Dagblaðið - 09.10.1978, Qupperneq 12

12,
MMBIAÐIÐ
Útgafanur. DagblaðM hf. trjáíst'áháð dagblað
Framkvairnuastjóri: Sveinn R. Eyjótfsson. Rltstjóri: Jónas KrístJ6nsson.
Fréttastjór'. Jón Birgir Pétursson. RitstjómarfuBtrúi: Haukur Haigason. SkHfstofustjóri ritstjómar. Jó-
hannaa ayítdaL íþróttir Hallur Simonarson. Aðstoóarfréttastjórar Atii Stoinarsson og ómar Valdi-
marsson. Vi-jnningarmál: Aöalstainn Ingólfsson. Handrft Ásgrfmur Páisson.
Blaðamenn. Anna Bjamason, Ásgeir Tómasson, Bragi Sigurðsson, Dóra Stafánsdóttir, EHn Afcarts-
dóttir, Gissur Sigurðsson, Gunniaugur A. Jónsson, Haiiur HaHsson, Halgi Pétursson, Jónas Haraldsson,
ólafur Geirsson, Ólafur Jónsson. Hönnun: Guðjón H. Pátsson.
Ljósmyndi. Ari Kristinsson, Ámi Páll Jóhannsson, BjamlaHur BjamÍ6Ífsson, Höröur Vilhjálmsson,
Ragnar Th. Sigurðsson, Svainn Þormóðsson.
Skrffstofustjóri: Ólafur EyjóHsson. Gjaldkeri: Þráinn Þorieifsson. Sökistjóri: Ingvar Sveinsson. DraHing-
arstjóri: Mái E.M. Haildórsson.
RHstjóm Siðumúla 12. Afgraiðsla, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur ÞvarhoHJ 11.
AÖabimi biaösins ar 27022 (10 linur). Áskrift 2400 kr. á mánuði innanlands. i lausasöki 120 kr. eintakið.
Sotning og umbrot Dagblaöið hf. Siðumúla 12. Mynda- og plötugarð: HHmir hf. Siöumúla 12. Prantun:
Árvakur hf. SkeHunni 10.
Þeir eru úti að aka
F æðingarhríðir fjárlagafrumvarpsins
benda til, að ríkisstjórnin geti einfaldlega
ekki stjórnað landinu. Misskilningur og
mistúikanir einkenna samstarfið innan
stjórnar og út í þingflokka. Þar á ofan
virðist hrein óskhyggja ráða sjálfum
niðurstöðutölum frumvarpsins í núverandi mynd þess.
Dagblaðið skýrði frá því á miðvikudaginn, að Tómas
Árnason fjármálaráðherra teldi sig hafa í aðalatriðum
náð samkomulagi í ríkisstjórninni um frumvarpið, þó
með nokkrum fyrirvara um einstök atriði. Jafnframt var
upplýst, að fjármálaráðuneytið væri um það bil tilbúið
að senda frumvarpið til prentunar.
Þingmenn stjórnarflokkanna urðu forviða við þessar
fréttir, sem síðan hafa verið staðfestar. Þeir könnuðust
ekki við nein samráð við þingflokka ríkisstjórnarinnar
um efni fjárlagafrumvarpsins. „Ég trúi því ekki,” sagði
Sighvatur Björgvinsson þingmaður í viðtali við Dag-
blaðið á fimmtudaginn um meint samþykki ríkisstjórnar-
innar við frumvarpið.
Hinn sama dag gengu svo þingmennirnir Sighvatur
Björgvinsson, Lúðvík Jósepsson, Geir Gunnarsson og
Karl Steinar Guðnason á fund ráðherranna Ólafs
Jóhannessonar, Ragnars Arnalds og Magnúsar H.
Magnússonar. Mótmæltu þingmennirnir vinnubrögðum
ríkisstjórnarinnar við gerð fjárlagafrumvarpsins.
Ragnar Arnalds varpaði síðan boltanum áfram á for-
síðu Þjóðviljans á föstudaginn. „Fjárlagafrumvarpið
hefur alls ekki verið samþykkt í ríkisstjórninni,” sagði
hann. Ennfremur: „ Að fjármálaráðherra leggi fram sitt
eigið frumvarp tel ég alveg ófært, enda hefur það aldrei
þekkzt.”
Annaðhvort hefur fjármálaráðherra blekkt samráð-
herra sína eða þeir blekkt flokksbræður sína á þingi,
nema hvort tveggja sé. Munnlegar upplýsingar milli
manna í stjórnarliðinu virðast aflagast mjög í meðförum
þeirra, viljandi eða óviljandi. Það er eins og enginn tali
þar sama tungumálið.
Kannski hefði fjármálaráðherra lagt fram einkafrum-
varp til fjárlaga, ef Dagblaðið hefði ekki upplýst stöðu
málsins. Þá hefði hvellurinn um síðir orðið enn meiri og
stjórnin sennilega klofnað. Ef til vill draga ráðherrarnir
þann lærdóm af þessu að tala meira og fyrr við Dag-
blaðið, svo að þeir geti séð gerðir hver annars á sam-
eiginlegu tungumáli.
Uppistandið hefur þegar leitt til þess gagns, að
stjórnarflokkarnir hafa skipað nokkra þingmenn í nefnd
til að endurskoða frumvarpið, einkum meginatriði þess
og grundvallarforsendur. Ekki veitir af, eftir þeim frétt-
um að dæma, sem borizt hafa um efni frumvarpsins.
í núverandi mynd eru niðurstöðutölur þess 60—65%
hærri en síðasta fjárlagafrumvarps. Þetta er langt um-
fram verðbólgu. Svo virðist sem höfundar geri sér enga
grein fyrir, að ríkið getur ekki hlaupið langt fram úr
verðbólgunni um leið og það bannar öðrum að fylgja
verðbólgunni. Það er eins og þeir geri sér enga grein
fyrir, að ríkið verður nú að stanza, eftir að hafa staðið
fyrir verðbólgunni í heil átta ár.
Samfara þessu mun frumvarpið gera ráð fyrir enn
frekari hækkun tekjuskatta, etnkum á launafólki, er
hefur tekjur, sem mælanlegar eru á skattskýrslum. Þetta
sýnir ljóslega, að höfundarnir búa í einhverjum einka-
heimi, sem hvergi snertir efnahagslegar né stjórnmála-
legar staðreyndir.
Skyldu ekki einhverjir stjórnarliðar svitna af skelfingu
út af gangi þessara mála?
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 9. OKTÓBER 1978.
"
Bretland:
Miklar launahækkanir þýöa
adeins aukna veröbólgu
— segir Callaghan forsætisráðherra og varar við auknu atvinnuleysi
James Callaghan forsætisráðherra
tókst ekki að fá launþegahreyfinguna í
Bretlandi til að fallast á þær áætlanir
stjórnar sinnar að halda kauphækkun-
um innan við 5% á ári. Á þingi þeirra
nýverið mátti Callaghan sætta sig við
það, að þrátt fyrir óbeina hótun hans
um að segja af sér ef ekki yrði fallizt á
þetta var tillaga þess efnis felld með
nokkrum atkvæðamun.
Forsætisráðherrann ætlar þó ekki
að láta deigan síga i baráttu sinni við
verðbólguna og hefur tilkynnt að
stjórn hans muni notfæra sér allar til-
tækar leiðir til að halda kaupgjaldi í
skefjum. Callaghan hefur viðurkennt
opinberlega að það hafi orðið honum
mikil vonbrigði að fá ekki stuðning
launþegasamtakanna en hann sagði:
„Ríkisstjórninni er skylt að gera allt
sem hún getur til að halda niðri verð-
bólgunni. Vegna þess að með þvi er
hún að vinna að aukinni hagsæld og
öryggi fyrir alla landsmenn.” Ef
Callaghan hefði fengið tillögu sína um
5% hámarkslaunahækkun samþykkta
hefði það verið í fjórða skiptið á jafn-
mörgum árum, sem slik .akmörkun
hefði gilt i Bretlandi. Svo fór þó ekki
og töldu verkalýðsleiðtogarnir að nú
væri nóg komið.
Callaghan telur sig hafa ýmsar
leiðir til að halda verðbólgudraugnum
í skefjum. Ef svo virðist ætla að fara
að bólgan nái meira en 10% þá hyggst
hann til dæmis draga úr framboði pen-
inga og eða minnka framkvæmdir hins
opinbera. Með þessa möguleika á
hendi segist forsætisráðherrann einnig
geta ráðið þvi hvað atvinnulifið geti
greitt í Iaun. Launþegasamtökunum
og forustuliði þeirra sé því bezt að
halda sig innan þeirra takmarkana,
sem hann og ríkisstjórnin hafi sett.
Athyglisvert er að á sama tima, sem
Callaghan forsætisráðherra Bretlands
RÉTTUR ÞEIRRA
SEM REYKJA -
HVAR ER HANN?
verður að fara bónarveg að verkalýðs- það hvorir mættu sín meira við mynd-
samtökum landsns með sína 5% til- ,un stjórnarstefnunnar rikisstjórnin
lögu þá mun ríkisstjórn Bandaríkj- eða verkalýðssamtökin. Hann tapaði.
anna i þann veginn að setja slikar tak- Að sjálfsögðu mundi Callaghan
markanir á þar vestra. Ekki er vafi á, aldrei fallast á þá fullyrðingu að af-
að eftir þeim tillögum verður farið þar staða hans til launþegahreyfingarinn-
í meginatriðum. Staðan er aftur á móti ar væri á einhvern hátt lík stefnu
allt önnur fyrir Callaghan eða aðra þá íhaldsmannsins Heath. Þó kemst hann
sem í forsætisráðherrastóli sitja. ekki hjá þvi að reyna að halda launa-
Skemmst er aö minnast þess að megin- kröfum hennar innan þeirra marka,
ástæðan fyrir því að Heath fyrrum sem hann og ráðunautar hans í efna-
leiðtogi ihaldsmanna hrökklaðist frá hagsmálum telja skynsamleg.
völdum var langvarandi verkfall kola- Callaghan vakti athygli forustu-
námumanna. Heath vildi láta reyna á manna verkalýðshreyfingarinnar á
Fólk er nú almennt að verða
sammála um að sá áróður sem rekinn
er fyrir hvers konar boðum og bönn-
um í þessu landi sé að verða sú áþján,
sem fólk þolir ekki öllu lengur og er nú
aö snúast öndvert gegn þeim áróðurs-
postulum sem sjá hættu i hverri þeirri
athöfn, sem siðaðar þjóðir telja
heppilegast, að almenningur sjálfur
sjái fótum sinum forráð.
Ekki er allt
sama tóbakið
í þeirri heimskulegu og
ofstækisfullu áróðursherferð, sem
hafizt hefur hér á landi fyrir því að
leggja tóbaksnotkun af, er látið vaða á
súðum af slíkri grunnhyggni og sýnd-
armennsku, nema hvort tveggja sé, að
fullvist má telja, að þessi áróðursher-
ferð falli um sjálfa sig áður lýkur og á-
róðursmeistararnir standi eftir sem
berstrípaðir aulabárðar vegna frum-
hlaupsins.
Þetta er svo sem ekki i fyrsta sinn,
sem áróður er hafinn gegn notkun
tóbaks, og þá einkum tóbaks-
reykingum (enginn veit raunar um,
hvort áróðurinn nær eingöngu til
sígarettureykinga eða til tóbaks-
notkunar almennt, slíkt kemur aldrei
skýrt fram).
Fyrir nokkrum árum hafði ríkið
sjálft, hið alsjáandi verndarauga
íslenzkrar alþýðu, forgöngu um það,
að allir sigarettupakkar skyldu merktir
sérstaklega varnaðarorðum á islenzku
um heilsuspillandi áhrif sígarettu-
reykinga. Og hvernig endaði sú her-
ferð? Rikið gafst upp á þeim
forsendum, að þetta væri allt of
kostnaðarsöm framkvæmd! En hliðar-
skýring fylgdi með: Fólkið tæki bara
ekkert mark á þessum varnaðar-
orðum, sígarettureykingar minnkuðu
ekkert!
En þeir sem alltaf eru að hugsa um
velferð náungans voru ekki af baki
dottnir. Fyrir nokkrum mánuðum
mátti landslýðursitja bljúgur og fullur
lotningar fyrir framan sjónvarpstæki
sín, þvi enn voru áróðursmeistarar á
ferð, nú í gervi siðavandrar sjónvarps-
þulu með drottinn-blessi-heimilið svip
og hafði hún safnað um sig hóp
nokkurra sígarettu-þreyttra með-
bræðra og systra, sem vildu ekkert
fremur í lifinu en hætta að reykja.
Undir þessum þáttum sat fólk og
fylgdist með, hvernig þessi hópur
smám saman dró úr nautnum sinum
og vitnaði ákaft um réttmæti frelsun-
arinnar. Sannmælt mun þó, að flestir
þeir sem entust til að berja þessa
nauðaómerkilegu áróðursþætti
augum hugsuðu með feginleik til þess
að þeir enduðu sem fyrst, kveiktu i
sígarettu, tróðu í pípu sina eða skáru
af góðum vindli og blésu fagurbláum
reyknum í áttipa að hinum tóbaks-
þreyttu meðbræðrum á sjónvarps-
skerminum.
En íhugum nú áróðurinn fyrir af-
námi tókbaksnotkunar dálítið nánar.
Hvernig er hann fram settur? Er verið
að útskýra fyrir fólki, hvað tóbak er,
hver sé mismunurinn á hinum ýmsu
tegundum tóbaks, samsetningu þess
og áhrifum. Nei, aldeilis ekki.
Áróðursherferðin miðar að því að láta
banna allar reykingar og afnám
tóbaksnotkunar yfuleitt.
Nú vita allir, sem vilja vita, að
tóbak er mjög mismunandi að gæðum
og samsetningu og tóbaksjurtin er
einungis ein þeirra jurta, sem móðir
jörð er svo forsjál að hafa á
boðstólum, ásamt öllum þeim aragrúa
annarra jurta, sem mennimir hafa
lært að nota til fæðuöflunar eða lífs-
fyllingar.
Auðvitað er það eins með tóbaks-
jurtina og aðrar jurtir eða
fæðutegundir, að ofnotkun