Dagblaðið - 09.03.1976, Blaðsíða 10

10
Dagblaðið. Þriðjudagur 9. marz 1976.
MMjBUUHÐ
írjálst, úháð dagblað
Útgefandi: Dagblaðið hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Evjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pctursson
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason
fþróttir: Hallur Símonarson
Hönnun: Jóhannes Reykdal
Blaðamenn: Anna Bjarnason, Ásgeir Tómasson, Atli Steinarsson, Bolli Héðinsson,
Bragi Sigurðsson, Erna V. Ingólfsdóttir, Gissur Sigurðsson, Hallur Hallsson, Helgi
Pétursson, Katrín Pálsdóttir, Ólafur Jónsson, Ómar Valdimarsson.
i-jósmyndir: tíjarnleifur Bjarnleitsson, Björgvin Baisson, ivagnar Fh. Sigurosson.
tjjaldkeri: Þráinn Þorlcifsson
Dreifingarstjóri: Már E. M. Halldórsson.
Askriftargjald 800 kr. á mánuði inhanlands.
f lausasölu 40 kr. eintakið.
Ritstjórn Síðumúla 12, sími 83322, auglýsingar, áskriftir og afgreiðsla Þverholti 2,
sími 27022.
Setning og umbrot: Dagblaðið hf.og Steindórsprent hf., Ármúla 5. Mynda- og
plötugerð: Hilmir hf., Síðumúla 12. Prentun: Árvakur hf., Skeifunni 19.
Þeir sjá um sig
Það er dæmigert fyrir norsk viðhorf í
landhelgisdeilunni, er Frydenlund utan-
ríkisráðherra segir nú, að Norðmenn
geti ekki útvegað Islendingum hrað-
skreitt varðskip, þar sem þeir séu í
varnarbandalagi bæði með Bretum og
íslendingum og megi ekki gera upp á
milli þeirra.
Okkur hefur aldrei verið neinn umtalsverður stuðn-
ingur í Norðmönnum í landhelgisdeilum okkar. Þeir
höfðu hægt um sig, meðan við vorum að berjast fyrir
fjórum og tólf mílum. Þegar þeir voru búnir að láta
íslendinga eina um baráttuna, komu þeir jafnan í
kjölfarið og uppskáru fyrirhafnarlitla útfaérslu sinnar
fiskveiðilögsögu.
Norðmenn héldu eins að sér höndum, þegar við
vorum að ná okkur í 50 mílna fiskveiðilögsögu. Þeir
hafa að vísu ekki enn treyst sér til að fylgja í kjölfarið,
en augljóst er, að þeir muni á næsta ári fylgja í 200
mílna kjölfar íslendinga.
Þar á ofan hafa Norðmenn sumpart hagnazt á
deilum okkar við Breta. Steingrímur Hermannsson
alþingismaður upplýsti á þingi í síðustu viku, að hann
hefði í Flugráði beitt sér fyrir því, að norskt tilboð um
sölu flugskýlis var tekið fram yfir brezkt, þótt norska
tilboðið væri töluvert óhagstæðara.
Norðmenn eru einna hörðustu keppinautar okkar í
sölu sjávarafurða, einkum frystra fiskafurða á Banda-
ríkjamarkaði. Þeir eru ríkir af iðnaði og verzlun og geta
leyft sér að ríkisstyrkja sinn sjávarútveg, meðan við
verðum að láta okkar sjávarútveg standa .undir sam-
neyzlu okkar, landbúnaði og ýmsu öðru óhófi.
Norskir og íslenzkir embættismenn eru nú að ræða
um undanþágur fyrir Norðmenn í 200 mílna fiskveiði-
lögsögu Islands. Norðmenn vilja, að hin ríkisstyrktu
skip sín fái að veiða á Islandsmiðum til að bæta enn
frekar samkeppnisaðstöðu sína gagnvart Islendingum á
Bandaríkjamarkaði.
Hinir íslenzku embættismenn mega ekki ganga að
slíkum viðræðum með óhóflega skandinavíska frænd-
semisglýju í augum. Þeir hafa hingað til talið sér kleift
að leyna þjóðina því, hvað sé verið að tala um mörg
norsk skip og mikinn norskan afla á íslandsmiðum.
Það er ekki verið að segja, að Norðmenn eigi hér
engar undanþágur að fá, þótt þess sé krafizt af hinum
íslenzku samningamönnum, að þeir láti ekki Norðmenn
hafa sig að fífli.
Óvœnt skot í horn
Lögfræðileg bragðvísi hefur öldum saman verið ein
af iþróttum íslendinga. Dómsmálaráðuneytið hefur
staðið sig vel í þessari þjóðaríþrótt með því að finna í
varnarsamningnum við Bandaríkin ákvæði, sem túlka
má á þann hátt, að Bandaríkjum sé skylt að lána okkur
hraðskreið varðskip, svo sem dómsmálaráðuneytið
hefur lagt til.
Dómsmálaráðuneytið hefur jafnframt upplýst, að
Landhelgisgæzlan hafi svipaðan áhuga á bandarískum
skipum af Asheville-gerð og sovézkum skipum af
Mirka-gerð.
Fróðlegt verður að fylgjast með, hvernig bandaríska
stjórnin verst þessu óvænta og skemmtilega markskoti
dómsmálaráðuneytisins.
SJÓNVARPIÐ í S0VÉT-
RÍKJUNUM SÝNIR
EIGINK0NU MA0S
F0RMANNS SEM
GLÆPAMANN
— hugmyndastyrjöldinni milli Kína og
Sovétríkjanna œtlar aldrei að linna
Svo virðist sem valdabaráttan í
Kína hafi engin áhrif á
utanríkisstefnu landsins. Flokksblað-
ið, Dagblað alþýðunnar, hamast
stöðugt gegn ráðamönnum í Sovét-
ríkjunum vegna endurskoðunar-
stefnu þeirra og núna hefur Sjtjoko-
lov innanríkisráðherra fengið sinn
skerf af gagnrýninni.
Og í Sovétríkjunum sjálfum er
stjórnmálastríðinu haldið áfram og
hefur nú tekið á sig nýja mynd með
sýningu á svonefndri héimildar-
kvikmynd, þar sem íbúar Kína eru
sýndir sem undirokuð og skoðana-
kúguð þjóð og á Maó formaður að
vera þar fremstur í flokki kúgara.
Kvikmyndin, sem ber nafnið
„Handan óttamúrsins”, var sýnd á
bezta sýningartíma sovézka sjón-
varpsins og hefur mikið verið rætt
um hana og ritað í dagblöðum. Þetta
er lengsta heimildarkvikmynd sem
sýnd hefur verið í Sovétríkjunum til
þessa og sagt er að í henni séu atriði
sem ekki hafa verið sýnd áður.
Þarna eru klipptar saman
heimildarkvikmyndir frá Sovétríkj-
unum og Vesturlöndum, en einnig
eru þar sýnd atriði úr kínverskum
kvikmyndum.
Svo eru þar viðtöl við Kínverja,
sem flúið hafa land, og röð sjald-
gæfra atriða sem kvikmynduð hafa
verið við landamæri Kína og Sovét-
ríkjanna, m.a. sjást þar bardagar sem
háðir voru seint á sjötta áratugnum.
Kínverjar hafa enn ekki sagt neitt
um myndina sem er bæði hatursfull
og villandi í þeirra garð.
Einhvern veginn hefur Rússum
tekizt að ná í gamlar kvikmyndir sem
kona Maós, Chiang Ching, lék í seint
á þriðja áratugnum og teknar voru í
syndabælinu mikla, sem þá var,
Shanghai. Þar getur maður séð konu
formannsins veifandi skammbyssu
sem aðalkvenhetjan í lélegum glæpa-
og kúrekamyndum sem enskt-
kínverskt kvikmyndafélag lét gera er
vændi og heróín var daglegt brauð í
Shanghai.
Eitt af aðalatriðunum í myndinni
er þó það sem Rússar segja að sé
raunverulega handtaka kínversks
njósnara er hann reynir að laumast
inn á rússneskt yFirráðasvæði.
„Hann kemur eins og þjófur á
nóttu, — sem njósnari,” segir rödd
þularins.
í einu atriði myndarinnar eru sýnd
kínversk börn sem eru að leik með
byssur. Þulurinn segir : „Langflest
börn í heiminum leika sér einhvern
tíma með byssur. í Kína eru börniii
neydd til þess að leika sér aðeins að
Stjórnlogabreyting
er aðkallandi
Þann 8. nóvember sl. haust birti
Dagblaðið grein eftir undirritaðan
undir fyrirsögninni „Nefndin
vaknar”. Vel má líta svo á, að
eftirfarandi grein sé framhald
hennar, þar sem hún fjallar um skyld
málefni, enda skýrt tekið fram í grein
minni, að fleiri greinum varðandi
sama málefni yrði skotið á prent,
þegar ástæða þætti til.
Þegar íslenzka þjóðin öðlaðist sjálf-
stæði og reif sig lausa undan yfirráð-
um Dana á því minnisstæða ári 1944,
urðu alþingismenn nauðugir viljugir
að breyta stjórnarskránni í samræmi
við hinar nýju aðstæður. Breyting sú,
sem þá átti sér stað, var að vísu afar
takmörkuð og varðaði einungis það
atriði, að valdalítill forseti kæmi í
konungs stað. Síðan var reglugerð
um forsetaembættið meira eða
minna sniðin að þeim lögum, sem
áður giltu um konungdæmið. For-
setinn var í skyndi fluttur út að
Bessastöðum, að því er virðist til að
koma honum í nokkra fjarlægð frá
fólkinu. Engu líkara en þar væri
kominn lítill kóngur. Síðan átti það
að heita, að hann væri sameiningar-
tákn íslenzku þjóðarinnar.
í þau 30 ár, sem liðin eru frá því
að þjóðin fékk sjálfstæði, hefur hvað
eftir annað verið bryddað á því, að
nauðsynlegt væri að breyta stjórnar-
skránni í samræmi við breytta tíma.
Lítill áhugi virðist samt hafa verið
hjá -stjórnmálamönnum okkar fyrir
breytingum, þar til loks á þinginu
1972, að samþykkt var tillaga til
þingsályktunar um skipun sjö manna
nefndar til að endurskoða stjórnar-
skrána.
Sé litið á stöðu íslenzkra stjórn-
mála á undanförnum árum, þá er
augljóst, að þörfin fyrir stjórnlaga-
breytingu er, þegar orðin aðkallandi.
í hvert sinn sem valdastaðan í þing-
inu nálgast jafntefli, er þjóðfélagin’u *
og lýðræðinu mikil hætta búin,
vegna þess að stjórnarandstaðan,
hver sem hún er, notfærir sér veika
aðstöðu ríkjandi stjórnar með því að
trufla og fella frumvörp, án þess að
taka nokkurt tillit til þjóðarhags-
muna, en aðeins í því skyni að fella
ríkjandi stjórn með þá von í huga að
komast sjálf til valda. Sé flett upp í
sögu Alþingis, má benda á mörg
dæmi, sem sanna þetta.
Nokkuð svipað því, sem hér hefur
verið bent á, hefur þegar gerzt meðal
annarra þjóða. Lítum t.d. á Frakka.
Á þriðja tug aldarinnar, og þó
ekki síður á árunum 1944-58, var
stjórnarfar þeirra orðið svo sjúkt, að
venjulega stóðu ríkisstjórnir þeirra
ekki lengur en örfáa mánuði eða
vikur í senn. Álltaf var verið að
mynda nýjar ríkisstjórnir, og
jafnóðum voru þær felldar. Franska.
þjóðin var að glata trausti sínu Jijá
nágrannaþjóðunum. Talað var um
úrkynjun og mikill glundroði ríkti í
athafnalífi þeirra. Það var á þessum
árum sem ferðamenn höfðú það að
gamanyrði, að þeir færu til Englands
til þess að sjá skipt um lífvörðinn hjá
brezku konungshöllinni, en'til Frakk-
lancls til þess að sjá skipt um ríkis-
stjórn. Eitthvað svipuð íslenzku
stjórnarskránni hefur sú franska
eflaust verið á þessum árum.
Við lok síðari heimsstyrjaldarinnar
kom sterkur stjórnmálaleiðtogi fram
á sjónarsviðið í Frakklandi, de
Gaulle. Enginn vafi leikur á því, að
de Gaulle er sá maður, sem stærstan
þátt hefur átt í því að hefja frönsku
þjóðina upp úr niðurlægingu og
glundroða og gera Frakkland að stór-
veldi á ný. En til að svo mætti verða
varð hann að breyta stjórnarskrá lýð-
veldisins. Þá ákvörðun sína tókst
honum að knýja í gegn, og gekk
stjórnarskrá fimmta lýðveldisins í
gildi 1958. Eflaust má með sanni
segja, að gildistaka þessarar nýju
stjórnarskrár hafi verið lykillinn aði
þeirri fyrirætlan de Gaulle að endur-
reisa hag og virðingu Frakklands.
Samkvæmt stjórnarskrá Fimmta
lýðveldisins hefur forseti Frakklands
mikil völd. Hann útnefnir forsætis-^
ráðherra og skipar aðra ráðherra
samkvæmt meðmælum hans. Auk
þess eru ákvæði í stjórnarskránni,
sem heimila forsetanum að grípa inn
í gang mála, þegar þörf krefur og á
hættutímum.
Til að sýna hve glundroðinn í
frönskum stjórnmálum var orðinn
óheyrilegur í tíð fjórða lýðveldisins,
skal þess getið, að allt frá frelsun
Frakklands 1944 og fram í maí 1958
voru 25 ráðuneyti við völd og meira
en fjórðungur þingmanna í neðri
málstofunni, að kommúnistum
undanskildum, hafði gegnt ráðherra-
embætti. Þetta jafngildir því, að hver
ríkisstjórn hafi á þessu fjórtán ára
tímabili setið að vóldum í rúma sex
mánuði hver að meðaltali.
Gæti ekki farið svo að stjórnarfar
okkar íslendinga þróaðist í svipaða
átt á komandi árum, ef ekkert verður
aðhafzt til þess að sporna við því?