Dagblaðið Vísir - DV - 27.11.2001, Qupperneq 12

12
Merming
ÞRIÐJUDAGUR 27. NÓVEMBER 2001
I>V
Fáar bækur hefur maöur mátt lesa eins í
þaula fyrir börn og sögur Sigrúnar Eldjárn
um Kugg, enda eru þetta frumlegar og fyndn-
ar bækur um vinskap drengs og Málfríðar,
harðfullorðinnar konu, og móöur hennnar
(sem er enn þá eldri!) þar sem flestu í
hvunndeginum er snúið á haus. Stoppleik-
hópurinn hefur nú búiö til sýningu í kring-
um eitt af furðulegum ævintýrum þeirra fé-
laga, söguna af því þegar þau fmna í fórum
Málfríðar sextiu ára gamalt bréf frá prinsin-
um unga þar sem hann biður hana að bjarga
sér úr klóm vonda drekans. Kuggur og Mál-
fríður snarast á stúfana, finna kastala drek-
ans, Kuggur villir um fyrir honum meðan
Málfríður klifrar upp í tuminn eftir hár-
fléttu prinsins (sem hann hefur safnað í sex-
tíu ár) og bjargar honum.
Leiklist
Hvar er kastali drekans?
Eggert Kaaber og Katrín Þorkelsdóttir í hlutverkum sínum.
DV-MYND E.ÓL.
Eins og Sigrún hefur fyrir sitt leyti fengið
lánað minni úr ævintýrinu um Rapunzel
með löngu fléttuna þá fá handritshöfundar
leikritsins lánað bragð úr annarri bók Sig-
rúnar. Kuggur og Málfríður komast nefni-
lega til kastala drekans í hugsanablöðrunni
úr Allt í plati. Þetta er skínandi gott ráð og
undirstrikar að við erum í leik: Málfríður og
Kuggur eru að leika sér og sýna um leiö
bömunum í salnum að maður getur komist
hvert á land sem er ef ferðast er i hugsana-
blöðru!
Leikendur eru aðeins tveir og hefur persón-
um úr upprunalegu sögunni því verið fækkað,
mamma Málfríðar og kraftajötunninn örsmái,
Mosi, eru ekki meö að þessu sinni. En Eggert
Kaaber og Katrín Þorkelsdóttir láta sig ekki
muna um að leika tvö hlutverk hvort - ekki
frekar en börn í hlutverkaleik. Katrín leikur
bæði Málfríði og drekann ógurlega, Eggert
bæði Kugg og prinsinn með löngu fléttuna sem
aðeins er gefin í skyn með látbragði - enda þarf
Bókmenntir
ekki meira til í sýningu fyrir hugmyndarík
böm. Búningar Kuggs og Málfríðar eru alveg
eftir bókinni, allt frá hárkollu niður í striga-
skóna sem löngu eru orðnir vörumerki Sigrún-
ar Eldjárn.
Þetta er virkilega frisk og fjörug sýning með
lifandi texta, leikin af bamslegri innlifun og
gleöi. Troðfullur stóri salurinn í Gerðubergi
kvað við af hlátrasköllum og mátti ekki á milli
sjá hvor hópurinn skemmti sér betur, börnin
eða fullorðna fólkið.
Silja Aðalsteinsdóttir
Stoppleikhópurinn frumsýndi í Geröubergi 24.11: Æv-
intýri Kuggs og Málfríöar. Höfundur: Sigrún Eldjárn.
Leikgerö og leikmynd: Leikhópurinn. Búningar: Sús-
anna Magnúsdóttir. Söngtextar, tónlist og leikstjórn:
Valgeir Skagfjörö.
Seint koma sumir
Gleðin allsráðandi
Flissararnir eru verur sem geta
verið ósýnilegar ef þær kjósa svo.
Þeir gegna mikilvægu hlutverki í
samfélagi manna; nefnilega að sjá
til þess að þeir sem eru fullorðnir
séu góðir við böm. Og ef fuUorð-
in manneskja er ekki góð við
börn getur hún lent .í einhverju
miður skemmtilegu, eins og að
stíga ofan i hundaskít sem flissar-
arnir láta verða á vegi hennar.
Sagan Flissaramir eftir Roddy
Doyle segir einmitt frá herra
Mack sem vinnur sem kexsmakk-
ari, draumastarf Uestra barna og
margra fuUorðinna, en hann er
við það að fá hundaskítsmeöferðina hjá flissur-
unum - án þess að eiga það skilið. Skyldi
takast að koma í veg fyrir að herra Mack stígi
í hundaskítinn?
Börn eiga oft ýmissa harma að hefna gegn
fullorðnum án þess að geta mikiö
gert í málinu. Því hlýtur það að
veita börnum mikla útrás - eða
jafnvel skírslu i anda Aristóteles-
ar - að lesa um Uissara sem
vernda börn fyrir fullorðnum og
refsa hinum fuUorðnu þegar þeir
eiga það skUið. Roddy Doyle boð-
ar þó aUs ekki heUagt stríð barna
gegn fullorðnum; mikilvægur boð-
skapur sögunnar er að sonum
herra Macks Unnst hann ekki eiga
neitt illt skUið þvi þó að hann hafi
skammað þá áttu þeir það skiliö.
Sanngirni og réttiæti eru lykilorð
í boðskap sögunnar um Uissarana.
Ekki gerir það söguna verri að kímnin er
ráðandi sem sést til dæmis á ýmsum bók-
menntalegum brögðum sem höfundur beitir
óspart. Einkum ber aö nefna kaUaheiti og
kaUaskiptingu sögunnar en margs konar inn-
skot rjúfa sí og æ framvindu hennar og það er
ítrekað með skondnum kaUaheitum: „Þessi
kaUi er nefndur eftir móður minni af því að
hún leyfði mér að vaka fram eftir ef ég nefndi
hann eftir henni: KaUi mömmu hans Doyles.“
(49) Þá koma ýmsir innskotskaUar þar sem
ólíkar persónur gera grein fyrir sjónarmiðum
sínum og rjúfa þar með frásögn hins alvitra
sögumanns. Orðskýringar eru einnig i lok bók-
ar og einkennast af fáránleikahúmor: „Sárabót:
Plástur. Mjög handhægt ef manni er að blæða
út.“ (110)
Flissararnir er lítil saga en stútfull af fyndn-
um innskotum og lamandi spennu - enda ekki
lítið mál að stíga ofan í hundaskít! Sagan er
sögð af mikiUi gleði og vekur vafalaust kátínu
barna á öUum aldri.
Katrln Jakobsdóttir
Roddy Doyle: Flissararnir. Hjörleifur Hjartarson þýddi.
Vaka-Helgafell 2001.
Bókmenntir
Guð og við hin
Það er nokkuð freistandi að líta á fyrstu sög-
una, „Guð“, i smásagnasafni Bjöms Þorláks-
sonar sem dæmisögu um vanda og stöðu höf-
undarins. Þar segir frá honum Guði sem lætur
sér leiðast á himnum uns han fer að fylgjast
með sérkennilegu mannlífi norður við heims-
skautsbaug. Þannig fer einnig stundum fyrir
höfundum að þeir taka að fylgjast með uppá-
tækjum sköpunar sinnar með nokkurri undr-
un og góðlátlegri vorkunnsemi. Guð í sögum
Bjöms lætur sér ekki nægja að fylgjast með,
því að minnsta kosti á einum stað grípur hann
beinlinis inn í þar sem verið er að lýsa aðstæð-
um sem persónurnar lenda í vart fyrir eigin til-
verknað. Þær minna því furðumikið á strengja-
brúður í hendi duttlungafulls brúðumeistara.
Þrátt fyrir það eru þetta vel mótaöar og auð-
þekkjanlegar manngerðir líkt og draumóra-
maðurinn Magnús, glaumgosinn Gestur eða
unglingurinn Beggi. Höfundur lýsir þeim
gjaman með ísmeygilegu háði sem oft hlýtur
að töfra fram brosviprur lesandans. Honum
tekst einnig ágætlega að koma á óvart með
óvæntum en rökréttum lokahnykk í sögum
eins og „Vinir“ og „Jónas“. En
stundum tekst þetta miður og sag-
an lognast út af án þess að snerta
við lesandanum.
Stíllinn er yfirleitt látlaus, oft
launfyndinn en fellur niður í
flatneskju á milli. Mest þótti mér
bera á því í lengstu sögunni, „Eng-
ilbert“, þar sem góð hugmynd
koðnar niður. Oft gætir nokkurr-
ar ádeilu þó ekki geti hún talist
beinskeytt eða nýstárleg. Fremur
er hún almenns eðlis og beinist
einkum gegn algengum fordóm-
um.
Eins og vænta má þegar sjónar-
homið er hæst úr upphæðum skoðar höfundur
persónur og atvik með nokkru yfirlæti og
stundum kaldhæðni og jafnvel kuldaglotti, því
gætir ekki mikillar samúðar með þessum ráð-
leysingjum. Þó er ein undantekning þar á. Það
er titilsagan og lokasaga bókarinnar þar sem
segir frá Starkaði Ámasyni, átta ára snáða sem
er í fyrstu heimsókn sinni hjá foður sínum eft-
ir skilnað foreldranna. Þar lýsir
höfundur á sannfærandi og nær-
færinn máta togstreitunni og óró-
anum í sál drengsins og ekki síð-
ur sálarkreppu foreldranna. Þetta
er langbesta saga bókarinnar og
gefur til að kynna að Björn Þor-
láksson, sem með Við sendir frá
sér sína fyrstu bók, sé þroskaður
höfundur sem enn meira megi af
vænta.
Hins vegar er ekki hægt að
hrósa útgáfunni fyrir fráganginn;
prófarkalestur virðist hafa farið
forgörðum því persónur eiga það
til að breyta um nafn í miðri sögu
og kápumyndin er einhver sá versti ófógnuður
sem ég hef enn séð. Vonandi verður hún ekki
til að fæla burt væntanlega lesendur. Það væri
miður.
Geirlaugur Magnússon
Björn Þorláksson: Viö. Smásögur. Bókaútgáfan Hólar
2001.
Stóryddarakross
10. nóvember voru Magn-
ús Pálsson og Steinþór Sig-
urðsson heiðraðir fyrir
brautryðjendastörf við leik-
myndagerð hjá Leikfélagi
Reykjavíkur og víðar og
hlutu báðir stóryddara-
kross Félags leikmynda- og
búningahöfunda. Við sama
tækifæri voru veittir höf-
undastyrkir félagsins og hlutu þá Sigurjón
Jóhannsson og Elín Edda Árnadóttir. Björn
G. Bjömsson hlaut rannsóknastyrk félagsins.
Þess má geta að fyrri
stóryddarar Félags leik-
mynda- og búningahöfunda
eru Snorri Sveinn Friðriks-
son (1998), Björn G. Björns-
son (1999) og Gunnar R.
Bjamason (2000). Alls hafa
16 manns hlotið höfunda-
styrki frá félaginu.
Ný bók um Gíra Stýra
■ Eins og glöggir krakkar
muna er gíraffinn Gíri Stýri
strætisvagnabílstjóri í
Gíraffabæ, en í nýju bók-
inni sinni, Gíri Stýri og
veislan, á hann frí og býður
vinum sínum í veislu. Fyrst
þarf hann samt að laga hús-
ið sitt svo hann reki sig ekki alltaf upp und-
ir. Svo bakar hann súkkulaðismákökur og
rjómatertu með jarðarberjum og þá er allt til-
búið að taka á móti gestunum, Katrínu kan-
ínu, Grjóna grís, Fróða fll (sem verður að fá
sterkasta stólinn) og Maríu mýslutetur sem
bætist óvænt í hópinn. Þegar veislan stendur
sem hæst skellur á hrikalegt þrumuveður og
þá eru góð ráð dýr...
Björk Bjarkadóttir skrifar söguna og
teiknar litríkar myndir við. Mál og menning
gefur út.
Kona flugmannsins
Bókaútgáfan Hólar gefur
ut skáldsöguna Konu flug-
mannsins eftir Anitu
Shreve sem hittir sannar-
lega í mark á þessum síð-
ustu tímum.
Kathryn Lyons er vakin
upp um miðja nótt. Stór far-
þegaflugvél hefur farist út
af strönd írlands. Flugmað-
urinn er eiginmaður hennar. Talað er um
hryðjuverk, jafnvel að flugmaðurinn sjálfur
hafi sprengt vélina. Ekkjan trúir ekki þess-
um orðrómi en hversu vel þekkti hún eigin-
mann sinn í raun? Hún tekst á við sorgina,
höfnun dóttur sinnar og leyndarmál eigin-
manns síns sem hún er staðráðin í að af-
hjúpa.
Sögur Anitu Shreve hafa notið gríðarlegra
vinsælda og Kona flugmannsins var mánuð-
um saman í efsta sæti á metsölulistum vest-
an hafs og austan. Ásdís ívarsdóttir þýddi.
Kræsingar
og kjörþyngd
Islenska bókaútgáfan hef-
ur gefið út bókina Kræsing-
ar og kjörþyngd - Lífstíðar-
lausn fyrir kolvetnafikla
eftir Richard F. Heller og
Rachel F. Heller. Þar upp-
lýsa þau hvers vegna sumt
fólk fitnar þó að það borði
eingöngu hollan mat, kenna
fólki að stjóma matarlyst
sinni og halda insúlínstyrk blóðsins í jafn-
vægi án þess að hætta að borða það sem því
þykir best og benda á hvaða lyf geta aukið
fikn í kolvetni. í bókinni eru einnig leiðbein-
ingar um líkamsþjálfun, mataræði og hvern-
ig draga má úr streitu, auk þess sem þar eru
200 uppskriftir að gómsætum og freistandi
réttum úr jurta- og dýrarikinu sem henta
bæði sem venjulegar máltíðir og veglegar
veislumáltíðir.
Mósaík
í verðlaunaþættinum Mósaík annað kvöld
verður m.a. rætt við Guðberg Bergsson og
Matthías Johannessen um kynni þeirra af
Gunnlaugi Scheving, einum helsta brautryðj-
anda íslenskrar málaralistar á 20. öld, og
gerð nokkur grein fyrir yfírlitssýningu sem
stendur yfir á verkum hans í Listasafni ís-
lands.
Rætt verður við Jón Karl Helgason sem
hefur ráðist í að koma Njálu út á margmiöl-
unardiski sem kallast Vefur Darraðar. Þessi
útgáfa veitir m.a. nýja sýn á það hvernig
Njála hefur orðið kveikja listsköpunar í
gegnum tiðina. Agnar Már Magnússon djas-
spíanisti spinnur tónavef ásamt triói sínu og
hljómsveitin Fálkar frá Keflavík leikur til-
brigði sitt við eitt af lögum SigurRósar.