Dagblaðið Vísir - DV - 12.01.2000, Blaðsíða 10

10
ennmg
MIÐVIKUDAGUR 12. JANÚAR 2000 JJV
Einsemd, firring
oa fjarlægð
Rangur stóll
„Ég hlusta á raddirnar
sem koma til mín,“ sagði
hinn frægi bandaríski nób-
elsverðlaunahöfundur, Willi-
am Faulkner (1897-1962) þeg-
ar hann var spurður um það
hvaðan hugmyndirnar að
bókum hans kæmi. Óhætt er
að segja að þessi orð endur-
spegli verk Faulkners því í
þeim hljóma margar raddir -
raddir sem upplýsa ólík lífs-
viðhorf og hugmyndafræði,
raddir sem stangast á og
sameinast til skiptis.
I bókum sínum dregur
Faulkner upp flókna mynd
af hugmyndakerfi samtíðar
sinnar þar sem hann dreg-
ur fram í dagsljósið byrði
fortíðarinnar og erfiðleika
hinnar hvítu yfirstéttar í
Suðurríkjunum sem getur
ekki sætt sig við að hvítir
og svartir séu jafnir. Hann
fjallar um einsemd mann-
eskjunnar, grimmd og firr-
ingu á myrkan og of-
urraunsæjan hátt og snert-
ir sárustu taugar lesand-
ans. Hann tekur afstöðu
með lítilmagnanum og
undimálsfólki, fátækum
konum og körlum en umfram allt
þeldökkum því hjá þeim liggur samúð
hans alfarið.
Nú hefur Rúnar Helgi Vignisson rit-
höfundur lagt í það stórvirki að þýða
eina af frægustu bókum Faulkners, Ljós
í ágúst. Slíkt verk er ekki heiglum hent
því tungutak Faulkners er flókið Suður-
ríkjamál og orðanotkun slík að á stund-
um finnur maður ekki þýðingu á orðum
hans í góðri orðabók. En Rúnari Helga
hefur tekist svo vel að skila stíl og
sjarma höfundar yfir á íslensku aö undr-
un sætir. Enn fremur skrifar hann
vandaðan eftirmála þar sem hann kynn-
ir höfundinn og vísar í ólíkar túlkanir
fræðimanna á þessu flókna, djúpa og
margradda verki.
William Faulkner - ein frægasta bók hans, Ljós í ágúst, er kom-
in út á íslensku.
Bókmenntir
Sigríður Albertsdóttir
Ytri tími Ljóssins er árið 1932 og hefst
bókin á lýsingu á ungri, fátækri og
ófrískri konu, Lenu að nafni, sem hefur
lagt land undir fót til að leita barnsfóð-
ur síns sem stungið hefur af. Hana dag-
ar uppi í Jefferson, Mississippi, um
stundarsakir því þar er pabbinn niður-
kominn. Hann er svikull og tillitslaus
eiginhagsmunaseggur en þótt Lena geri
sér fullkomna grein fyrir því er hún
staðráðin í aö ná honum og láta hann
gangast við sér og barni
sínu. Saga og örlög Lenu
mynda ramma sögunnar en
inn í hana flækjast margar
ólíkar persónur sem allar
tengjast þó Lenu á einn eða
annan máta. Stór hluti sög-
unnar segir af Joe Christmas
sem lítur út fyrir að vera hvít-
ur maður en telur sig hafa
svertingjablóð í æðum og séra
Gail Hightower sem er algjör-
lega týndur í fortíðinni.
Einnig kemur til sögunnar
Byron Bunch sem óbeðinn
tekur Lenu upp á arma sína.
Eins ólíkar og þessar mann-
eskjur eru sameinast þær í
eymd og einsemd, eru ráfandi
einstaklingar sem vita vart
hvort þeir eru að koma eða
fara eða hvert þeir stefna. All-
ar hljóta þessar persónur
meinleg örlög og fullkomna
samúð lesandans.
Ádeila höfundar á gallað
þjóðskipulag skilar sér í gegn-
um þessar persónur og þá sér
í lagi Christmas, en orðrómur-
inn um að hann sé svartur
nægir til að lita afstöðu fólks í
hans garð. Sjálfur er hann
ekki viss um eigin uppruna og
það gerir sögu hans enn áhrifarík-
ari. Óhugnanlegt uppátæki hans,
sem er saga í sögunni, myndar flók-
ið, sálrænt drama sem lesandanum
er látið eftir að leysa úr.
Ljós í ágúst er mögnuð, stórbrot-
in og margslungin saga sem á fullt
erindi til nútimamannsins sem er
hvenær sem er tilbúinn til að for-
dæma og útiloka annað fólk. Það að
allir menn séu jafnir er nokkuð
sem erfitt reynist að innprenta
manneskjunni og þannig er Ljós í
ágúst áminning sem seint gleymist.
William Faulkner
Ljós í ágúst
Þýðandi: Rúnar Helgi Vignisson
Bjartur 1999
Myndin með fréttinni frá FORM-ÍS-
LAND á mánudaginn hér á síðunni
var af röngum stól. í myndatexta var
talað um stólinn Jaka eftir Erlu Sól-
veigu Óskarsdóttur sem fékk Menn-
ingarverðlaun DV 1998 og sá stóll er
(vonandi) á meðfylgjandi mynd. Á
mánudaginn var hins vegar birt
mynd af stólnum Tangó sem er eftir
Sigurð Gústafsson og fékk reyndar
Menningarverðlaun DV 1999.
Við notum tækifærið og ítrekum að
FORM ÍSLAND lýsir nú eftir verkum
á tímamótasýningu á íslenskri hönn-
un sem haldin verður á Kjarvalsstöð-
um í haust. Upplýsingar um álitleg
verk á að senda í pósthólf 1584,121 Reykjavík, fyrir 1. febr-
úar 2000, merktar FORM-ÍSLAND. Nánari upplýsingar
voru hér í blaðinu á mánudag.
Keppni um að komast á hátíð
Nú er ljóst að á sjötta tug nýrra íslenskra leikverka
keppa inn þátttöku í leiklistarhátíð Sjálfstæðu leikhús-
anna, Á mörkunum, sem fram fer í haust en umsóknar-
frestur rann út á mánudaginn var. Sex verk verða valin
og hljóta þau styrk sem á aö duga til að standa straum af
kostnaði við uppsetningu þeirra.
Hátíðin Á mörkunum er liður í dagskrá Reykjavíkur
Menningarborgar Evrópu árið 2000. Þema hennar er ís-
land frá landnámi til samtímans og einnig er skilyrði að
verkin verði sett upp í september og október á þessu ári.
Gera má ráð fyrir að samtals verði úthlutað á bilinu 15-20
milljónum króna til verkanna sex.
Sjálfstæðu leikhúsin eru bandalág íslenskra atvinnu-
leikhópa. Innan vébanda þess eru ýmis leikfélög og rekstr-
araðilar leikhúsa sem njóta lítils eða einskis stuðnings op-
inberra aðila. Féö til leiklistarhátíðarinnar Á mörkunum
kemur frá samstarfsaðilum hennar en þeir eru: Reykjavik
Menningarborg, Opin kerfi hf., Sjónvarpið og Morgun-
blaðið.
Verkefhavalsnefnd skipa Hrafnhildur Hagalín, Sigrún
Edda Bjömsdóttir og Sigurður G. Valgeirsson. Nefndin
mun nota tímann fram til 28. janúar til þess að velja úr
umsóknunum.
Kjarval í Danmörku
Cæcilie Norby og
drungadjass frá Ginman
Sá sem þetta ritar minnist þess
er hann var staddur í Mont-
martre-djassklúbbnum sáluga í
Kaupmannahöfn fyrir ellefu
árum. Þá var þar að spila
hljómsveitin F'rontline,
ein albesta bræðingssveit
Danmerkur á þeim tíma
með tvær frábærar plötur
í farteskinu. Hljómsveit-
arstjóri var píanistinn
Jorgen Emborg og söng-
kona hin efnilega
Cæcilie Norby. Svo
vissi maður ekki
meira af þeim fyrr en
þær fréttir bárust að
Cæcilie hefði gert
samning við hið
virta útgáfufyrir-
tæki á djassvísu,
Blue Note, og þykir
það ekki ónýtt.
Cæcilie semur að
mestu sjálf músíkina á
nýjasta diski sínum,
Queen of Bad Excuses.
Fyrsta lagið er með
latínskum svip, svo
kemur létt djasssveifla,
þá rokkaður ópus, svo
módemísk djassrokk
ballaða, bossanova-lag þar á eftir og síð-
an eins konar R&B-fónk. Þannig heldur
svo músíkin áfram, afar fjölbreytt en
samt með þokkalega sterkum heild-
arsvip. Margt í þessari músík er
mjög smart og Cæcilie er söngkona
sem getur brugðið sér í ýmissa
kvikinda líki. —
Hún getur verið
rokksöngkona, iðk-
að djasssöng af —
besta tagi og náð
lunkinni fónk-
sveiflu. Helsti
samstarfsmaður söngkonunn-
ar er píanistinn Lasse Dani-
elson en fleiri koma við
sögu, til dæmis John
Scofield á gitar, Hans Ul-
rik á sax, Ben Besiakov
á píanó og trommarinn
Billy Hart svo aðeins
nokkrir séu nefndir.
Diskinn Gin-
man/Jorgensen
kusu Danir
besta geisladisk
síðasta árs.
Þessi djass er
heldur af öðrum
toga en hjá
Cæcilie. Djassist-
inn og „íslandsvin-
urinn“ Lennart Ginman
á heiðurinn af tónlistinni en Steen
Jorgensen gerir texta og syngur (á
ensku). Þó væri kannski nær að segja að
Jorgensen rauli eða hálfpartinn tali text-
Hljómplötur
Ingvi Þór Kormáksson
ann svo að minnir skuggalega mikið á
Leonard Cohen, og eiginlega má segja að
skuggi Cohens hvíli yfir mörgum þess-
um þunglyndislegu lögum. En þetta er
- afskaplega nútíma-
leg músík hjá þeim
félögum.
- Trommutaktar ný-
móðins og allt
___________________ sánd. Trommarinn
fremur
skífuskrall í þremur lögum svo
að þetta er ekki fjarri hipphoppi
aö því leyti. Þrátt fyrir nútíma-
legan svip tónlistarinnar er unn-
ið með klassískar sönglagaharm-
oníur í stöku lagi.
Yfirbragð tónlistarinnar er
sem sé fremur í myrkari kantin-
um án þess að það sé eintóm dep-
urð í gangi. Fjölmargar góðar
músíkalskar hugmyndir lífga
upp á sem og hljóðfæraleikurinn
sem ekki er af verri endanum. Auk Gin-
mans á kontrabassa og trommarans
heyrist í básúnu, víbrafóni, ýmsum
hljómborðum - rhodes, hammond,
emulator og moog.
Cæcilie Norby
Queen of Bad Excuses
Blue Note 1998
Ginman/Jorgensen
Sony (Danmörk) 1999
A fostudaginn verður opnuð sýning á verkum Jóhann-
esar S. Kjarval í Gl. Holtegaard i Holte á Sjálandi. Sýning-
in er sett upp í samvinnu við Kjarvalsstaði; þar verða 24
stór málverk sem söfn og einstaklingar hér heima hafa
lánað safninu, auk þess sem þeir hafa fengið hið glæsilega
málverk Sjón er sögu ríkari lánað hjá danska þinginu (sjá
mynd).
í tilefni af sýningunni verður gefrn út myndarleg sýn-
ingarskrá, ríkulega myndskreytt, með texta eftir Thor Vil-
hjálmsson og Per Kirkeby, einn helsta nútímamálara
Dana. Sýningin verður opin þriðjudaga kl. 11-20,
miðv.-fos. 11-16 og kl. 11-17 um helgar. Hún stendur til 5.
mars á Gl. Holtegaard en 12. mars verður hún opnuð i
Listasafninu á Borgundarhólmi þar sem hún hangir uppi
til 30. apríl.
Bjarni keppir um Leikskáldaverölaun
Norðurlandaráðs
Stjórn Leiklistarsambands íslands tilnefnir Kaffi eftir
Bjama Jónsson til Leikskáldaverðlauna Norðurlanda
1998-2000. Dómnefndina skipuðu leiklistarfræðingamir
Hávar Sigurjónsson og Magnús Þór Þorbergs-
son og María Kristjánsdóttir leikstjóri. Formað-
ur sambandsins er Þórhildur Þorleifsdóttir.
Þetta er í fimmta sinn sem Leikskáldaverð-
laun Norðurlanda verða afhent en eins og
menn minnast hlaut Hrafnhildur Hagalín verð-
launin er þau voru afhent í fyrsta sinn 1992 fyr-
ir leikrit sitt Ég er meistarinn. Afhendingin
verður á Norrænum leiklistardögum í Malmö í
sumar.
Kaffi var frumsýnt á Litla sviði Þjóðleikhús-
ins 6. febrúar 1998 og var síðan valið sem fram-
lag íslands á tvíæringinn í Bonn í júní 1998.
Bjami Jónsson er fæddur 1966 og hefur stundað ritstörf og
starfað við leikhús frá því hann lauk háskólanámi i leik-
húsfræðum í Munchen í Þýskalandi.
Umsjón
Silja Aðalsteinsdóttir