Dagblaðið Vísir - DV - 31.05.2000, Blaðsíða 15

DV MIÐVIKUDAGUR 31. MAÍ 2000
31
11l li I i I ||il|
— í
1 f f| | llllJs
i \ i " i
1
Þessi mynd af Bantam jeppa var tekin eftir stríöið, þar sem hann situr undir þykku ryklagi í verksmiöjunni sem aldrei náöi því fflugi sem upphafsmenn
Bantam dreymdi um og bilarnir hefðu eflaust veröskuldaö.
Saga ,,upprunalega“
jeppans í ártölum:
1940: Upphafið má rekja til Amer-
ican Bantam Car Company, allt
frá árinu 1938.
1941—1945: Framleiðsla
herjeppans hjá Willy’s. Um skeið
framleiddi Ford einnig herjeppann
samkvæmt teikningum Wiliy’s.
I9S3: Kaiser eignast Willy’s Over-
land og þar með framleiðslu á
jeppanum.
1970: American Motors yfirtekur
Kaiser Jeep.
1982: Renault eignast AMC Jeep.
1987: Chrysler eignast AMC Jeep.
1998: Chrysler og Mercedes Benz
sameinast í DaimlerChrysler.
Dæmigert fyrir ást hermannanna á
jeppanum. Kúrekinn skilur ekki
slasaðan fák sinn eftir kvalinn -
hann veitir honum náöarstuöiö!
Eins og sjá má er hann glettilega ifkur herjeppanum
eins og viö þekkjum hann.
dollara. Willy’s var
þannig útnefndur
„herjeppinn" og
gerður samningur
upp á 16 þúsund
jeppa.
Þar með var
Bantam orðinn
undir í þessari
baráttu. Bretar og
Rússar fengu bO-
ana á svokölluðum
„láns-leigukjör-
um“ og þá sem
framleiddir voru
áfram af Bantam-
gerð. Það er raun-
ar áhugavert að
Rússar, sem höfðu
fylgst með fæð-
ingu jeppans,
völdu Bantam
Eins og hinir jepparnir er Bantam meö bensíngeym-
inn undir ökumannssætinu.
sjálfir - og hann varð síðan að veru-
legu leyti fyrirmyndin þegar þeir fóru
sjálfir að framleiða jeppa.
í október þetta ár var ljóst að Willy’s
hafði ekki þá afkastagetu sem hemað-
aryflrvöld kröfðust. Samið var við
Ford um framleiðslu eftir teikningum
Willy’s sem aðeins mátti breyta að því
tdskOdu að sömu íhlutir gengju á mOli
beggja jeppanna, hvort sem þeir væm
þeir enn líkari. En í
júli 1941 ákvað her-
stjómin að það væri
óhagkvæmt að vera
með þrenns konar
bíla af þessu tagi og
mismunandi vara-
hlutalager í þá. A0-
ir þrír stóðust nú
vel það sem af þeim
var krafist (nema
hvað ekki var leng-
ur horft svo stíft á
vigtina) svo verðið
var látið ráða:
Willy’s bauð sína
bfla á 739 doflara en
Bantam sína á 1166
Hvernig varð orðið
„jeep" til?
Alveg frá því að fyrstu herjepp-
amir komu var haft fyrir satt að
orðið ,jeep“ væri komið af ensk-
um framburði skammstöfunarinn-
ar sem einkenndi Bantam og Ford
jeppana: GP. Nýleg uppástunga er
hins vegar sú að þeir hafl fengið
nafn af teiknimyndafígúrunni
„Eugene the Jeep“ sem teikni-
myndahöfundurinn E.C. Segar
skapaði árið 1936 og miklum vin-
sældum náði vestan hafs. „Eugene
the Jeep“ var léttur á fæti og ýmis
fyrirtæki sem höfðu torfærutæki á
sínum snærum eru sögð hafa nefnt
þau, jeep“ svo að segja strax, þar á
meðal þyrlur sem verið var að
skoða með hemaðamot í huga.
Nafngreindur er maður sem á
aö hafa komið ,jeep“ nafninu á
jeppana: Irvin „Red“ Hausmann
sem valdist til reynsluaksturs
þeirra strax árið 1940. Ef ofan-
greind tilgáta um tengingu við
teiknimyndaflgúmna er rétt má
alveg eins setja fram þá tilgátu að
Red hafi séð líkinguna með fram-
burði stafanna GP og nafni „Eu-
gene the Jeep“. Fyrsta heimild um
,jeep“-orðið í þessu samhengi er
úr Washington Post frá 19. febrúar
1941. Blaðamaðurinn Katherine
Hillyer sagði þá frá því að eftir
reynsluferð á svona farartæki, sem
hún hafði farið með Red Haus-
mann, hefði áhorfandi nokkur
spurt hann hvað eiginlega þetta
væri. Þá svaraði Red: „It’s a jeep.“
Og svo er hægt að klóra sér í
kollinum og velta fyrir sér hvað
hann meinti - teiknimyndafigúr-
una eða GP ,-SHH
Fyrsti Bantam jeppinn - og þar með fyrsti jeppinn - ásamt höfundum sínum. Myndin er tekin viö Bantam
verksmiöjuna áriö 1941.
Heildarútlitiö greinir Bantam ákveöiö frá hinum jepp-
unum - en þó er yfirbragöiö mjög áþekkt.
2675 bflar. Þar af
vom 62 jeppar með
stýringu á öllum
hjólum að kröfu
bandaríska riddara-
liðsins. Bantam,
sem fyrstur hafði A
átt hugmyndina að
jeppa, einnig að því
að hanna og fram-
leiða þannig bfl, var
það sem eftir var
stríðsáranna notað-
ur tfl að framleiða
flugvélahluti og
mótora i tundur-
skeyti. -SHH
Brettin og staöa hjólanna miöað viö þau er augljós-
lega önnur en í Willy’s/Ford og vélarhlífin er öðruvísi.
framleiddir hjá
Ford eða Willy’s.
Fyrsti samningur-
inn við Ford, í nóv-
ember 1941, hljóð-
aði upp á 15 þúsund
bfla. Þar með höfðu
Bandarlkjamenn
lika nóg af sam-
hæfðum
Wflly’s/Ford jepp-
um tfl að standa við
„láns-leigu“-samn-
inga sína við Rússa
og Breta og fram-
leiðslu Bantam-
jeppans var hætt.
Alls vom fram-
leiddir af honum