Dagblaðið - 05.11.1977, Page 10

10
DAGBLAÐIÐ: LAUGARDAGUR 5. NOVEMBER 1977.
Útgefandi Dagblafiið hf. ,
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. Jyjólfsson. Ritstjóri: Jjnas Krístjánsson.
Fróttastjóri: Jón' Birgir Pótursson. Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason. Skrífstofustjórí ritstjómar1;
Jóhannes Reykdal. íþróttir: Hallur Símonarson. Afistoðarfróttastjóri: Atli Steinarsson. Handrit:
Ásgrímur Pálsson.
Blafiamonn: Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurfisson, Dóra Stefánsdóttir. Gissur
Sigurfisson, Hallur Hallsson, Helgi Pótursson, Jónas Haraldsson, Katrín Pálsdóttir, Ólafur Geirsson,
Ólafur Jónsson, ómar Valdimarsson, Ragnar Lár.
Ljósmyndir: Bjamleifur Bjamloifsson, Hörfiur Vilhjálmsson, Sveinn Þormófisson.
Skrifstofustjóri: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkerí: Þráinn Þorleifsson. Dreifingarstjóri: Mór E. M.
Halldórsson.
Ritstjórn Sifiumúla 12. Afgreifisla Þverholti 2. Áskríftir, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
AAalsími blafisins 27022 (10 línur). Áskríft 1500 kr. á mánufii innanlands. í lausasöki 80 kn
émt&kio.
Sotning og umbrot: Dagblafiifi og Steindórsprent hf., Ármúla 5.
Mynda og plötugorfi: Hilmir hf. Sífiumúla 12. Prentun: Árvakur hf. Skoifunni 19.
Óbilgjöm rafmagnshækkun
Rafmagnshækkunin nú er
algerlega óþörf og til komin vegna
óbilgirni Landsvirkjunar. Hún er
knúin fram þrátt fyrir hörð mót-
mæli þeirrar nefndar, sem ríkis-
stjórnin sjálf hefur sett til að
fjalla um verðhækkanir á þjón-
ustu hins opinbera. Rök nefndarinnar fyrir
synjun á hækkunarbeiðni Landsvirkjunar hafa
í engu verið hrakin. En höfuðsmönnum þessa
volduga ríkisfyrirtækis, ekki sízt stjórnarfor-
manni þess, seðlabankastjóra, þóknaðist að
hækka verðið, og almenningur borgar á næstu
vikum.
Andstaða nefndarinnar, svonefndrar gjald-
skrárnefndar, gat aðeins tafið hækkunina í
þrjá mánuði. Sumir nefndarmenn gáfu í sum-
ar í skyn, að þeir mundu segja af sér, ef
hækkunin yrði knúin fram. Samþykkti ríkis-
stjórnin hækkunina, sýndi það, að starf nefnd-
arinnar væri haft að engu. Nefndarmenn hafa
nú ákveðið að sitja áfram þrátt fyrir allt og láta
mótmæli nægja.
Að kröfu Landsvirkjunar hækkaði rafmagns-
verð til almenningsveitna um fimmtán af
hundraði hinn fyrsta nóvember og rafmagn
Rafmagnsveitu Reykjavíkur um tuttugu og eitt
prósent, þar af sex prósent vegna hækkunar
heildsöluverðsins og fimmtán prósent vegna
annarra verðhækkana.
Sé litið á röksemdir Landsvirkjunar fyrir
þessari hækkun, blasir óbilgirnin við. Lands-
virkjun skírskotar til þess, að árin 1974-1976
hafi nokkuð vantað upp á, að fullnægt hafi
verið merkilegum ákvæðum um arðgjöf fyrir-
tækisins, sem það hafi undirgengizt í láns-
samningi við Alþjóðabankann. Þessir skilmálar
hafi verið slíkir, að 529 milljónir hafi vantað,
þótt afkoma fyrirtækisins hafi ómótmælanlega
verið fullgóð á almennan mælikvarða, svo góð
að það gaf 5,9 prósent arð 1974, 7,6 prósent 1975
og 8,3 prósent 1976.
Afkoman verður enn betri í ár. Hagnaður,
áður en vaxtagreiðslur eru inntar af hendi, er
talinn munu verða hvorki meira né minna en
2126 milljónir. Þetta verður því í ár jafnvel 400
milljónum meira en krafizt er í hinni merki-
legu arðgjafarklásúlu. Óbreytt rafmagnsverð
hefði því gefið Landsvirkjun 400 milljónir af
halanum frá síðustu árum. Þetta hefði með
fullri sanngirni átt að teljast nóg, og rafmagns-
verð hefði ekki átt að hækka. En meira kemur
til.
Landsvirkjun hefur fengið greiddar 360
milljónir í bætur frá Járnblendifélaginu, en
ætlunin er að færa aðeins 73 milljónir af þeim
til tekna í ár en geyma hitt. Með því að færa
meira af þessum tekjum á yfirstandandi ár,
mátti eyða öllum halanum gagnvart Alþjóða-
bankanum. Að minnsta kosti hefði þetta ríkis-
fyrirtæki átt að una við sitt, vitandi um
tekjurnar af bótunum, en ekki seilast dýpra í
vasa almennings.
í gjaldskrárnefndinni, sem hefur reynt að
stöðva þessar hækkanir, sitja verðlagsstjóri og
tveir stjórnarþingmenn. Jafnvel þeim ofbauð.
Nefndin undirstrikaði það, sem er þunga-
miðjan í málinu, að engin ástæða væri til að
Landsvirkjun eyddi þriggja ára halanum gagn-
vart Alþjóðabankanum á einu ári.
En vilji seðlabankastjóra er máttugri.
f
V
PARÍSARTÍZKAN:
Altt leyft í
tízkuheiminum
næsta sumar
—en tízku- ritstjórargengu út af
skrípaleiknum
Er þetta í fyrsta sinn sem
svona nokkuð gerist 1 háborg
tízkunnar en þeir sem þarna
voru viðstaddir hafa sagt að
þessar tizkusýningar séu
orðnar að hálfgerðum skrípa-
leik og mál að linni.
Yves St. Laurentbar af
En eins og jafnan áður þðtti
sýning Yves St. Laurent bera
nokkuð af öðrum sýningum og
ræður hann raunverulega
einna mestu um hverju fólk
klæðist, þótt vitanlega ráði til-
lögur ýmissa annarra, eins og
Ungaros, Guy Laróche, Marc
Bohan (Dior), Givenchy og
Karl Lagerfeld (Chloe) einnig
miklu.
Á sýningunum kom fram að
pilsin eru búin að taka völdin
af síðbuxunum en þær síðbux-
ur, sem sýndar voru,. voru
Tízkusýningarnar í París eru
nýafstaðnar. A haustin er það
tízka fyrir næsta vor og sumar
sem sýnd er. A þessar sýningar
koma ritstjórar frægustu tízku-
blaða heims, eins og Vogue,
Mademoiselle, Glamour,
Harpers Bazar og ritstjórar
tizkudálka stórblaðanna New
York Times Magazine, II
Tempo og II Giorno.
Þarna koma einnig inn-
kaupa- og verzlunarstjórar
stórverzlana víðs vegar að úr
heiminum. Þarna eru sýnd eins
konar „grundvallarföt“ sem
siðan eru hönnuð eftir óskum
framleiðendanna og þegar fötin
koma á markaðinn eru þau oft á
tíðum harla ólík hinum upp-
runalegu fyrirmyndum. Þær
eru líka oft á tiðum nánast sagt
mjög ýktar — og liklega gera
tízkufrömuðirnir aldrei ráð
fyrir að nokkur maður gangi I
fötunum eins og þeir sýna þau
á Parísarsýningunum.
Ritstjórarnir
gengu út
Að þessu sinni gerðist það
einna helzt markvert að á sýn-
ingu hjá Montana varð uppi
fótur og fit og tízkuritstjórun-
um og innkaupastjórunum
fannst sér gróflega misboðið
með því að bjóða yfir þúsund
manns að horfa á tizkusýningu
í húsnæði sem i mesta lagi
getur rúmað fimm hundruð
sálir. Gengu þessir tizkujöfrar
því af sýningunni og lýstu hálf-
gerðu frati á frönsku sýning-
arnar.
Kvennabúrsbuxur, gegnsæ efni og kjólar með lausum ermum voru
meðal annars sem fram kom á Parisarsýningunum.
Valtur á vinstri,
haltur á hægri
Það má til sanns vegar færa,
að þótt íslenzkir kjósendur hafi
haft næga fjölbreytni I vali á
stjórnmálaflokkum á umliðn-
um árum, hafa stefnuskrár
þeirra flokka, sem lengst hafa
starfað með óbreyttum heitum
(Sjálfstæðisflokkur, Alþýðu-
flokkur og Framsóknarflokk-
ur) ekki verið jafn fjölbreyti-
legar.
í reynd hefur mismunur á
stefnuskrám þessara þriggja
’flokka verið svo lítill, að það
hafa ekki verið kjósendum til-
takanlega þung spor að ganga
að kjörborði og kjósa annan
flokk en þann, sem þeir sfðast
fylgdu að málum.
Kommúnistaflokkurinn
(sfðar Sameiningarflokkur al-
þýðu, Sósfalistaflokkurinn og
nú Alþýðubandalagið) hefur
haft nokkra sérstöðu i þessum
efnum, þar sem fylgismenn
þess flokks hafa miklu fremur
litið á stefnuskrá hans sem
trúarkenningar en stjórnmál,
enda standa margir dyggustu
fylgismenn þessa flokks utan
fslenzku þjóðkirkjunnar og játa
ekki þá trú, sem hér er opinber-
lega viðurkennd.
Borgaraflokkarnir þrir, Sjálf-
stæðisflokkur, Alþýðuflokkur
og Framsóknarflokkur, hafa
nálgazt svo hver annan i hinum
stjórnmálalegu stefnuskrám
sínum, að lifsskoðanir, hug-
sjónir og stefnur renna nú i
sama farveginum — i áttina til
sóslalisma eða rfkiskapitalisma,
ef menn vilja heldur orða það
svo.
Það er þeim mun erfiðara
fyrir fylgismenn hins frjálsa
framtaks og einstaklingsfrelsis
að viðurkenna þennan stefnu-
samruna, að þeir hafa löngum
talið lffsskoðun sfna og hug-
sjónir eiga samleið með þéim
stjórnmálaflokki, sem setti rétt-
indi og skyldur einstakiingsins
undlr sama hatt, nefnilega
Sjálfstæðisflokknum.
Og Sjálfstæðisflokkurinn
hafði sérstöðu. Hann var eini
stjórnmálaflokkurinn, sem
hafði svo mikil áhrif á mótun
þjóðlifsins hér á landi, að þau
máttu sín jafn mikils, hvort
heldur hann var i stjórn eða
stjórnarandstöðu.
' Enn er Sjálfstæðisflokkurinn
áhrifamikill og er ómótmælan-
lega i forystu þeirra þriggja
borgaraflokka, sem hér starfa,
bæði að atkvæðamagni og áhrif-
um. En Sjálfstæðisflokkurinn
er ekki samur og hann var.
Kemur þar margt til.
Þegar Sjálfstæðisflokkurinn
var stofnaður árið 1929 með
sameiningu Ihaldsflokksins og
Frjálslynda flokksins, varð for-
maður hans Jón Þorláksson,
sem áður hafði verið formaður
Ihaldsflokksins frá stofnun ár-
ið 1924. Jón Þorláksson hafði
nokkru áður haft forystu um
myndun bandalaga andstæð-
inga Alþýðuflokksins. Jón Þor-
láksson var maður hins „nýja
tfma“ á þessum árum, og voru
verklegar framkvæmdir og
framfarir efni og uppistaða
alira hugsjóna hans.
Það var þvi ekkert eðlilegra
en að Sjálfstæðisflokkurinn,
sem sprottinn var úr alfslenzk-
um jarðvegi og mótaður af fs-
ienzkum staðháttum tæki að sér
það hlutverk að vera þjóðlegur
umbótaflokkur, enda annað
meginatriðið í stefnu Sjálf-
stæðisflokksins frá upphafi „að
vinna i innanlandsmáium að
vfðsýnni og þjóðlegri umbóta-
stefnu á grundvelli einstakl-
ingsfreisis og atvinnufrelsis
með hagsmuni allra stétta fyrir
augum.“
En nafngift Sjálfstæðis-
flokksins var ekki einungis
dregin af þvi stefnuskráratriði,
að vinna að fullu sjálfstæði
þjóðarinnar, heldur lika, og
ekki siður, af öðru meginat-
riðinu, sem hér er vitnað til
áður og gaf til kynna almennt
stefnu hins nýja flokks.
Jón Þorláksson hafði enda
gjarnan þá skýringu á nafni
flokksins, að „f innanlandsmál-
um benti sjálfstæðisnafnið vel
á þungamiðju þess ágreinings,
sem skllur milli flokksins og
sósíalistanna."
Þau sjónarmið, sem fram
koma i stefnuyfirlýsingunni frá
1929, eru enn meginuppistaðan
I stefnu Sjálfstæðisflokksins.