Dagblaðið - 12.02.1977, Blaðsíða 11

Dagblaðið - 12.02.1977, Blaðsíða 11
■N t DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUH 12. FEBRÚAR 1977. 11 Þulir og hermikrákur _ Náin tenssl við sjónvarp hafa stundum i för með sér undar- legar ofskynjanir og makalausa draumóra. Þá sjaldan að martraðir sækja á mig, er það ein súpermartröð sem ofsækir mig framar öðrum. Þar er um að litast eins og í hamfaramynd á vegum Dino de Laurentis, nema hvað stjörnurnar vantar, — hallir hrynja. flóð skella yfir og rauðglóandi hraunbreiður uml.vkja allt, — i stuttu máli, heimsendir. En innan um öll ösköpin situr pen og brosandi ung stúlka eins og á fjöður og segir fréttir af því sem er að gerast í kringum hana. Ég man aldrei hvort hún hverfur í hraunið eins og við hinir, en alltént virðist mér þetta nokkuð góð lýsing til að grípa til, þegar fjallað er um frétta- flutning í sjónvarpi eins og ég þekki hann frá nokkrum löndum. Blaðaformið virðist oft meira við hæfi þegar fluttar eru fréttir af stríði og öðrum hörmungum, svart letrið er einfalt, gróft og jafnvel brútalt og meðfylgjandi myndir undir- strika hinar ömurlegu staðreyndir. En fyrir þá sem ekki vilja vita um þær, þá fylgja blaðinu greinar um íþróttir, garðrækt og almennt slúður. Blaðaformið er því hreinna og beinna en inniheld- ur þó ýmsar undankomuleiðir. Sjónvarpsfréttir geta ekki boðið upp á slík undanbrögð, það er. ef þær ekki bregðast hlutverki sínu nteð því að segja frá einhverjum ómerkilegheit- um. Tími sá sem þær hafa til untráða er naurnur og verður að nýtast betur en síður blaðanna og fáir hafa tilhneigingu til að slökkva á sjónvarpsfréttum, eins og að hlaupa yfir óþægilega blaðadálka. En eins og það er úr garði gert, gerir það miðlunarform okkur þá ekki ónæm fyrir því válega sem er að gerast í kringum okkur? í bíó förum við til að sjá film- aðan skáldskap (eða þá endur- bættan veruleika eins og Árásina á Entebbe) og allar aðstæður, — myrkrið, tónlistin og poppkornið, miða að því að undirstrika þykjustuna. Þaðan komum við ósnert og meö óvaranlegt tjón á sálinni. En í fréttum er verið að segja frá sannindum, — blóðsúthelling- um, hamförum og svívirðingum og tíðindin eru sögð af vei klæddu og myndarlegu fólki í þægilegum og hlutlausum tón, án svipbrigða. Er nokkur leið að trúa á það að þessar illu > fréttir. eins og þær eru upp- settar. séu ekki skáldskapur og að þær komi okkur við? Sjálfur hef ég engin úrræði nema ef nefna skyldi fleiri vandaða fréttaskýringarþætti. Þetta er líkast til nokkuð sem við verðum að umbera. Þetta var dauf sjónvarpsvika hér úti á Dumbshafi — það sem ég sá af henni. A föstudaginn gat ég ómögulega fengið af mér að horfa á Kastljós um Geir- finnsmál. svo ítarlega sem þau hafa verið reifuð. Bergman er ávallt þess virði að horfa á hann og í návist lífsins voru sálarrannsóknir hans raunsannar, en e.t.v. ívið lang- dregnar. 1 íþróttum á laugar- dag var loks sýnt heillegt efni, bróðurpartur af landsleik og ísland vann meira að segja, sem gerði þáttinn meir aðlaðandi. Síðar það kvöld tók sá ágæti leikari Dirk Bogarde þátt í heldur blautlegri mynd, Flug- hetjunni og komst betur frá henni en margir aðrir. Fátt fer eins í fínu taugarnar á mörgum og börn í skemmti- kraitahiuiverkum og er ég meðal þeirra, sérstaklega þegar þau taka að sér hegðun full- orðinna. Shirley Temple er gott dæmi í yfirveguðum sætleika sínum. í Fjölleikahúsi Billy Smarts á sunnudag komu fyrir nokkrir slíkir grislingar hve«’ öðrum fimari. Það er ekki bara ofbeldi sem ýtir undir krakka: fyrir utan hjá mér voru nokkrir ungir snillingar farnir að fremja miklar jafnvægislistir á snúrustaurum daginn eftir. Síðan kom ein sprautan enn í æð fyrir framhaldsþátta- neytendur, en þá hófst fyrsti þáttur Jennie um ævi merkrar konu. Ég hefði haldið að Lee Remick væri of gömul til að leika hina ungu Jennie, en alveg síðan ég man eftir mér, hefur hún leikið vergjarnar konur í fjölda Hollívúddmynda. En ekki bar á öðru en föðrunar- deiidin hafi leyst verk sitt vel af hendi En hvort þetta er eins áhugaverður þáttur og aðrir þeir sem hér hafa gengið, það á eftir að koma í ljós. Ansi var lítið að hafa upp úr spekingum þeim sem spjölluðu í Hring- f I kringum skjáinn Aðalsteinn Ingdlfsson borösumræóum frá sænska sjónvarpinu síðast það kvöld, þótt umgjörð þáttarins væri hátíðleg og greinilega miðuð við sölu til legíó erlendra sjónvarpsstöðva. Það er oft þannig, að spekingar og stór- menni eiga erfitt með að tjá sig munnlega um fræði sín. Mánudagur tilheyrdi einnig Bretum, en þá var sýnt annað leikritið í flokki hneykslismála frá Viktoríutímanum, en þar er um auðugan garð að gresja. í Miðlinum lék sú tágranna Twiggy (man nokkur eftir henni?) og gerði það gott, svo notuð séu fleyg orð og meira að segja vantrúaður ég kipptist við þegar andstæðingur hennar Home gerði ýmsar kúnstir. Tilgangur þessara þátta virðist fyrst og fremst vera sá a* skemmta fólki með frásögnum af uppátækjum forfeðranna, en engin tilraun er gerð til þess að rannsaka orsakir þeirra og svo langt sem hún nær er þessi skemmtun ásjáleg. Langt er síðan við höfum séð góðar heimildamyndir, — Japans- myndirnar voru þær síðustu. En myndin um Angóla var vel gerð, þótt hun tæki ekki tillit til allra viðhorfa, — en það gerði Japansmyndin ekki heldur og var sterkari fyrir vikið. Kom þar fram að þeir MPLA menn eru engir græningjar og vilja móta sér eigin sósíalisma. Nú er að vita hvort þeir fá til þess frið og ráðrúm. íslensk vísnasöngva- og hermikrákuhefð er orðin nokkuð gömul og væri vel til fundið að kanna hana í máli og myndum eins og gert er fyrir okkar bestu leikara í útvarpi þessa dagana. En á þriðjudag komu fram nokkrir góðir í gamalli Uglu. Ómar var aldeilis makalaus og eru það ekki marg- ar sjónvarpsstöðvar sem hafa slíka fugla við fréttaflutning. Eflaust gæti hann lífgað upp á fréttirnar með einhverjum til- burðum í þessa átt. Karl heit- inn Einarsson var einnig snjall maður á sínu sviði. — en ósköp er maður orðinn leiður á eftir,- hermum stjórnmálamanna, kannski vegna þess að maður er orðinn ennþá leiðari á stjórn- málamönnunum sjálfum. En stjarna kvöldsins var án efa Árni Tryggvason og atómljóð hans. Rokkveita ríkisins er enn á óguðlegum tíma og því gat undirritaður ekki gert skyldu sína við þann þátt. Síðar á miðvikudagskvöldið var Vaka stutt og laggóð, — langbest var söngkonan Ragnheiður og var bæði höggmyndum og veflist gerð góð skil. Og boðskapur vikunnar kom fram í Hvers er að vænta: við erum að éta fæðu komandi kynslóða. Verðbólga, vemdaðu oss! Það er ekki út í bláinn að ætla, að verðbólga sé meginor- sök þess efnahagsástands, sem ríkir hér á landi. Hins vegar er það hreinlega út í bláinn, þegar fullyrt er, að verðbólga sé al- hliða bölvaldur í íslenzku efna- hagslífi. Staðreyndin er sú, að þegar verðbólga hefur náð því marki. sem raunin er hér á landi, og allur almenningur hefur hag af því, að hún sé sem mest, þá fer verðbólgan að vinna með fólki, þ.e. fólk tekur hana í þjónustu sína. í alvöruþjóðfélögum er verðbólgu ekki leyft að komast yfir ákveðið mark. og er það gert með ýmsu móti, svo sem raunhæfu verðlagseftirliti á nauðsynjavörum og nteð vernd viðkomandi gjaldmiðils svo að hann se' eftirsóttur til eignar og ávöxtunar sem slíkur af hinum almenna borgara. I verðbólguþjóðfélagi sem íslenzku, þar sem verðbólga hefur geisað svo lengi, að sú kynslóð, sem nú hefur stærstan hóp á vinnumarkaði, þekkir ekki aðra verðmætasköpun en þá, sem verðbólga getur með beinu samspili magnað upp, er litið á yfirlýsingar stjórnmála- manna og forystumanna í fjár- málum um nauðsyn þess að sporna við verðbólgu sem marklaust hjal, og raunar óábyrgt líka, meðan engar raunhæfar aðgerðir fylgja þeim yfirlýsingum. ' Það vekur t.d. ekki traust fólks á stjórnmálamönnum, sem tala opinberlega um nauðsyn þess að kveða niður verðbólgu, en bera fram og styðja á Alþingi frumvörp, sem beinlínis verka eins og olía á verðbólgubál það, sem fyrir er. Það vekur heldur ekki traust fólks á forystumönnum efna- hagsmála, þegar þeir stuðla vís- vitandi að rýrnun gjaldmiðils þjóðarinnar, með því að láta stöðugt slá nýja og verðlausa mynt eða prenta nýja seðla til þess að halda í við verðbólguna, í stað þess að snúa undanhaldi upp í sókn með því að fella úr gildi núverandi myntkerfi og byrja á ný frá grunni með gjaldmiðil, sem getur fengið al- menning til þess að öðlast rétt verðskyn og gildismat á pening- urn. Megum við þá heldur biðja um þá stjórnmálamenn, sem viðurkenna hreinskilnislega, að verðbólgan hafi, svo óæskileg sem hún í eðli sínu er, þrátt fyrir allt, orðið þess valdandi að uppbygging í landinu hefur aldrei verið meiri, bæði hvað varðar eigið húsnæði lands- manna og uppbyggingu ýmissa opinberra mannvirkja og þjónustustofnana, sem að öðr- um kostiiiefðu orðið að bíða til seinni tíma, jafnvel leitt til þess, að fólk hefði beinlínis séð sig tilneytt til að flytjast af landi brott, ef ekki hefði verð- bólgan hjálpað til. Það mun nú almennt álitið af fróðurn mönnum um efnahags- mál, að þrátt ' fyrir þá staðre.vnd, að verðbólga er um sinn eitthvað minni en þegar hún var mest, þá se'u þau teikn á lofti. að verðbólga muni nú enn taka stórt stökk upp á við og jafnvel fara langt fram úr því marki, sem hæst var, yfir 50% árið 1975. Mun ýmislegt verða þess valdandi. Má þar nefna nýja væntanlega kjarasamninga, sem munu, þótt kauphækkanir verði ekki umtalsverðar, verða í formi opinberra styrkja til þeirra, sem helzt eru taldir þurfa slíks við, eða svonefndra láglaunahópa, áframhaldandi útgáfu nýrrar, verðlausrar myntar frá Seðlabankanum og slælega stjórn á útflutnings- verzlun og reyndar á inn- flutningi landsmanna einnig. I raun veit enginn ennþá, á hvern veg væntanlegir kjara- samningar kunna að beinast, og sú staðreynd. að hin svokölluðu „rauðu strik", sem voru hluti Geir R. Andersen síðustu kjarasamnirtga, vernda engan veginn kaupmátt launa, mun eflaust leiða til þess, að krafizt verður, að laun verði verðbætt mánaðarlega, sam- kvæmt óskertri vísitölu. Þarf ekki nema meðalgreinda menn til þess að sjá hvert stefnir eftir slíka samninga eða til þess að sjá, hvern fjörkipp verðbólgan þá fyrst tekur. Það er eitt með öðru, sem ýtir undir þá óáran, sem hér ríkir í efnahagsmálum, að markaðs- mál og útflutningssölustarf- semi eru slælega rekin og í raun hörmulega á sig komin. Má minna á þann þátt, sem snýr að viðskiptum okkar við Rússa og hvernig þeir taka okkur íslendinga kverkataki í hverri samningagerðinni á eftir annarri og þröngva verði niður á vel seljanlegum vörum, meóan verð á fiski hækkar í þeim löndum öðrum, sem við gætum hæglega skipt við. þ.á m. í Bandaríkjunum. I staðinn erum við neyddir til þess að kaupa olíu af Rússum á svokölluðu heimsmarkaðsverði, sem að viðbættum hinum ýmsu sköttum, sem hér bætast ofan á, gera t.d. bensin að lúxusvöru miðað við önnur vestræn ríki. Skyldu margir trúa því hér á landi, að í Bandaríkjunum kost- ar útseldur bensínlítri 25-30 kr. Þessu er ekki haldið hátt á lofti í fréttum hér, og ef á slíkan samanburð er minnzt yfirleitt, er hann ófullnægjandi og oft villandi, eins og t.d. kom fram i erlendu frétta.vfirliti í einu dagblaði fyrir nokkru (Visi, ef rétt er munað). Þar var greint frá verði á þessari vöru i Bandaríkjunum og fullyrt, að lítrinn af bensíni kostaði þar 60 ,,cent“ eða um 114 kr. ísl.! Það má öllum vera ljóst, að sú sölu- og markaðspólitík sem stunduð er í viðskiptum okkar við Rússa samanstendur af engu öðru en hreinni „gjafa- pólitík“ annars vegar og „þvingunarpólitík" hins vegar. Eða dettur nokkrum manni í hug að Rússum, sem eiga um 40% alls fiskiskipaflota heims, sé beinlínis nauðsyn á að kaupa sjávarafurðir af okkur Islendingum? Nei, annað og meira er þar á bak við, nefnilega sú hægfara en mark- vissa stéfna Sovétríkjanna að koma vestrænum ríkjum efna- hagslegaá kné.fyrst þeim minni og vanmáttugri, sem ekki hafa bolmagn, þekkingu eða vörn til þess að standast þessa ásókn. Skyldi nokkurn tímann hafa verið hugað að því að kaupa þá oliu og það bensín, sem við þurfum á að halda, frá Banda- ríkjunum, frá því landi, sem greiðir okkur hæst verð fyrir útflutningsafurðir okkar? Væri ekki eðlilegra að íslenzkir inn- flytjendur á bensíni t.d. gætu selt neytendum þær mis- munandi tegundir bensíns, sem finna má í öllum vestrænum löndum, nema á Islandi, og þá undir réttu heiti, í stað þess ófremdarástands, sem nú er, að öll olíufélögin selja einu og sömu tegundina af rússnesku bensíni, sem er svo lélegt að gæðum, að bifreiðaeigendur og þjóðarbúið í heild verður fyrir stórtjóni árlega vegna viðhalds og varahlutakaupa. Þáttur utanríkisverzlunar okkar íslendinga er stór Iiður í þeirri efnahagslegu óáran og verðbólgu, sem hrjáir þetta fá- menna þjóðfélag. Þessu er þó auðvelt að breyta, ef stjórn- málamenn og forystumenn í efnahagslífi okkar sneru við blaðinu, settu hreinskilnina ofar hræsninni, beittu skyn- semi í stað skinhelgi og stydd- ust við frjálshyggjustefnu í stað einangrunarstefnu og ríkisumsvifa. En kannski er slíkrar stefnu- bre.vtingar ekki að vænta, fyrr en aldamótamennirnir og arf- takar þeirra í hugsun hafa runnið sitt skeið. Og ef það er alfarið stefna þeirra „erfingjanna”, sem sitja í „öruggu" sætunum í ríkisum- svifunum að viðhalda öngþveiti og einangrun um ókomin ár, þegar raunhæfar úrbætur felast í ráðstöfunum, sem samanstanda af einu eða tveimur pennastrikum, ef svo má segja, þá er vart um annað að ræða en að þeir menn, sem aðhyllast enn frjálshyggju og vestræn samskipti, taki hönd- um saman til þess að láta alda- mótamenn og erfingja þeirra rýma hin „öruggu" sæti. Hins vegar, ef við stöndum frammi fyrir þeirri staðreynd, þegar öllu er á botninn hvolft, að verðbólgan er ein sú náðar- gjöf, sem við getum vænzt mestrar og beztrar í þessu landi, þá geta landsmenn sannarlega og án samvizkubits bætt einni setniogu við hænir sinar: — Verðbólga. verndaðu oss!

x

Dagblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið
https://timarit.is/publication/260

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.