi í
byrjun síðasta mánaðar. Svo mik-
il var salan á tölvunum fyrstu
dagana að hún varð tvöfold á við
það sem Sega-menn höfðu gert sér
vonir um.
Fyrir utan það að vera
langöflugasta leikja-
tölva sem komið
hefúr á markað-
inn býr
Dreamcast yffr
þeirri nýjung
að vera fyrsta
m yi>