Dagblaðið Vísir - DV - 09.10.2003, Blaðsíða 16

20
Magasín
Fimmtudagur 9. október 2003
Opnugreinin Tadeusz Jón Baran stendur þétt að baki Sigurlín Margréti Sigurðardóttur:
HIÓNIN: „Mér finnst sæmilega búið að heyrnarlausum á íslandi. Þar mætti þó gera betur, sérstaklega í að tryggja rétt til táknmálstúlkunar," segir Tadeusz Jón meðal annars hér í viðtalinu.
Þrjátíu ár eru liðin síðan ungur
Pólverji kom tii íslands sem laumu-
farþegi. Tadeusz Jón Baran hugsaði
sér fsland sem viðkomustað á leið
sinni til Bandaríkjanna; lands fyrir-
• heita sinna. Þar sem gamli Gullfoss
lá við bryggju í Kaupmannahöfn
síðsumars 1973 laumaði hann sér
um borð í skipið sem sigldi „að
fögru landi ísa", rétt eins og lista-
skáldið kvað. í þessari ferð réðust
örlög hans - og sagan sem að baki
býr er ótrúlegt ævintýri.
Brauðhleifur, skinka og viskí
„Þetta var sfðasta ferð Gullfoss til
íslands sem farþegaskips. Ég vissi
það ekki fyrr en löngu seinna. Ég
^ gekk bara upp landganginn í Kaup-
' mannahöfn með bakpoka og ann-
an poka í hendinni sem í var brauð-
hleifur, skinkudós og viskíflaska.
Þetta var fæða mín þá fjóra daga
sem skipið var á leiðinni til Is-
lands," segir Tadeusz Jón Baran.
Hann hefur nú verið búsettur hér í
þrjátíu ár. Laumufarþeginn er fyrir
• löngu orðinn góður og gegn íslend-
ingur.
En færum okkur nú í skyndingu
„Ég gekk bara upp land-
ganginn í Kaupmanna-
höfn með bakpoka og
annan poka í hendinni
sem í var brauðhleifur,
skinkudós og
viskíflaska. Þetta var
fæða mín þá fjóra daga
sem Gullfoss var á leið-
inni til íslands."
þrjátíu ár fram í tímann og til lfð-
andi stundar. Að undanförnu hafa
landsmenn fylgst með hetjulegri
framgöngu Sigurlínar Margrétar
Sigurðardóttur sem hefur, þrátt fyr-
ir að vera heyrnarlaus, ekkert látið
aftra sér. Sfðasta vor sagði hún sína
sögu í viðtali hér í DV-Magasín, en
þá var hún í framboði fyrir Frjáls-
lynda flokkinn í Suðvesturkjör-
dæmi.
Um þessar mundir situr hún á
Alþingi sem varamaður og tók í síð-
ustu viku - með aðstoð túlks - þátt
í umræðum um stefnuræðu for-
sætisráðherra. Efalítið hefur Sigur-
lín Margréti þá þótt gott að eiga vís-
an góðan stuðning frá eiginmanni
sfnum, Tadeusz Jóni Baran, sem er
einnig heyrnarlaus.
Af sveitafólki kominn
Tadeusz Jón Baran er fæddur
vorið 1948 í sveitahéraðinu Klizow
sem er í SA-Póllandi. „Foreldrar
mínir voru bændur og forfeður
mínir í föðurætt höfðu búið þarna.
Þarna ólst ég upp með fjórum-
systkinum mínum. Yngsti bróðir
minn tók við býlinu eftir lát for-
eldra minna fyrir um tíu árum og er
með eplabúgarð í dag.“
Átta mánaða gamall varð
Tadeusz Jón mikið veikur sem í
framhaldinu orsakaði heyrnarleysi.
„Sjö ára kynntist ég táknmáli fyrs't.
Það var þegar ég byrjaði í heyrn-
leysingjaskóla í borginni Przemysl
sem er um 160 km frá heimili mínu.
Ég bjó öll skólaárin í heimavist og
fór heim í föðurgarð í leyfum," seg-
irTadeusz Jón.
„Þetta var mín fyrsta ut-
anlandsferð til Vestur-
landa og þarna sá ég að
þar var allt annar
lífsmáti meðal fólks en
fyrir austan járntjald,
svo sem í mínu föður-
landi.“
Hvíta tímabilið
Foreldra sína og systkini segir
hann enga kennslu hafa fengið um
táknmál áður en hann fór í skóla.
Fyrir vikið muni hann afar lítið frá
æsku sinni fram til sjö ára aldurs.
„Þetta tímabil er á sérfræðingamáli
kallað hvíta tímabilið. Þar er minni
barna sem ekki fá táknmál á mál-
tökuskeiði sínu nánast ekkert;
táknmálið var ekki komið inn í
meðvitund mína. Samskiptin voru
því lítil en búið til eins konar
heimatáknmál til að geta átt ein-
földustu samskipti."
Um tvítugt starfaði Tadeusz Jón í
vélaverksmiðju í Mielec í Póllandi.
Vann hann þar við framleiðslu vél-
arhluta fyrir Leyland sem fram-
leiddi m.a. vörubfla.
„Launin voru ekkert til að hrópa
húrra fyrir. Mig langaði til að eign-
ast bfl og sá að launin hrykkju
skammt. Eg yrði mörg ár að safna.
Mér féll þetta þungt," segir
Tadeusz Jón sem hefur alltaf stund-
að íþróttir kappsamlega og sótti
meðal annars Heimsleika heyrnar-
lausra sem haldnir voru í Malmö í
Svíþjóð sumarið 1973. Sú ferð átti
eftir að breyta lífi hans.
Ný veröld á Vesturlöndum
„Ég sótti um vegabréf og áritun
til að fara á leikana sem ég fékk,"
segir Tadeusz Jón. „Ég fór með lest
frá Póllandi til Danmerkur og það-
an með ferju til Malmö. Leikarnir
stóðu í tvær vikur og maður kynnt-
ist mörgu nýju heyrnarlausu fólki.
Þetta var mín fyrsta utanlandsferð
til Vesturlanda og þarna sá ég að
var allt annar lífsmáti meðal fólks
en fyrir austan járntjald, svo sem í
mínu foðurlandi."
Hann segir þarna hafi í raun