Dagblaðið - 29.07.1978, Blaðsíða 11

Dagblaðið - 29.07.1978, Blaðsíða 11
DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 29. JÚLÍ 1978. 11 Suarez forsætisráðherra gerði sér grein fyrir hættunni ef her landsins missti þolinmæðina vegna morðanna á hershöfðingjunum tveim 1 fyrra mán- uði. lýðræði, sagði Suarez forsætisráð- herra. Her Spánar hefur sem heild veitt baráttunni fyrir lýðræðisþróun á Spáni mikinn og ómetanlegan stuðn- ing, sagði Suarez ennfremur. Þó svo að ýmislegt sé að likindum satt í þvi, þá er ljóst að flestir valdamenn innan hersins komust þar til valda á tímum Francos og skoðanir þeirra mynduð- ust á valdaferli hans. Eins og málum er nú háttað virðist ETA hreyfingu Baska hafa mistekizt að egna her landsins gegn sér hvað sem síðar verður. Morð á einfaldri aðdáun Um nýtt „Svart á hvítu” 2. tbl. 2. árg. Sumarblað Svart á hvitu er komið, mitt i blessaðri bliðunni og nú er mað- ur farinn að bíða eftir hverju eintaki með talsverðri óþreyju þvi sýnt er að ritstjórn 'blaðsins vex ásmegin með hverju tölublaði. Það er nú orðið ljóm- andi fallegt bæði að utan og innan og bókstaflega stynur af málaflokkum og meiningum. Línur eru nú allar að fara að skýrast í efnisvali og megináhersla er lögð á ný viðhorf í flestum listgrein- um, alltént viðhorf sem ekki eru ýkja gömul og meðal þeirra hafa aðstand- endur auðsjáanlega mestan áhuga á þvi sem frjálst og óbundið er öllum fyrirfram gefnum lögmálum, spuna- tónlist, óútreiknanlegum framúr- stefnumönnum í ýmsum greinum með blandi af skáldskap, islenskum og er- lendum og stöku teóretískum pistli. Um módernisma Einnig virðist vera ætlunin að viðra háskólaritgerðir _um bókmenntir og er það ekki afleit hugmynd þó rétt sé að hafa fylistu aðgát í þeim efnum. Marg- ar grafalvarlegar og mikilvægar há- skólaritgerðir eru varla nema fyrir sér- fræðinga. Ritgerð Halldórs Guðmundssonar „Sjödægra, módernisminn og synda- fall íslendinga”, ættu þó flestir að geta lesið, sér til einhvers gagns. Skilgrein- ing hans á módernisma og formbylt- ingu er helst til stuttaraleg, t.a.m. eru Baudelaire og Rimbaud allt of oft af- greiddir sem frumkvöðlar í fransk- módernískri Ijóðagerð, en ég held að bæði Mallarmé og Valerý séu ekki síður mikilvægir. Ég vildi einnig fá að vita hvort andrúmsloft i menningar- málum Evrópu (og Ameriku) á árun- um strax eftir siðara stríð (t.d. existentialisminn) hefur haft nokkur áhrif á skáldskap Jóhannesar í Sjö- dægru. Gleymum heldur ekki að þá var m.a. absúrdleikhúsið i fæðingu. En rannsóknir Halldórs á myndmáli og bragháttum i Sjödægru eru mjög brúklegar. Það hefur löngum vantað eitthvað málgagn til að prenta í ræki- leg viðtöl við ýmsa merkilega menn- ingarvita sem hér eru á ferðalagi. Menningarviðtöl „Svart á hvitu” hefur nú tekið þetta hlutverk að sér að einhverju leyti, því i þvi eru nú þrjú löng viðtöl við slíka menn, kvikmyndastjórann Wim Wenders, myndlistarmanninn Ro- bert Filliou og saxófónleikarann Kyan Parker. Þeir sem hafa áhuga á Wend- ers geta nú heldur betur aukið við þekkingu sina á hugarheimi hans. Viðtalið við hann finnst mér undir- strika það sem ég hef verið uggandi um, — að upp sé komin kynslóð kvik- myndagerðarmanna víða um heim sem er svo gegnsýrð ameriskri kvik- myndalist að kvikmyndagerð þeirra verður vart annað en hátæknilegur leikur með ívitnanir, — „cinema pour cinéastes” eins og Frakkar kalla það. Mér fannst „Ameriski vinurinn" einmitt vera mynd af þvi tagi, þótt t henni væru ýmis ágæt atriði. Viðtalið við Robert Filliou er hins vegar stór- Robert Filliou talar. skemmtilegt og vel uppsett og gefur góða mynd af þeim persónuleika og hugsunarhætti hans. Ég held að vart sé hægt að draga saman í hnotskurn skoðanir Fillious því þær sprengja af sér allar skilgreiningar. Allt er afstætt, allt getur verið sköpun, allt i lagi. En Dada lifir, það er alveg greinilegt. Mátulegar ýkjur Allt er líka jiegar þrennt er, þvi í íok timaritsins er langt viðtal við Evan Parker saxófónleikara sem hér var á ferð nýlega og um það hef ég litlar meiningar, aldrei þessu vant þvi ég er ekki kunnugur þeirri hefð sem hann er sprottinn úr, — heyrði nianninn ekki einu sinni spila. Bókmenntaefni er meira i heftinu en áður. Absúrdsaga Sigurðar Valgeirssonar „Fokheldis- vottorðið” er, ja, absúrd i meira lagi og sýnir tilheyrandi hugarflug. Smásaga ‘Kristjáns Jóh. Jónssonar er hefð- bundnari og að inntaki er hún ekki ný- stárleg, — landlega nokkurra sjó- manna. En höfundur fer vel meðefn- ið, notar mátulegar ýkjur og spinnur söguþráðinn til rökréttra endaloka. Póesía er nokkur í blaðinu. Einar Már Guðmundsson er sniðugur penni, en undir sterkum áhrifum frá hálfkæringi Brautigans hins ameriska og fleiri manna. Lokser þýðingá smásögu eftir einn af uppáhaldshöfundum mín- um. Gabriel Garcia Marquez og af prinsípástæðum vil ég spyrja hvort hún sé þýdd af ensku eða spænsku. Milligöngumál Það er talsverður munur á. Hér á landi virðast menn þýða úr öllum aust- urjandamálum, auk slavnesku og jafn- vel afríkumálum, án þess að blikna. — hvað þá heldur skýra frá milligöngu- málinu. Svo er það hið prentaða gallerí bók- arinnar. Gallinn við það er sá að fáir sýnenda virðast gcra verk sin fyrir sið- urnar og því er fortn bbðsins ckki full nýtt eins og stendur. Vctk Douwc lan Bakkers þykir ntér stórfallcgl. annað cr s\ona meira og minna mis- heppnað, misjafnlega mikið þó. Nóg um það. Gott blað er yður boðið. Bók menntir AÐALSTEINN INGÓLFSSON \ AFUMUN LYÐRÆÐISINS - ALUR SAMMÁLA myndi að likindum þurfa kraftaverka- menn i stjórnmálum til þess að forða frá stórvandræðum. Hins vegar er það ófyrirgefanlegt, þegar forsvarsmenn lýðræðisflokk- anna láta sér um munn fara þá regin- firru, að „nú sé komið að sigurvegur- unum að efna stóru loforðin” og það sé „þeirra” að koma með úrræðin! — Slikar yfirlýsingar bera ekki vott um stjórnmálakænsku eða hæfileika til forystu. Þetta eru einungis ögranir ráðþrota manna, sem eru með þessu að játa, að þeim sé um megn að ráðast til atlögu gegn ofureflinu, kommúnismanum og öfgamönnum þeirra, sem ryðja eiga brautina. Það eru lika ögranir af barnalegasta tagi, þegar stjórnmálamenn, aðspurðir af fjölmiðlum, eru að gefa yfirlýsingar sem jvessar varðandi stjórnarmyndun: „Alþýðubandalagsmenn eru hræddir við að fara i stjórn”, eða „Strandar helzt á Alþýðubandalaginu”, og enn „Ekki miklar líkur á vinstri stjórn”. — Allar slikar yfirlýsingar eru ögranir og frýjunarorð til Alþýðubandalagsins og sem stuðla fremur að samstöðu þess flokks heldur en ekki. — Og þar sem vitað er, að sá flokkur gengur ekki heill til skógar, fremur en aðrir varðandi þær stjórnarmyndunarvið- ræður, sem hafnar eru, verða allar vanhugsaðar yfirlýsingar og ögranir í þeirra garð einungis til þess að treysta samstöðu þeirra. Eins má segja um þá spádóma, sem stjórnmálamenn hafa látið frá sér fara varðandi líkurnar á því, hvers konar stjórn muni endanlega verða mynduð. Þeir eru settir fram, að þvi er virðist undir einhvers konar þvingunum eða með hugarfari líkustu því, aðsérhverj- um þeirra væri í mun, að Alþýðu- bandalagið tæki forystu um stjórnar- myndun. — Á sömu lund hafa spá- dómar dagblaðanna verið, þeir fáu sem birzt hafa. Fyrst voru flestir þessir aðilar sam- mála um það. að nýsköpunarstjórn væri sú, sem sterklegast kæmi til greina (auðvitað vegna þess, að þvi er haldið var, að Alþýðubandalagið vildi slíka stjórn!). — Síðan, eftir að Alþýðubandalagið rak Sjálfstæðis- flokkinn öfugan til baka, án þess að tala við hann, þá var næsta hefð- bundna spáin færð fram. Viðreisnar- stjórn skyldi það vera. Ekki var nú frumlegheitunum fyrir að fara i fyrstu atrennum. Það var ekki fyrr en þessar spár höfðu gengið sér til húðar, að menn fóru að velta sér upp úr ýmsum fárán- leikahugmyndum, svo sem samstjórn Alþýðubandalags og Alþýðuflokks og þá með „hlutleysi” Framsóknar að bakhjarli. Auðvitað sagði það sig sjálft, að slikur spádómur gat aldrei rætzt vegna þeirrar staðreyndar, að þá hefði það i raun verið Framsóknar- flokkurinn, sem hefði haft lokaorð í hverju þvi máli, sem fram var borið, og það hefði Alþýðubandalagið bein- línis aldrei liðið. Siðan dundu getgáturnar yfir hver af annarri, eins og hellt væri úr „botn- lausri fötu”. Það var spáin um sam- stjórn Sjálfstæðisflokks og Alþýðu- bandalags, spáin um, að Sjálfstæðis- flokkurinn veitti minnihlutastjórn Al- þýðufiokksins hlutleysi og ennfremur spá um utanþingsstjórn. Að nokkur þeirra forsvarsmanna lýðræðisflokkanna léti sér um munn fara, að bezt færi á þvi að samstjórn þessara þriggja fiokka kæmist á lagg- irnar var af og frá, — og er enn. Haldið er í gamlar kreddur og áratuga gamla „reynslu” frá því er ríkisstjórn, sem skipuð var þessum flokkum (Sjálf- stæðis-, Alþýðu- og Framsóknar- flokknum) og nefnd Stefanía, sat við völd. Það er helzt álit sjálfstæðis- manna, að því er virðist, sem þessi stjórnarmyndun sé einskis nýt, af því endur fyrir löngu varð hún ekki sam- mála um úrræði og sleit stjórnarsam- starfi. — Væri betur að sjálfstæðis- menn væru svo ihaldssamir i skoðun- umendranær. Og málgögn þau, sem „talið er” að helzt aðhyllist stefnu Sjálfstæðis- fiokksins, Morgunblaðið og Vísir, birta myndir og viðtöl i gríð og erg þessa dagana af formönnum hins „hægfara sósíalisma”, viðtöl um lifs- hlaup þeirra og afrek frá vöggu til grafar, og frammámenn Sjálfstæðis- flokksins eru fengnir til að vitna um ágæti þeirra. Minnisstæðust slíkra við- tala voru þau, er birtust i Morgun- blaðinu i siðustu viku og Vísi sl. laugardag, viðtal við formann fram- færslu og alræðis á tslandi, Lúðvík Jósepsson og formann Samtgkanna, sem létust af fjörefnaskorti i síðustu kosningum. — Þetta var gott innlegg í baráttuna fyrir afiimun lýðræðisins, sem flestir virðast vera sammála um að framkvæma þurfi! Og enn er eitt dæmið um ögranir þeirra, sem segjast styðja stefnu Sjálf- stæðisfiokksins, en vinna honum þó allt það tjón, sem þeir mega. — í Morgunblaðinu sl. laugardag (22. júli) er grein við hlið leiðarans, og nefnist hún „Fréttaskýring”, — Sjálfstæðis- menn spá í spilin”, og þurfti til þess ekki færri en þrjá blaðamenn að setja saman grein, sem ekki er stærri en sem nemur fimm dálkum, þegar myndir eru frá skildar. Já, myndir voru birtar af 6 þing- mönnum Sjálfstæðisfiokksins og leit svo út við fyrstu sýn, að þarna myndi rætt við þessa þingmenn, eftir fyrir- sögninni að dæma. — En ónei, ekki var það nú. Heldur voru þetta getgát- ur og ögranir mestmegnis um óskatak- markið, það að „sigurvegararnir” ættu að taka við og um það, hverjir væru helzt ráðherraefni Sjálfstæðisfiokks- ins. — Niðurstöður urðu þær helztar, ,að „raddir” segðu, að Gunnar Thor- oddsen og Matthías Á. Mathiesen þyrftu að „hvíla sig” í næstu ríkis- stjórn, en Albert Guðmundsson mætti engan' veginn verða ráðherra nú, — eins og málin stæðu, og var það reyndar tvitekið til undirstrikunar og vitnað i „raddirnar”, sem hefðu heyrzt. — Það er ekki furða þótt reimt sé í Morgunblaðshúsinu, þar sem það gnæfir sem framvörður við elztu mannvirki Reykjavíkur! Síðasta björgunar- tilraunin Það er ekki einasta, að það sé einka- skoðun þess, er þetta ritar, heldur er það krafa allra þeirra kjósenda, sem lýðræðisflokkana kusu, að ntcð þvi að fá þeim í hendur meirihluta atkvæða kjósenda i landinu. jafnframt þvi sem meirihluti landsmanna vill að þjóð- skipulag hér verði áfram með lýð- ræðislegum hætti, láti forystumenn þessara fiokka tafarlaust af þeirri ævintýramennsku, sem felst í því að láta sífellt undan og sýna umburðar lyndi i nafni „fjöldans” og stuðla þannigaðsósíalisma. Það er ekki hægt til lengdar að eyða meiru en þjóðartekjum nemur og það er ekki hægt að endurbæta eða efia framleiðslutæki með arðvænlegum hætti. ef afrakstur atvinnureksturs fer stöðugt þverrandi, — og það er ekki hægt að búast við jákvæðum árangri af neins konar starfsemi, þar sem sósialistar eru við völd. — Vinstra ríkið verður að líða undir lok. Það eru engar likur á, að þetta megi takast, nema með öflugri meirihluta- stjórn hinna þriggja fiokka, sem byggja á lýðræðislegum grunni. For- ystumenn þessara fiokka eiga enn út- gönguleið, en hún er senn að lokast, og ef svo fer verður aldrei snúið aftur. Þetta ætti að vera augljóst mál. Geir R. Andersen

x

Dagblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið
https://timarit.is/publication/260

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.