Dagblaðið - 11.02.1980, Síða 11

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 11. FEBRÚAR 1980.
sonar þeirra. Karpov er oft lengi að
heiman.
—Ég hef mest verið að heiman sex
mánuði á sama ári.
Karpov reykir ekki. Hann drekkur
„sjaldan”. Það er þýðingarmikið
fyrir skákmeistara að vera i góðri
líkamlegri æfingu:
—Öðruvísi teflir maður ekki vel.
Karpov vill sem minnst ræða um
hið dramatíska heimsmeistaraeinvígi
hans við fyrrum landa sinn, Viktor
Kortsnoj.
—Ég get aðeins sagt það, að frá
sjónarhóli skákarinnar var það
spennandi keppni. Annað sem
viðkom þessu einvígi var mér hins
vegar engan veginn að skapi.
— Botvinnik sagði einhvern tíma, að
heimsmeistaraeinvígi hans gegn Tal
og Smyslov hafi stytt llf hans a.m.k.
um eitt ár. Einvígi mitt gegn
Kortsnoj hafði mikla streitu í för með
sér, ekki aðeins hvað varðaði
skákina. Kortsnoj skapaði mjög
leiðinlegt andrúmsloft þarna, sem
krafðist aukinnar andlegrar orku.
En hvert skyldu sigurlaun Karpovs
hafa farið, um það bil 150 milljónir
Isl. króna?
— Þeir verða notaðir til að byggja
skákhöll í Moskvu. Byggingar-
framkvæmdir hefjast strax að
loknum ólympíuleikunum í sumar.
Hverjir eru beztu skákmenn
heimsins að mati Karpovs, fyrir utan
hann sjálfan?
— 1977-78 var Kortsnoj án efa
beztur þeirra. Nú er efiðara um það
að segja. Hugsanlegir áskorendur
minir eru Kortsnoj, Spassky og Tal.
Hvað þarf góður skákmaður að
hafa til að bera?
— Að sjálfsögðu meðfædda
hæfileika en einnig þarf að koma til
ást á skákinni og mikil vinna. Enginn
nær langt án þess að leggja sig allan
fram, hversu gáfaður sem hann er.
TÍU litlir
BÆNDAVINIR
Alþýðuflokksmenn segjast vera
vinir bænda, en forystumenn bænda-
stéttarinnar séu hinir eiginlegu óvinir
hennar. íhald og framsókn hafi
;ásami forystunni, hvalt bændur lát-
laust og stöðugt að stækka bú sín og
auka framleiðsluna. Ennfremur
hefur því verið haldið fram, ,,að
þessi slefna hafi leitt bændastéttina í
slíkar ógöngur, að öllum hugsandi
bændum þykir vandæmd að”.
Þetta voru nokkrar tilvitnanir í
röksemdir Alþýðuflokksforystunnar
fyrir nauðsyn þess, að þjarma veru-
lega að bændastéttinni. Það mætti
spyrja þá, hvað séu margir bændur
sem hugsa, að þeirra mati? Vonandi
er ástandið ekki mjög slæmt og hlut-
fall milli hugsandi bænda og hinna,
! sem ekki hugsa sé ekki verra en hjá
„krata” þingmönnunum tíu.
Það er aðeins tvennt í málflulningi
Alþýðuflokksmanna, sem ætlunin er
að taka fyrir að þessu sinni. Það er
tillaga þeirra um lækkun útflutnings-
bóta og tengsl bænda við eigin
afurðasölufélög. Fyrst verður þó
aðeins drepið á það vandamál, sem
kallað hefur verið „offramleiðslu-
vandamálið”.
Aukning
framleiðslunnar
Samtimis sem sumir Alþýðuflokks-
menn býsnast yfir „kotbúskap” á
íslandi, þá gera þeir mikið úr fram-
leiðsluaukningu búvara. Það bregst
heldur ekki hjá þeim að telja litla
framleiðni í landbúnaði. Ef litið er lil
baka til ársins 1940 og gerður saman-
burður þess við framleiðsluárið 1978,
þá kemur í Ijós að framleiðslan í
landbúnaði hefur rúmlega þrefaldast
en framleiðsla á hvern starfsmann í
landbúnaði tæplega 8 faldast.
Síðastliðin 5 ár hefur mjólkurkúm
ekki fjölgað, en sauðfé hefur fjölgað
lítilsháttar eða um 5%. Erá því á
árinu 1975 og fram til ársins 1979,
hefur innvegin mjólk aukist um 9%,
en aukning í kindakjöti orðið mun
minni.
Fullyrðingar um stórfellda fram-
leiðsluaukningu á síðari árum stand-
ast ekki. Búpeningi fækkaði verulega
milli áranna 1978 og 1979. Nautgrip-
um fækkaði um tæp 9“7o og sauðfé
V
um 10,7%, samkvæmt nýgerðu
bráðabirgðauppgjöri. Framleiðslu-
aukning hefur ekki orðið vegna þess,-
að búfé hafi fjölgað, heldur hefur
það orðið vegna bættrar meðferðar
og kynbóta bústofnsins.
Bændafólki fækkar stöðugt.
Fólkið í sveitunum er ekki öðruvísi en
annað fólk í landinu. Það vill
ógjarnan að lífskjörin versni. Þess
vegna hafa umsvif þess orðið meiri,
það vinnur meira og framleiðslan á
hvern starfsmann verður meiri. Þetta
er sama þróun og á sér stað í þéttbýl-
inu. Launþegar bæta við sig eftir-
vinnu og hjón vinna bæði úti, þótt
verulegir erfiðleikar séu því samfara.
Bændaforystunni hefur verið ljóst
í mörg ár, að hverju slefndi. Fyrir 8
árum var óskaðeftir, að Alþingi sam-
þykkti frumvarp, sem þá lá fyrir
þingi um heimild til Framleiðsluráðs
um að grípa til aðgerða til stjórnunar
framleiðslunni. Þetla frumvarp fékk
ekki afgreiðslu. Ekki minnist ég þess
að „kratar” berðust fyrir framgangi
þess, en hefði þetta frumvarp verið
samþykkt væri offramleiðsluvanda-
málið ekkerl í dag. í frumvarpinu var
m.a. lagt til að lagður yrði á fóður-
bætisskattur, en það er einfaldasta
aðferðin til að hafa áhrif á fram-
leiðsluna.
Hámark útflutn-
ingsbóta lækkað
Eins og nú horfir í úlflutningi á
landbúnaðarafurðum, þá eru allir
stjórnmálaflokkar og þar með
bændur í hvaða flokki, sem þeir eru
sammála um, að draga þurfi úr fram-
leiðslunni, svo þörf fyrir útflutning
verði minni, en nú er. Eini stjórn-
málaflokkurinn, sem leggur lil, að
tekjur bænda verði stórlega skertar
meðan unnið er að því að draga úr
framleiðslunni, er Alþýðuflokkur-
inn. Tillögur Alþýðuflokksmanna í
stjórnarviðræðunum um breyttar
reglur á útreikningi á úlflutnings-
bólaréttinum mundi lækka bæturnar
um 1475 milljónir króna og auk þess
leggja þeir til að útflutningsbótarétt-
urinn verði lækkaður um 10%. Þetta
tvennt mundi skerða tekjur bænda
um 2275 milljónir króna. Slarfsstjórn
Alþýðuflokksins hefði þegar haft af
bændum, ef miðað er við tímabilið 1.
des. til 30. nóvember, samtals 865
milljónir króna, þegar hún synjaði
mjólkursamlögunum um eðlilega
hækkun á vinnslu- og dreifingar-
kostnaði. Ef þetta misrétti fæst ekki
leiðrétt, þá mun tap mjólkurfram-
leiðenda nema þessari upphæð.
Alþýðuflokkurinn vill því lækka
meðal lekjur bænda um 2 milljónir
króna á bónda. Það mundi leiða til
þess, að bændur kæmu til með að
hafa um 50% af tekjum viðmiðunar-
stéttanna á þessu ári. Þetta flokka
þeir undir vinsemd og víðsýni i garð
bændastéttarinnar.
„Eðlileg skil verði
sett á milli hags-
muna bænda og
vinnslustöðva"
Það hefur vafist fyrir mörgum vel
hugsandi manninum hvað vakir fyrir
„krötum” með ofangreindri tillögu.
Þar sem undirritaður flokkast að
sjálfsögðu með þeim, sem hugsa vit-
lausl eða ekki neitt, þá væri vel þegið
að fá nánari skýringu á þessari hug-
mynd. Eftirfarandi dæmi er hugsað
sem útfærsla á tillögunni; Alþýðu-
flokksmenn rjúfa tengsl milli
mjólkurframleiðenda á Suðurlandi
og Mjólkurbús Flóamanna, fyrir-
skipa mjólkurbússtjóranum að
greiða bændum fullt verðlagsgrund-
vallarverð fyrir mjólkina, en banna
honum samtímis að hækka verð á
afurðum búsins til smásalanna.
Starfsfólkið í mjólkurbúinu verður
að fá sín laun og ýmsan annan
rekstrarkostnað þarf að greiða.
Við, þessir sem lítið hugsum,
álitum að Mjólkurbú Flóamanna
færi á hausinn á tiltölulega skömm-
um tíma.
Einhvern tíma hafði Alþýðu-
flokkurinn löluverð umsvif í atvinnu-
rekstri m.a. brauðgerð að mig minnir
og svo hafa þeir öðlast töluverða
reynslu i að halda Alþýðublaðinu á
9 „Ef þú ert vitur, þá telur þú óvini þínum
trú um, að þú elskir hann áður en þú
kálar honum.”
Kjallarinn
Agnar Guðnason
floti. Þetta tvennl hefur kennt
flokknum eitthvað, svo þjóðráð væri
að leyfa þeim að reka Mjólkurbú
Flóamanna eitt lil tvö ár samkvæmt
kenningunni um „eðlileg skil milli
hagsmuna”. Flestir, sem eitthvað
þekkja til afurðasölufélaga bænda,
telja að milli þeirra og framleiðenda
séu mjög eðlileg og jákvæð tengsl.
Samvinnufélögin hafa alla móttöku á
mjólk í landinu og um 95% af öllu
kjöti. Þótt bændur hafi oft gagnrýnt
stjórnun þessara félaga sinna, þá trúi
ég því ekki, að þeir bændur séu til,
sem vilja leggja þau niður og fela
einkaaðilum reksturinn.
Eina jákvæða
tillagan
Alþýðuflokksmenn bentu á í sinum
tillögum að málefnasamningi við til-
raun til myndunar vinstri sljórnar, að
hraða þyrfti afgreiðslu afurða- og
rekstrarlána landbúnaðarins. Þetta er
gamalt baráltumál bændastéttar-
innar, því mjög mikil kjarabót væri
fyrir bændur að -geta fengið greitt
fyrir afurðirnar að fullu, skömmu
eftir að þær hafa verið lagðar inn hjá
afurðasölufélögunum. Eins og
ástandið hefur verið undnfarin ár,
fæst ekki hluti afurðaverðsins fyrir
alll að einu ári eftir að bóndinn hefur
afhent þær til sölumeðferðar. For-
ystumenn bændasamtakanna treysta
því, að þingmenn Alþýðuflokksins
niuni reynast liðtækir á Alþingi við
að koma þessu mikla hagsmunamáli
bændastéttarinnar í örugga höfn.
Ef þú ert vitur, þá lelur þú óvini
þínum trú um, að þú elskir hann,
áður en þú kálar honum.
AgnarGuðnason
blaðafulltrúi.
veldatafls sem nú er háð um framtíð
afghönsku þjóðarinnar.
Sjálfsákvörðunar-
réttur og stalínisk
hræsni
íhaldsmenn og stalínistar hjúpa sig
jafn auðveldlega fölskum heilagleika-
svip. Án þess að blikna eða blána lýsa
þeir því yftr að þeir séu óbifanlegir
formælendur ákveðinna grundvallar-
regla. Þetta gera þeir jafnvel daginn
eftir að þeir hafa sjálfir þverbrotið
þessar sömu grundvallarreglur. Ein
slík regla er sjálfsákvörðunarréttur
þjóða. Ráðamenn i Washington og
Peking tjá sig mærðarlega um þessa
reglu í sömu setningu og þeir ræða
um aðgerðir í þessum eða hinum
heimshlutanum til að vernda hags-
muni sína. Og fylgismenn þessara
aðila hér á landi lepja upp eftir leið-
logum sínum. Þannig hefur t.d. Ari
T. Guðmundsson í kjallaragrein í
Dagbl. 25. jan. áhyggjur af því að
sjálfsákvörðunarréttur þjóða haft
„brenglast í hugum svo margra.” í
huga Ara hefur þelta með sjálfs-
ákvörðunarrétt þjóða auðvitað aldrei
brenglast. En af einhverri ástæðu
hafa á undanförnum árum orðið á
vegi hans fjöldamörg undantekn-
ingartilfelli þar sem grundvallarregl-
an um bann við afskiptum af innan-
ríkismálum annarra ríkja gilti ekki.
Af einhverri ástæðu eru þessi undan-
lekningartilfelli nákvæmlega þau til-
felli þar sem ráðamenn í Peking tóku
afstöðu með innrás eða afskiptum af
innanríkismálum. Innrás kínverska
hersins inn i Víelnam hefur þegar
verið nefnd. Það væri einnig hægl að
nefna innrás pakistanska hersins inn i
Bangla Desh fyrir tæpum tíu árum. í
báðum þessum lilfellum voru innrás-
irnar forkastanlegar og þjónuðu ein-
ungis hagsmunum afturhaldsins og
heimsvaldastefnunnar.
Það er aftur á móti einnig hægt að
nefna dæmi um innrásir og afskipti
af innanríkismálum sem kínverskir
ráðamenn hafa staðið fyrir og ástæða
er lil að verja með íslenskum maóist-
um. Þar má l.d. nefna innrás kín-
verska hersins inn í Tíbet á sínum
tíma til að kæfa uppreisn klerka-
aðalsins þár í landi. Einnig mætti
nefna stuðning ráðamanna í Peking
við andheimsvaldasinnuð öfl i Asíu.
Þetta síðasltalda hefur reyndar
minnkað á undanförnum árum og
kínverskir ráðamenn séð hag sinum
betur borgið með sluðningi við alls
kyns afturhaldsöfl í Pakistan,
Afghanistan, Thailandi, Kampútseu
og víðar.
Þessi upptalning sýnir Ijóslega að
afstaða islenzkra maó-stalínista til
innrásárinnar í Afghanislan byggist
ekki á virðingu þeirra fyrir sjálfs-
ákvörðunarrétti þjóða, heldur stór-
veldahagsmunum ráðamanna í
Peking.
Islenskir
stalínistar
og Sovétríkin
Um svipað leyti og hernaðarlegur
undirbúningur sovéska hersins við
landamæri Afghanistan var í há-
marki þá minntusl íslenskir maó-
stalinistar þess með virðingu að 100
ár voru liðin frá fæðingu Jósefs
Slalíns. Þessir menn, sem líta á
Sovétríkin á límum Stalíns sem fyrir-
myndarríki, vaða nú fram — ásamt
fulltrúum heimsvaldastefnunnar —
og þykjast þekkja raunverulegt eðli
Sovétríkjanna manna best. Þeir vara
nú við úlþenslustefnu Sovétríkjanna,
sem þeir álíta að hafi byrjað um það
leyti er Krústjeff hélt sína frægu
leyniræðu um Stalín og félagi þeirra
Bería var drepinn.
Það var í raun litil ástæða til að
andmæla þessum sjálfskipuðu „sér-
fræðingum” um eðli Sovétríkjanna,
sem nú hrópa hæst allra um hættuna
frá Moskvu, það ætti að nægja að
biðja þá að útskýra muninn á
Sovétríkjum Stalíns og Sovétríkjum
Brésnefs — eða 'Kína Dengs. En af
þvi að sagnfræði virðist vera þessum
mönnum ástríða af sömu tegund og
ást þess manns sem ekki fær notið
þeirrar konu sem hann elskar — þá
er ekki úr vegi að nefna eilthvert
ákveðið atriði.
i makalausri grein i Dagbl. 1.
febrúar likir Þórarinn Hjartarson
innrásinni í Afghanistan við innrás
Hitlers-Þýskalands inn í Tékkósló-
vakíu 1938. Hann bætir því við að
1938 hafi þess vegna verið mikilvæg-
ast að mynda „sem breiðasta and-
fasíska samfylkingu um allan heim”.
Síðast þegar égvissi þá varði Þórarinn
ákaft bandalag Stalíns og Hitlers sem
til kom einmitt á þessum sama líma!
Hvað er að ske
í Afghanistan?
í allri umræðunni um innrásina í
Afghanistan hefur lítið verið fjallað
um gang mála inni í Afghanistan og
þau innanlandsálök sem voru undan-
fari innrásarinnar. 1 stuttu máli var
gangur mála sá að í april 1978 er gerð
uppreisn gegn þáverandi sljórnvöld-
um í Kabul. Uppreisnin kom í kjöl-
farið á morði á leiðtoga úr Lýðræðis-
Iega Alþýðuflokknum, Akbar
Khyber, og^fangelsun fjölda annarra
leiðtoga úr sama flokki. Þessar að-
gerðir stjórnvalda ollu fjölmennum
mótmælaaðgerðum og lyktaði með
valdatöku Lýðræðislega Alþýðu-
flokksins með aðstoð hersins.
Það er ekkert sem bendir til þess að
valdhafar i Moskvu hafi staðið að
baki þessari valdatöku. Þvert á móti
var það stefna þeirra — og reyndar
einnig Lýðræðislega Alþýðuflokks-
ins, sem alla tíð hefur verið Moskvu-
sinnaður — að vingast við stjórn
Dauds.
Hin nýja stjórn stefndi ekki á að
koma á sósíalísku þjóðskipulagi
heldur að framkvæma það sem hún
kallaði „lýðræðislega og þjóðlega
byltingu.” Þrátt fyrir alla annmarka
stjórnarinnar þá greip hún til aðgerða
gegn því hálfgerða lénsskipulagi sem
rikti í landinu. Skuldir fátækra
bænda voru slrikaðar út; umfangs-
mikil uppskipting jarðnæðis stór-
jarðeigenda var framkvæmd; verka-
lýðsfélög voru leyfð í fyrsta sinn i
sögu Afghanista; lungumál minni-
hlutahópa fengu hærri sess en áður
með útgáfu blaða á þessum tungu-
málum; konur fengu leyfi til að fara i
skóla; barnahjónabönd voru bönnuð
og mikil herferð gegn ólæsi var hafin
í þessu landi þar sem slærsti hluli
þjóðarinnar var ólæs.
Það var gegn þessum aðgerðum
stjórnarinnar sem landeigendur og
aðrir þeir, sem áltu hagsmuna að
gæta innan hins gamla samfélags,
skipulögðu vopnaða baráttu. Þessi
barátta þeirra var studd af Zia ul-
Haq, Carter og Deng.
Það er sjaldnast mögulegi að taka
afslöðu til mála út frá einföldum for-
niúlum. Það gildir um innrás
sovéska hersins inn í Afghanistan.
Mín skoðun er sú að það sé nauðsyn-
legt að fordæma þessa innrás vegna
þess að hún verði ekki til þéss að
styrkja hin framfarasinnuðu öfi i
landinu, eins og t.d. má sjá af yfirlýs-
ingum Karmals strax eftir innrásina
um að hægja á umbótaráðstöfun-
um. Það er einnig vafasamt að
sovéski herinn muni verða til þess að
veikja hernaðarlega stöðu afturhalds-
aflanna. Þvert á móti bendir flest til
þess að hernaðarlegur stuðningur við
afturhaldsöflin fari vaxandi, einmitt i
skjóli innrásar sovéska hersins. Við-
ræður Zia ul-Haq og Brzezinski þessa
dagana sýna það Ijóslega.
Það er skammsýn og hræsnisfull
afstaða að fordæma hernaðarbrölt
Sovétríkjanna í Afghanistan með þvi
að taka afstöðu með hernaðarbrölti
annarra stórvelda i sama landi. Þvert
á móti er nauðsynlegt að laka afstöðu
til innrásar sovéska hersins með hlið-
sjón af hagsmunum þeirra afla i
Afghanistan sem eiga í átökum við
svartasta afturhald sem á rætur sínar
!í þjóðfélagsafstæðum miðalda.
Einmitt þess vegna verður að leggja
höfuðáherslu á að fordæma
hernaðarstuðning Bandaríkjanna,
Kína og fleiri ríkja við afturhaldsöfl-
in i Afghanistan og afhjúpa hræsnis-
fullar fordæmingar erindreka þessara
stórvelda hér á landi.
Ásgeir Danielsson
hagfræðingur.