Dagblaðið Vísir - DV - 17.09.2002, Page 10

10
ÞRIÐJUDAGUR 17. SEPTEMBER 2002
Neytendur
DV
Bakstur í brauðvélum:
Umstangið borgar sig
- sparnaðuriiin við notkun vélanna getur numið tugum þúsunda árlega hjá meðalfjölskyldu
Alls kyns brauðmeti er stór hluti
af daglegri fæðu flestra íslendinga og
á það ekki síst við um yngri kynslóð-
irnar. Matarvenjur okkar hafa breyst
mikið á undanfórnum árum og hefur
neysla alls kyns léttari rétta, s.s.
pasta- og hrísgrjónarétta, aukist á
kostnað hins hefðbundna „heimilis-
matar“. Þessum breyttu matarvenj-
um fylgir oft aukin neysla brauðs.
Útgjöld vegna brauðkaupa kjama-
fjölskyldunnar eru því talsverð ár
hvert og líklega vildu margir reyna
að lækka brauðkostnaðinn. Sjálfsagt
þurfa einnig margar fjölskyldur með
börn á skólaaldri að fara að huga að
leiðum til að lækka nestiskostnaðinn
og þar er brauðið stór hluti.
Neytendasiðan fór á stúfana og
kannaði verð á brauðgerðarvélum
sem ætlaðar eru til heimilisnota,
kostnað samfara bakstrinum og
verðmun á brauðum, bökuðum í
brauðgerðarvélum, og brauðum
keyptum út úr búð.
Ilmandi brauð að morgni
Brauðgerðarvélar eru eins og
einkabakarí. Þær ljúka öllu því sem
fylgir bakstrinum á 3-4
klukkstundum, allt
frá því að hnoða
þarf
að
til
hráefnið
og setja
það í pott
vélarinnar
og síðan sér vél-
in um afganginn. Síðan
er hægt að stilla flestar
vélarnar fram í tím-
ann, t.d. þannig að
brauðið verði nýbakað
og heitt með morgun-
kaffinu.
Að sjálfsögðu er
hægt að baka margar
gerðir af brauðum í
flestum brauðgerðar-
vélunum en ef miðað
er við að bakað sé
Miklir möguleikar
Flestar brauövélar á
markaöi í dag bjóða
upp á þann kost aö
hnoöa og hefa deig án
þess aö baka þaö.
Deigiö er þá hægt aö
móta aö vild, eins og
t.d. í bollur, skreyta þaö
meö korni og baka síö-
an í heföbundnum ofni.
700-750 gramma heilhveiti-
brauð í vélinni má reikna með
að hráefniskostnaður við hvert
brauð sé um 30-40 krónur að
meðaltali. Við það bætist raf-
magnskostnaður sem er laus-
lega áætlaður um 10 krónur á
hvert brauð. Kostnaður við
hvert 700-750 gramma heil-
hveitibrauð er því um 40-50
krónur að meðaltali.
Algengt verð á 700-750
gramma heilhveitibrauðum
sem seld eru í stórmörkuðum
er hins vegar um 220 krónur en
fá má þau á betra verði. Um
helgina var t.d. hægt að fá eins
kílós Bónusbrauð á 79 krónur.
Umstangið borgar sig
Sumum fmnst það ef til vill
óþarfa umstang í amstri hvers-
dagsins að baka sín eigin
brauð, sérstaklega þegar úrval
góðra brauða er orðið mjög
mikið í stórmörkuðum og bak-
aríum. Hins vegar tekur í
mesta lagi nokkrar mínútur að
setja hráefnið í brauðvélina og
er það lítið mál að
gera að vana að
> skella í brauðvélina
um leið og
gengið er
frá eftir
kvöldmat-
inn.
Þeim sem
vex umstangið
í augum ætti
hins vegar
einnig að vaxa
verðmunurinn
á heimabökuðu
brauðunum og
búðarbrauðunum í augum.
Ef miðað er við 4-5 manna
fjölskyldu, með tvö börn á skóla-
aldri sem taka með sér
nesti dag hvern, er ekki
óeðlilegt að ætla að fjöl-
skyldan borði um 20
brauð á mánuði. Það gerir
um 240 brauð á ári eða
52.800 krónur í brauð-
kostnað á árinu.
Sami fjöldi af heilhveiti-
brauðum, sem bökuð eru í
brauðvélum, kostar hins
Mitt einkabakarí
Ekki fer mikiö fyrir brauövél sem bíöur meö nýbakaö, ilmandi brauö þegar heimilis-
fólkiö fer á fætur. Þó hafa sumir kvartað yfir því aö bökunariimurinn trufli svefninn
yfir hánóttina.
vegar um 9900 krónur. Verðmunur-
inn á því að kaupa brauð í búð og að
baka það sjálfur í brauðgerðarvél er
því 42.900 krónur.
Þá á eftir að taka verð vélarinnar
sjálfrar með í reikninginn en sé það
gert sést að þær eru fljótar að borga
sig.
Misjafnt verö
Haft var samband við nokkrar
raftækjaverslanir og kannað verð á
brauðvélum. Ódýrustu vélina var
að finna hjá Einari Farestveit,
Severin-brauðvél á 11.890 kr. Sú vél
bakar brauð sem vega 750-1000 g, er
með tímastillingu, kerfi fyrir bakst-
ur með lyftidufti og leiðbeiningum á
íslensku. Hægt er að láta vélina
hnoða og hefa en sleppa bakstri sem
er gott þegar baka á pitsubotn eða
frábæra kanilsnúða, svo eitthvað sé
nefnt. Flestar vélar á markaðnum
hafa þessa eiginleika en rétt er að
skoða vel alla möguleika sem þær
bjóða upp á.
Rafha selur Mia-brauðvélar á
12.900 krónur en sú vél er með
tveimur hrærurum. Hún getur því
bakað brauð sem eru allt frá 750 g
og upp í 1300 g. Hún gerir hið sama
og flestar aðrar og bakar með lyfti-
dufti. Hjá Bræðrunum Ormsson er
til sölu Nordica-brauðvél sem kost-
ar 12.900 krónur. Ide Line brauðvél
fæst í Heimilistækjum og kostar
einnig 12.900 kr. Hún er með hefð-
bundinni verkun en bakar ekki með
lyftidufti.
í Húsasmiðjunni fæst svo dýrasta
vélin, frá breska fyrirtækinu Russel
Hobb, á 24.990 krónur. Hún gerir
nokkum veginn hið sama og aðrar
vélar. Starfsfólk verslunarinnar
vildi taka það fram að vélin væri af-
skaplega sterkbyggð og að auðvelt
væri að fá varahluti í hana, en al-
gengt er að fólk týni t.d. hnífnum.
Hollt og gott nesti fyrir skólabörnin:
Kjöt- og fiskafgangar á samlokuna
um að gera að láta hugmyndaflugið ráða
Nú er skólastarf á fullu og
heimilislíf flestra komið í
fastar skorður vetrarins. Með-
al morgunverkanna er að
smyrja hollt og gott nesti fyr-
ir skólabörnin, annaðhvort
smábita, ef barnið fær máltíð
í skólanum, eða vel útilátið
matarbox sem duga skal allan
daginn.
Ekki þarf að vera neitt flók-
ið að senda barn með hollt og .
fjölbreytilegt nesti í skólann
en fjölbreytnin er eitt af lykil-
atriðunum í hollu mataræði.
Á heimasíðu Manneldis-
ráðs, www.manneldi.is, má
er af mjólkurmat en hollust-
an getur verið nokkuð breyti-
leg.
Mikilvægt er að huga vel
að drykkjarvali í skólanestið
og velja helst vatn eða mjólk.
Ávaxtasafar eru einnig góður
kostur en ber að gæta þess að
ekki sé drukkið of mikið af
þeim á dag.
Hoiitoggott Unglingarnir
Kornvörur, ávextir og mjólkurvörur eru ágæt uppistaöa í Þegar rætt er um skóla-
gott nesti enda samanstanda flestir nestispakkar af nesti og skólamat vilja efri
þessum vörum. Hins vegar eru margar aörar ieiöir til aö bekkjardeildir stundum
gera gott nesti og er um aö gera aö nýta sér þær. gleymast. Á unglingsárunum
............................................ breytist matarsmekkurinn,
lingarnir jafnvel hitað sér mat í ör-
bylgjuofni eða sett brauð í grill/rist.
Við slíkar aðstæður er bara að gefa
hugmyndafluginu lausan tauminn
því þá eru nestinu varla sett nokkur
takmörk lengur.
Heimild: Heimasíöa
Manneldisráös
Hvað gerir vélin?
Úrval brauðgerðarvéla á mark-
aðnum er fjölbreytt og verð þeirra
nokkuð misjafnt. Gott er að hafa eft-
irfarandi atriði í huga þegar kaupa
á brauðvél.
Leiðarvísar og uppskriftir
Leiðarvisar sem fylgja vélunum
eru misgóðir og ekki alltaf á ís-
lensku. Rétt er að ganga úr skugga
um að maður kunni að nota vélina
rétt áður en hafíst er handa. Lesið
því alla bæklinga vel áður en vélin
er keypt og spyrjist fyrir hvort upp-
skriftir fylgi vélinni. Slíkt léttir
ykkur enn meira baksturinn í vél-
inni.
Hraðbakstur
Kannið hvort vélin hefur stillingu
sem kallast hraðbakstur. Við hrað-
bakstur fellur eitt hnoðstigið út og
styttir bökunartimann um klukku-
stund. Brauðið verður þó ef til vill
minna en ella ef hraðbaksturinn er
notaður.
Valmöguleikar
Kannið hvaða valmöguleika vélin
hefur áður en hún er keypt. Flestar
vélar hafa þann eiginleika að geta
hnoðað deigið og látið það lyfta sér
en stoppað síðan. Þá má taka deigið
úr vélinni og móta það að vild, til
dæmis i bollur eða pitsubotna sem
siðan eru bakaðar á gamla mátann í
ofni. Þessi eiginleiki vélanna léttir
mjög undir þeim sem baka vilja í
ofni.
Hljóðmerki fyrir rúsínur
Sumar vélar gefa hljóðmerki frá
sér ef þú vilt baka rúsínu- eða
ávaxtabrauð þegar tími er kominn
til að bæta ávöxtunum út í.
Kælimöguleiki
Fullbakað brauð verður rakt og
skorpa þess seig ef það er ekki tek-
ið strax úr vélinni. Sumar vélar
gefa möguleika á kælingu þegar
brauðið er nýbakað sem kemur í
veg fyrir þetta vandamál.
Ef rafmagnið slær út
Kannið hjá seljanda hvað gerist ef
rafmagn fer af eða slær út í stutta
stund. Sumar vélar „geyma“ still-
inguna og halda áfram eins og ekk-
ert hafi í skorist þegar rafmagnið
kemst aftur á.
Leiðrétting
í grein um Ripped Fuel á neyt-
endasíðu sl. fóstudag var missagt að
Hollustuvernd hefði leyft innflutn-
ing á koffini í fæðubótarefnum. Hið
rétta er að Lyfjastofnun leyfði inn-
flutninginn en innflutningur slíkra
efna heyrir undir hana. -ÓSB
flnna margar góðar hugmyndir um
hvað gott sé að setja í nestisboxin.
Eftirfarandi tillögm- eru frá Önnu
Sigríði Ólafsdóttur, matvæla- og
næringarfræðingi.
Ostur, skinka, mysingur, smurost-
ur og kæfa er gott álegg og það er um
að gera að breyta til þvi annars verð-
ur bamið fljótt þreytt á nestinu. Nið-
urskornir kjöt- og fiskafgangar eru
lika ágætisálegg. Prófið til dæmis
samloku með kjötbollusneiðum eða
kjúklingaafgöngum.
Grænmeti eins og gúrkusneiðar,
tómatsneiðar, salatblað og papriku-
strimlar eða ávextir eins og banana-
og eplasneiðar eru gott viöbótarálegg
og auka enn á hollustuna og fjöl-
breytnina. Með ávöxtum og græn-
meti verður brauðið rakameira og
bragðbetra og því má draga úr sósu-
magni og smjöri eða jafnvel sleppa
því alveg. Eins er hægt að prófa aðr-
ar sósur, s.s. salsasósu, 10% sýrðan
rjóma blandaðan kryddjurtum,
mango chutney eða sinnepi. Brauðið
sjálft þarf ekki heldur alltaf að vera
eins. í stað venjulegs brauðs er t.d.
hægt að nota mjúkar tortillur, pítu-
brauð eða hrökkbrauð.
Bananar, lítil epli, mandarínur,
perur, gulrætur og tómatar henta vel
í nestisboxið og eins mjólkurmatur
eins og jógúrt og skyr. Mikið úrval
kröfurnar um fjölbreytni verða
meiri og að auki þarf að fylgja vin-
unum og jafnvel tískusveiflum.
Við nestisgerð þeirra er gott að
hafa í huga að samlokan þarf að vera
girnileg. Brauðsneið með osti eða
mysingi er ekki lengur kjörin í nest-
isboxið þótt hún hafi verið í uppá-
haldi á meðan börnin voru yngri.
Áleggið þarf að vera margþætt og
jafnvel sósa sem eykur bragðið og
gerir samlokuna meira spennandi
svo að dæmi sé nefnt. Heimagert sal-
at, t.d. með pasta eða hrísgrjónum,
kjötafgöngum og uppáhalds græn-
metinu getur líka verið ágætis til-
breyting. í sumum skólum geta ung-
Nokkrar nestis-
hugmyndir
- frá Manneldisráði
Afgangasalat
Hrísgrjón, pasta eða kartöflur í
bitum kjöt-, fiskafgangar eða
álegg í strimlum salatblöð, tómat-
ar og gúrkur púrrulaukur eða
rauðlaukur og krydd eftir smekk
Sósa: Jógúrtsósa (hrein jógúrt,
blönduð með kryddjurtum eftir
smekk) eða kotasæla sett í eitt
hornið á boxinu og hrært saman
við salatið þegar byrjað er að
borða.
Gimileg samloka
2 sneiðar af grófu
brauði,
smurt með mango chutney, salat-
blað og tómatsneiðar sett ofan á
ein skinkusneið eöa fínt skomir
kjötafgangar
2 ostsneiðar
Heit samloka
2 sneiðar af grófu brauði eða
mjúk tortilla, smurt með
salsasósu
2 ostsneiðar eða 1 msk. kota-
sæla, kjöthakk, túnfiskur eða
skinka, tómatsneiðar og papriku-
hringir
- best ef sett í grill en má líka
borða kalt.