Dagblaðið Vísir - DV - 14.09.2000, Qupperneq 13

FIMMTUDAGUR 14. SEPTEMBER 2000
13
DV__________________
Eg skrifa um
það sem ég þekki
DV-MYND HILMAR ÞOR
Edward Bunker rithöfundur
Hann þykir hafa gott glæpamannsandlit fyrir kvikmyndir og hefur leikiö í þeim ófáum. Þekktasta hlut-
verk hans er sennilega Mr. Blue í Reservoir Dogs.
Edward Bunker er búinn að borða þegar
ég hitti hann á Hótel Sögu í hádeginu.
Hann hefur þó nægilegt rúm fyrir ókjör-
in öll af svörtu kaffi og filterslausan
Camel en þeim veitingum gæðum við
okkur á meðan á viðtalinu stendur.
„Veðrið hefur svikið mig,“ segir Bunker
þegar við höfum bæði komið okkur vel
fyrir. „Ég œtlaði að skoða mig hér um
en ég get ekki hugsað mér að fara út,
það er svo hrikalega kalt. Það hrjá mig
líka nokkrir sjúkdómar - til dœmis syk-
ursýki - og ég get ekki hagað mér alveg
eins og ég vil, “ segir hinn 67 ára gamli
Bunker og tekur djúpt sog af kamel-
sígarettunni. „Þetta á eftir að ganga af
mér dauðum, ég veit það, “ segir hann
svo glottandi og ég get ekki annað en
hugsað um atriðið í ævisögu hans Mr
Blue - Memoirs of a Renegade þegar
hann sprautar sig fyrst með heróíni -
þá fimmtán ára gamall - og veltir fyrir
sér hvað það sé nú miklu áhrifaríkara
en áfengi, hass, gras, amfetamín og
kókaín. Bunker hefur bragðað sterkari
efni en nikótín.
Edward Bunker er kominn hingað á bók-
menntahátíð en gæti víst seint kallast dæmigerð-
ur gestur þeirrar virðulegu samkomu. Hann skrif-
ar glæpasögur af reynslu því samtals 25 ár ævi
sinnar hefur hann setið á bak við lás og slá. Móð-
ir hans yfírgaf hann barnungan og faðirinn
treysti sér illa til þess að sjá um ódælan soninn
þannig að þrautaganga hans um hinar ýmsu
stofnanir hófst snemma. Bunker lýsir því sjálfur
þannig í ævisögunni að heimurinn hafi lýst yfir
stríði á hendur honum þegar hann var fjögurra
ára gamall. Á hverri stofnun virtist yfirlýst mark-
mið vera að brjóta hann niður andlega. Hann
sætti hrottalegri meðferð og barsmíðum en ákvað
snemma að berjast á móti og einsetti sér aö láta
engan ganga óhaltan frá orrustu.
Fimmtán ára var hann settur í fangelsi með for-
hertum glæpamönnum en hélt áfram
ýmsum glæpaverkum þegar hann losn-
aði; og tveimur árum seinna gekk hann
inn um hlið San Quentin, yngstur allra
fanga í sögu þess illræmda fangelsis.
Þar var hann settur í hámarksgæslu
við hlið dauðadæmdra barnamorð-
ingja. Glæpaferlinum var þó langt í frá
lokið.
„Ég skrifa um það sem ég þekki,“
segir Bunker. „Ég ímynda mér ekki
hluti sem hugsanlega gætu hafa hent
einhvem annan eða það sem aðrir hafa
sagt mér frá. Ég hef upplifað það og ég
verð að miðla af reynslu minni.“
Lánstraustið af skornum
skammti
Edward Bunker hafði snemma gríð-
arlegan áhuga á lestri og hirti upp
bækur hvar sem hann kom auga á þær.
„Ég las iðulega flmm bækur á viku,“
segir hann. „Ef það var búið að slökkva
í klefanum, rak ég bókina út á milli
rimlanna og las við ljóstým sem barst
mér af ganginum."
Þegar hann er beðinn að nefna
áhrifavalda úr þeim haug af sögum
sem hann las á þessum árum segir
hann það næstum ómögulegt. „Amer-
iska borgarskáldsagan höfðaði þó mjög til mín og
Thomas Wolfe, en af erlendum áhrifum var það
Albert Camus og existensíalisminn, ekki endilega
heimspekin, heldur attitjúdið. Og svo auðvitað
Dostojevski," segir Bunker og nennir greinilega
ekki að telja fleiri upp þó af nægu sé að taka.
í San Quentin byrjaði hann að hamra á ritvél
og hóf stílæfingar, því enga reynslu hafði hann af
skriftum.
„Að skrifa var það eina sem ég þráði að gera og
það var líka það eina sem ég gat gert. Ég hafði
hætt í skóla tíu ára og hafði því enga burði til að
verða lögfræðingur og ekki gat ég stofnað fyrir-
tæki því lánstraustið var af skomum skammti,"
segir Bunker og glottir kalt.
Svo fór að hann skrifaði sex skáldsögur áður en
honum tókst að finna sér útgefanda. Þá kom út
bókin No Beast so Fierce sem sló rækilega í gegn.
Síðan hefur Bunker haldið áfram, skáldsögurnar
orðnar íjórar, auk ævisögunnar sem áður hefur
verið vitnað til. Nú em bækur hans seldar í fjórt-
án löndum auk Bandaríkjanna og hann hefur
einnig getið sér gott orð fyrir kvikmyndahandrit
sín. Frægast er sennilega handritið að Runaway
Train, kvikmyndinni sem Andrei Konchalovsky
leikstýrði. Fyrir það var Bunker tilnefndur til
óskarsverðlauna.
Mr. Blue
Bunker á sér aðdáendur úr stétt kvikmynda-
leikstjóra og hefur starfað mikið í Hollywood.
Quentin Tarantino hreifst t.d. svo mjög af No Be-
ast so Fierce að hann fékk hann til þess að leika
glæpóninn Mr. Blue sem lést á sviplegan hátt
snemma í myndinni Reservoir Dogs.
„Ég er enginn Dustin Hoffman en ég hef leikið
í þó nokkrum kvikmyndum," segir Bunker og
bætir við að hann þyki hafa „gott skúrkaandlit".
Hann hefur einnig verið ráðgjafi margra leik-
stjóra sem fjalla um skipulagða glæpastarfsemi í
myndum sínum og má þar nefna myndina Heat
sem Robert De Niro og A1 Pacino léku aðalhlut-
verkin í. „Allir leikararnir vora neyddir til þess
að lesa No Beast So Fierce og Jon Voight var upp-
álagt að hafa stóra mynd af mér í búningsklefa
sínum til þess að reyna að ná glæpónaútlitinu.
Það tókst svo vel hjá honum að enn í dag er
hnippt í mig á veitingahúsum og sagt: „Þú varst
frábær í Heat!“
Bunker talar um Robert De Niro og Quentin
Tarantino sem góða kunningja sína og Jeff
Bridges telur hann einn af sínum betri vinum:
„Hann er öndvegis náungi og einn af fáum
Hollywoodleikurum sem alveg er laus við hégóm-
leika, hroka og slíka stæla,“ segir Bunker og það
er ljóst að ekki er hann alls kostar sáttur við
draumafabrikkuna og afurðir hennar.
Kýli einhvern á tíu ára fresti
Ef lesin er ævisaga Bunkers er bersýnilegt að
fyrstu áratugi ævi hans stjómaði honum fársfull
heiftarreiði. Hefur hann alveg komist yfir hana?
„Já, ég hef komist yfir hana að mestu. Ég reið-
ist e.t.v. á tíu ára fresti og kýli þá einhvern - er
svo kærður og þarf að borga heil-
miklar skaðabætur. Það er bara
svo dýrt að ég er hættur að nenna
því. En ég fylgi John Wayne-regl-
unni og trúi á kurteisi. Ég get
reiðst illa ef fólk er ruddalegt við
mig og sýnir mér lítilsvirðingu. Ef
fólk kann mannasiði þá þarf það
ekki að óttast mig og mér sýnist Is-
lendingar vera mjög vel siðaðir,"
segir Bunker grallaralegur.
En hvemig lýst þér á bók-
menntahátíðina. Er þetta ekki
bölvað snobb?
„Alls ekki,“ segir Bunker.
„Svona samkomur era nauðsyn-
legar því að skáldsagan á undir
högg að sækja. Skáldsagan er frá-
brugðin öðrum listformum vegna
þess að hún virkar á höfuðið á
fólki. Skáldsagan er það sem fólk
hugsar, ekki það sem það sér eða
heyrir og ekkert kemur í staðinn
fyrir hana.“
Mér líkar vel við sjálfan
mlg
Þegar þú lítur yfir farinn veg,
sérðu eftir einhverju sem þú hefur
gert?
„Já, auðvitað sé ég eftir mörgu en mér líkar vel
við sjálfan mig,“ segir Bunker og bætir við að
hver maður verði það sem honum er kennt að
vera. Það læra bömin sem fyrir þeim er haft.
„Þrettán ára var ég settur á geðveikrahæli þar
sem ég var þrásinnis barinn þar til ég missti með-
vitund af mönnunum sem áttu aö gæta mín. Það
var úðað táragasi í augun á mér gegnum rimla og
á mig var sprautað úr brunaslöngum svo höfuðið
á mér slengdist í veggi. Þegar ég var fimmtán ára
var ég læstur nakinn inni í kolmyrkum klefa í
heila viku upp á vatn og brauð. Ef það væri sett á
metaskálar hvað mér var gert og hvað ég hef gert
öðrum þá veit ég ekki hvort vegur þyngra.“
Edward Bunker les úr verkum sínum í Iðnó í
kvöld og á morgun í hádeginu mun Óttarr Proppé
spjalla viö hann í Norræna húsinu. -þhs
Myndir úr safni lögreglunnar í Kaliforníu
Fengnar að láni úr bókinni Mr. Blue - Memoirs of a Renegade.
___________________Menning
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir
Bókmenntahátíd
I kvöid, kl. 20.30, lesa i Iðnó Monika Fager-
holm, Edward Bunker, Slawomir Mrozek,
Bragi Ólafsson og Guðrún Eva Mínervudótt-
ir.
í fyrramálið, kl. 10, verður kynning á Is-
lenskum nútímabókmenntum í umsjá Soffiu
Auðar Birgisdóttur. Hádegisspjallið verður
þar kl. 12; þá ræðir Óttarr Proppé við Edward
Bunker. Pallborðsumræður hefiast kl. 15 und-
ir yfirskriftinni „Kúlt eða klassík". Þar ræða
ungir evrópskir höfundar verk sín undir
stjórn Úlfhildar Dagsdóttur, Ingo Schulze, Er-
lend Loe og Huldar Breiðfiörð. Annað kvöld
er svo síðasta upplestrarkvöldið og þaó verð-
ur líka í Norrœna húsinu. Þá lesa Daninn Ib
Michael, Bretinn Magnus Mills, Einar Bragi
og Þórarinn Eldjárn.
Ord i Nord
Málþing um bókmenntir
og menningu verður halþiö í
Kaupmannahöfn og Malmö -
við báða brúarsporða Eyrar-
sundsbrúarinnar nýju -
28.-30. september, undir fyr-
irsögninni Ord i Nord 2000.
Þar verður til umræðu hið
norræna bræðralag og
margs konar brúargerð. Hugmyndir um brýr
milli Norðurlandanna eru ekki nýjar af nál-
inni og í rás sögunnar hafa löndin tengst
saman á ýmsa vegu. En hver man t.d. nú á
tímum evrunnar að norska, sænska, danska
og íslenska krónan vora tengdar saman í
myntbandalagi frá því á 8. áratug 19. aldar
fram á þá tuttugustu?
Er „nýskandinavismi" bara íhaldssöm
nesjamennska eða merki um heilbrigða tor-
tryggni andspænis fiöl-
miðlasamsteypum og
tölvurisum? Þjappar Evr-
ópusambandsdraugurinn
Norðurlöndunum saman á
ný? Rithöfundar, fræði-
menn og listamenn frá öll-
um Norðurlöndunum munu
ræða þessi efni, m.a. íslend-
ingarnir Sjón, Þórunn Valdimarsdóttir (á
mynd), Halldór Guðmundsson útgáfustjóri og
Jón Yngvi Jóhannsson bókmenntafræðingur.
Málþingið er öllum opið. Nánari uppiýsing-
ar er að finna á www.ordinord.dk.
Afmæli
Verslunin Epal héldur
upp á aldarfiórðungsafmæli
sitt með tveimur sýningum.
1 nýjum sýningarsal að
Hverfisgötu 20 verður í
kvöld opnuð sérstæð sýning
á hönnun og list. Nokkrir
ungir listamenn þjóðarinn-
ar, meðal þeirra Húbert Nói
(á mynd), Gjörningaklúbburinn, Gabríela
Friðriksdóttir (á mynd) og Hallgrímur Helga
son, hafa valið hver sinn grip og skapað lista
verk í tengslum við hann
Þessir munir verða til sýn
is til 24.9. og er salurinn op
inn kl. 13-18 alla daga.
í versluninni Epal sjálfri
við Skeifúna 6 er búið að
taka gífurlega vel til og
koma upp einstæðu yfirliti
yfir nýja hönnun á húsbún-
aði. Þar em á meðal gripir sem aldrei áður
hafa sést slíkir hér á landi. Sú sýning er opin
á verslunartíma.
Icelandic Art 2000
Ferðamenn til austur-
strandar Bandaríkjanna
ættu að skrifa hjá sér að 13.
október verður opnuð sýn-
ing á íslenskri myndlist í
Washington: Icelandic Art
2000 - Modem Treasures.
Sýningin er samstarfsverk-
efni sendiráðs Islands í
Bandaríkjunum, Alþjóða gjaldeyrissjóðsins
og Gallerís Foldar. Hún verður i sýningarsal
Alþjóða gjaldeyrissjóðsins og er haldin í
tengslum við hátíðahöld vegna 1000 ára af-
mælis landafunda. Listamennimir sem taka
þátt í sýningunni em Bragi Ásgeirsson, Daði
Guðbjörnsson (á mynd),
Guðbjörg Lind Jónsdóttir (á
mynd), Guðrún Halldórs-
dóttir, Guðrún Kristjáns-
dóttir, Karólína Lámsdótt-
ir, Kristín Guðjónsdóttir,
Ingibjörg Styrgerður Har-
aldsdóttir, Magnús Þor-
grímsson, Pétur Gautur
Svavarsson, Soffia Sæmundsdóttir, Tryggvi
Ólafsson og Þorgeröur Sigurðardóttir. Sýn-
ingarstjóri er Elínbjört Jónsdóttir
Alþjóða gjaldeyrissjóðurinn er til húsa í
700 19th Street, N.W. Sýningin stendur til
loka nóvembermánaðar.