Dagblaðið - 11.07.1978, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR ll.JÚLt 1978.
——1
II
■\
Úr endurminningum sels
Síðasti kafli
Ég hafði sofið vært um nóttina
eftir að hafa leikið mér með vinum
mínum daginn áður. Veðrið var nokk-
uð gott miðað við það sem verið hefur
í sumar, norðaustan gola og skýjað.
Sjórinn var mátulega hlýr og ég var í
góðu skapi. Ég synti nokkra hringi til
þess að losa mig við stirðleikann eftir
nóttina, velti mér á bakið og lét mig
fljóta meðan ég reyndi að sjá ýmsar
myndir sem birtust á himninum.
Ég sá skip, Gúlla frænda, stórar
öldur og væna ýsu. Væna ýsu. Það
minnti mig á að ég hafði ekki fengið
neitt að borða það sem af var degi. í
framhaldi af því tók ég mjúka dýfu og
kafaði niður á það dýpi þar sem ég
vissi að helst var að fá eitthvað gott i
gogginn.
En einhverra hluta vegna langaði
mig í eitthvað annað en þyrskling, ýsu
og þessa venjulega rétti. Mig langaði i
eitthvað reglulega gott og breyta svo-
litið til með mataræðið. Snorri selur
hafði sagt mér að oft væri hægt að fá
góðan bita, ef selur synti upp í árós og
biði þar nokkra stund.
Eftir að hafa hugleitt þetta i
stundarkorn synti ég að landi þar sem
ég vissi að á rann til sjávar. Þegar ég
synti inn ósinn fann ég hvað selur
verður þyngri þegar hann kemur i
ósalt vatn. En ég var nú ekki mikið að
hugsa um það þvi nú var ég orðinn
verulega svangur og ég sá fyrir mér
feitan og girnilegan lax.
Ég þurfti ekki að bíða lengi. Áður
en varði sá ég silfurgljáandi skrokk
renna sér hægt og tignarlega upp
strauminn.
Það fór um mig fiðringur þegar ég
blakaði hreifunum og lét mig renna
mjúklega aftan að laxinum. Ég komst
að skepnunni og lét til skarar skriöa.
Um leið og ég skellti skoltinum yfir
laxinn rétt við hnakkann, tók hann
voðalegan kipp svo ég var næstum bú-
inn að missa hann, en þar sem ég var
staðráðinn í að halda skepnunni,
enduöu leikar þannig, að laxinn tapaði
og ég fékk góðan málsverð.
Rétt á eftir hremmdi ég væna
bleikju og ef satt skal segja þá var hún
engu siður bragðgóð en þessi margum-
talaði lax. Eftir máltíðina kom yfir
mig værð, svo ég synti að bakkanum
og skreið á land. Ég kom mér vel fyrir
og það færðist yfir mig himnesk ró.
Brimlar verða svo værukærir þegar
þeir eru saddir og líður vel.
Ég hafði ekki legið þarna lengi
þegar ég varð mannaferöa var. Ég hef
víst ekki tekið eftir honum nógu
snemma, því hann var kominn
nokkuð nálægt mér þegar ég varð
hans fyrst var. Þegar ég sá að hann bar
ekki byssu um öxl taldi ég víst að
þama væri einn af þessum forvitnu
náttúruunnendum sem alls staðar eru
að fylgjast með hegðun dýra og um
leið að njóta þess að vera einir úti í
óspilltri náttúrunni. Ég taldi samt ör-
uggast að hafa gætur á manni þessum.
Þar sem ég lá i hálfgerðu móki og
horfði á manninn nálgast komst ég
ekki hjá því að geispa dálítið. Ég sá að
maðurinn stoppaði snarlega og setti
upp kryppu. Skyldi hann hafa séð
skemmda jaxlinn í kjaftinum á mér?
Nú breyttist öll framkoma mannsins
og hann gekk aUur i keng og úr augum
. hans logaði eitthvað ókennilegt. Þetta
hlaut að vera tannlæknir — og mér
sem er svo illa við tannlækna. Til þess
að koma manni þessum í skilning um
að ég vildi hafa minn skemmda jaxl i
friði, gaf ég frá mér hljóð, sem ég
vonaði að maðurinn mundi skilja. En
þá tók hann upp stóran stein og mér
varð ekki um sel. Það var vist best að
forða sér. Þar sem ég var bæði þungur
eftir máltíðina og svo var farið að fjara
út, gekk mér seinlega að komast að
ósnum. En nú mátti engan tíma missa.
Ég „æddi” af stað í átt að ósnum og
hugsaði um það eitt að forða mér.
Kannski var þetta ekki tannlæknir,
heldur sá sem átti eyrina sem ég hafði
óvart legið á.
1 þessum svifum fann ég til nistandi
sársauka í höfðinu. Maðurinn hafði
barið mig í hausinn með steininum,
^S^ufinnKom æ&andi
me6 op—
V I
é
ki»«1,

JJÍlMtájgjjSSS
i vamuli við DB.. niftol með tfiut upp me° n .Þt«a 1
h*W' M.U. —
Bardagmn
‘kk. *•»*
.» mmn«
koma" ul * 10
öfactv
l*“m|M"rSiftl. Þett* k
mestu ta!ivelfiúnenn
venju'e*"
k,nnaieV.tó»®u,tÍu vefifi gUnna
Kannski b*íut ipekúkta’
ftv
ánni.
£k»ft’*w*t
Kjallarinn
Baldvin Björnsson
ekki bara einu sinni heldur tvisvar eða
þrisvar.
Við þessi þungu högg missti ég
máttinn um stund, svo ég varð að
hætta flóttanum. Ég sá stjörnur og
mér varð flökurt. Sú eina hugsun
komst nú að hjá mér, að ég yrði að
verjast ef ekki ætti að hljótast verra af.
Ég leit til hliðar og sá þá hvar
maðurinn stóð og var að taka eitthvað
upp úr pússi sínu sem líktist helst hnif.
Þegar hann sá að ég var ennþá með
rænu hvæsti hann og sparkaði i haus-
inn á mér svo ég blindaðist á öðru
auga. Það næsta sem ég skynjaði var
að maðurinn var kominn klofvega upp
á bak á mér og tók nú til við að stinga
mig hér og þar. Ég fann greinilega
hvernig þessi stutti hnifur stakkst í
gegnum skinnið og inn i spiklagið.
Nú fór sársaukinn að aukast og ég
fékk blóðbragð í munninn. Ætlaði
maðurinn virkilega að flá mig lifandi?
Ég reyndi að brjótast um eins og ég
framast gat, en kraftar mínir fóru
þverrandi. Nú var „náttúruunnand-
inn” farinn að skera dýpra og ég fann
hvernig heitt blóðið rann niður eftir
mér. Það suðaði fyrir eyrum mér og
sandurinn litaðist rauður. Likami
minn kipptist til af kvölum og ég
neytti siðustu krafta til að komast út i
ósinn.
Ekki veit ég hve lengi dauðastrið
mitt stóð en eitt er þó vist að þær voru
langar minúturnar meðan lif mitt fjar-
aði út.
En — hvað hafði ég gert til þess að
hljóta slík örlög?
Virðingarfyllst, fyrir hönd sels,
Baldvin Björnsson,
teiknari.
MIKIL TEKJUSKERÐ-
ING HJA BÆNDUM
Flestir telja að þann mikla
kosningasigur, sem stjórnarandstöðu-
flokkarnir hafa glaðst yftr að loknum
kosningum, megi þakka eða kenna
því, sem hefur verið kallað af ýmsum
kaupránslögin.
í þeim hefur falist veruleg
tekjuskerðing fyrir alla launþega,
miðað við það sem samningar milli
launþega og atvinnurekandi fólu i sér.
Eðlilega verða launþegar vonsviknir
og gramir þegar gengið er á þann rétt
eða samninga sem þeir hafa náð, hvort
sem það er gert af nauðsyn eða ekki.
Aðalatriðið fyrir launþegann er að fá
þá peninga í budduna að loknu dags-
verki sem hann telur sig eiga rétt á. Ef
það bregst, fer hann i verkfall eða fellir
ríkisstjórnina.
Vonandi eru þeir jafnnær, sem þess-
ar linur lesa, hvort ég hafi stutt krata,
komma, eða framsókn i síðustu
kosningum, enda skiptir það sáralitlu.
Það hefði að minnsta kosti ekki valdið
mér neinum straumhvörfum i
pólitikinni. Það vakir fyrir mér að
koma því að, á sem einfaldastan og
skiljanlegastan hátt, að hafi launþeg-
ar verið vonsviknir og talið sig
hlunnfarna þá væri meiri ástæða fyrir
bændur að kvarta og risa upp, þvi
enga stétt hefur verðbólgan leikið
jafngrátt og bændur.
Fá greitt með
verðminni krónum
Þeirra vinna og aðföng til
búskaparins eru alltaf greidd með
verðminni krónu en lögð varð til
vegna þess að fyrir hluta afurðanna
fæst ekki greitt fyrr en i fyrsta lagi
einu ári eftir að þær voru framfeiddar
og lagðar inn hjá sölufélögunum
Aðdragandi að sköpun tekna af
sauðfjárbúskapnum tekur enn lengri
tíma. Þegar það gerist samtimis að
verulegum hluta þeirra tekna, sem
bændum er ætlað að fá samkvæmt
samningi milli neytenda og fram-
leiðenda, er kippt til baka, hefði mátt
búast við að hljóð heyrðist úr horni.
Þaö má segja, að að vissu leyti geti
bændur sjálfum sér um kennt, þeir
hefðu átt að draga úr framleiðslunni
þegar séð var að hverju stefndi. Þetta
er hægara sagt en gert, þvi nauðvörn
bænda' hefur þegar verið að auka
framleiðsluna með meiri. vinnu,
hliðstætt launþeganum sem leggur á
sig aukna eftirvinnu til að skapa sér og
sínum betra lifsviðurværi.
Útflutningsbætur
duga ekki lengur
Kaup bænda hefur átt að fylgja á
eftir kaupi launþega, það gerist ekki á
annan hátt, en að afurðaverðið
hækkar. Vinnslukostnaður hækkar,
vextir eru hækkaðir, verðlag
innanlands fer allt úr böndunum og
fjarlægist sifellt verðlag í nágranna-
löndum okkar og í þeim löndum sem
kaupa af okkur landbúnaðarafurðir.
Nú er svo komið að fyrir íslenskar
landbúnaðarafurðir fást í útflutningi
20—50% af innlenda verðinu.
Þegar dilkakjötsframleiðslan er um
35% umfram þarfir innanlands-
markaðarins og mjólkurframleiðslan
um 20% er ekki við þvi að búast að
10% trygging ríkissjóðs í útflutnings-
bótum, miðað við verðmæti land-
búnaðarframleiðslunnar, dugi til.
Þá virðast ekki vera önnur úrræði
en að fara i pyngjur bænda til að
greiða með útflutningnum og það
hefur verið gert nú.
Teknar eru 70 kr. af hverju kg dilka-
og geldfjárkjöts sém lagt var inn
síðastliðið haust og 35 króriur af
hverju kg kjöts af fullorðnu.
Tveggja mánaða
laun tekin
af bændum
Sennilega gera ekki margir kaup-
staðabúar sér grein fyrir hversu mikil
þessi tekjuskerðing er. Sauðfjárbóndi,
sem hefur 400 fjár á fóðrun, ætti að
fá í brúttótekjur samkvæmt verðlags-
grundvelli frá 1. mars sl. 6,4 milljónir
króna. Af þessari upphæð má gera ráð
fyrir, ef miðað er við niðurstöður bú-
reikninga að 55,6% fari til að greiða
annan kostnað við framleiðsluna en
laun. Þá eru eftir til að greiða bóndan-
um og fjölskyldui hans 2,9 milljónir
króna. Að vísu hefur þessi upphæð
verið skert til að greiða ýmis lögboðin
gjöld, eins og til Stofnlánadeildar,
Búnaðarmálasjóðs og Lifeyrissjóðs, en
þau gjöld eiga að koma bændum til
góða. Af bónda, með framangreinda
framleiðslu verða teknar 451 þúsund
krónur. Það þýðir að kippt er til baka
15,6% af umsömdu kaupi hans.
Það er um tveggja mánaða kaup
fjárbóndans og fjölskyldu hans sem
tekið er af honum. Auk þess verður
hann fyrir sömu skerðingu tekna og
þeir launþegahópar sem hafðir eru til
viðmiðunar þegar kaup bóndans er
áætlað, ef um kauplækkun er að ræða
hjá þeim.
Draga þarf úr
framleiðslunni
Ekki virðist annað vera framundan
en að bændur dragi verulega úr fram-
leiðslunni þvi litlar líkur eru á að
verðlag á landbúnaðarafurðum hækki
erlendis á næstunni.
Það er tiltölulega einfalt að setja
kvóta á mjólkurframleiðsluna. öllu
erfiðara er að setja kvóta í kjötfram-
leiðsluna eða að hafa eftirlit með að
þeim kvóta verði framfylgt.
Það eru og hafa verið gerðar ýmsar
ráðstafanir i mörgum löndum til að
draga úr framleiðslunni þegar
erfiðleikar hafa steðjað að vegna of
mikils framboðs á landbúnaðaraf-
urðum. Minna má á að þar sem ríkir
frjáls verðlagning er umframfram-
leiðslan eyðilögð svo ekki komi til
verðlækkunar.
Hjá Efnahagsbandalagi Evrópu er
umframmagn keypt af landbúnaðar-
sjóði þess og sett i geymslur eða flutt
út til landa utan bandalagsins með
mikilli meðgjöf.
í mörgum löndum fá bændur greitt
fullt umsamið verð fyrir hluta fram-
leiðslunnar en aðeins brot af skráðu
verði fyrir umframmagnið.
\
Kjallarinn
AgnarGuðnason
Samningar
beint við
ríkisstjórnina
Fljótlega verður að ákveða til
hvaða aðgerða verður gripið hér.
Vonandi komast bændur að þeirri
niðurstöðu að eins og nú horfir, er
tilgangslaust að auka framleiðsluna á
mjólk og kindakjöti. Það þarf beinlínis
að draga úr framleiðslunni en það
verður að gerast þannig að nettótekjur
bænda minnkiekki.
Vonandi tekst þetta með bættri
samningsaðstöðu bændanna, þegar
teknir verða upp beinir samningar
milli bændasamtakanna og ríkis-
stjómarinnar um verðlags- og fram-
leiðslumálin. Það ætti að verða eitt af
fyrstu verkum næstu ríkisstjórnar að
setja lög sem tryggja bændum þessi
sjálfsögðu réttindi.
Agnar Guðnason
forstöóum. Upplýsingaþjónustu
landbúnaðarins.