Dagblaðið - 17.03.1980, Page 10

DAGBLAÐIt). MÁNUDAGUR 17. MARZ 1980.
MMBIADW
Útgefandi: Dagblaflið hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. EyjóHsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Ritstjómarfulltrúi: Haukur Helgason. Fróttastjóri: Ómar Valdimarsson.
Skrifstofustjóri ritstjómar Jóhannos Roykdal.
íþróttir. Hallur Símonarson. Menning: Aflalsteinn Ingólfsson. Aflstoflarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit: Ásgrimur Páisson. Hönnun: Hilmar Karisson.
Blaflamenn: Anna Bjamason, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi
Sigurflsson, Dóra Stefónsdóttir, Elin Albertsdóttir, Gissur Sigurðsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Ólafur
Geirsson, Sigurður Sverrisson.
Ljósmyndir: Ámi Páll Jóhannsson, Bjarnlorfur Bjamleifsson, Hörflur Vilhjálmsson, Ragnar Th. Sigurðs-
son, Sveinn Þormóðsson. Safn: Jón Sævar Baldvinsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur EyjóHsson. Gjaldkeri: Práinn Þorieifsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Dreifing-
arstjóri: Már E.M. Halldórsson.
Ritstjóm Siflumúla 12. Afgreiðsla, áskriftadeild, auglýsingar og skrifstofur Þverholti 11.
Aflalsimi blaflsins er 27022 (10 línur).
Sotning og umbrot Dagblaðið hf., Siflumúla 12. Mynda- og plötugerfl: Hilmir hf., Síflumúla 12. Prentun
Árvakur hf., Skoifunni 10.
Áskriftarverfl á mánufli kr. 4500. Verfl í lausasölu kr. 230 eintakifl.
Háll erísinn orkuskatts
Sumir segja, að mestu máli skipti að
jafna húshitunarkostnað á hitaveitu-
svæðum og olíukyndingarsvæðum.
Aðrir segja, að mestu máli skipti að
flýta útþenslu hitaveitusvæða og losa
sem flesta landsmenn við olíukyndingu.
Þessi tvenns konar viðhorf til olíu-
styrkja og orkuskatts endurspegla tvenns konar við-
horf til þjóðfélagsmála. Annars vegar eru þeir, sem
Ieggja áherzlu á skiptingu kökunnar. Hins vegar eru
þeir, sem leggja áherzlu á stækkun kökunnar.
Núverandi olíustyrkur byggist á þeirri skoðun, að
fólk utan hitaveitusvæða búi við óþolandi misrétti.
Það sé ósanngjarnt, að þetta fólk þurfi að bera tvö-
faldan og jafnvel margfaldan húshitunarkostnað á við
hina lánssömu.
Þetta tengist hinni ríkjandi byggðastefnu í þjóð-
félaginu. Því er haldið fram með réttu, að verðmunur
jarðhita og olíu leiði til byggðaröskunar í landinu. Mis-
réttið valdi flótta fólks af olíukyndingarsvæðum dreif-
býlisins.
Hástigi nær þessi einfeldningslegi góðvilji hjá þeim
ráðgjöfum ríkisstjórnarinnar, sem vilja nú koma á
orkuskatti, er dreifi peningum frá hitaveitufólki til
olíukyndingarfólks, svo að úr verði félagsleg jafnstaða
á þessu sviði.
Því miður leiðir þessi góðviljaða hugsun til mun
hægari stækkunar kökunnar en ella hefði verið. Hún
jafnar stöðu þjóðarinnar í átt til fátæktar, en ekki til
ríkidæmis. Hún gleymir mikilvægi þess, að kakan sé
stækkuð.
Því meira sem jafnað er milli jarðhita og olíu, þeim
mun meira dregur úr áhuga sveitarfélaga á dýrum
átökum í hitaveitumálum. Af hverju skyldu þau leggja
út í slík ævintýri, ef íbúarnir hagnast ekki á því?
Þeir, sem harðastir eru á hinum vængnum, segja, að
skynsamlegra væri að skattleggja olíukyndingu til að
fjármagna nýjar hitaveitur. Þeir vísa til hins háa
bensínverðs, sem miðar að því að minnka notkun á
dýrum og takmörkuðum orkugjafa.
Ef olíukynding yrði skattlögð með þessum hætti,
mundu sveitarfélög um allt land standa andspænis
þeirri kröfu íbúanna, að jarðhitaveitum yrði komið
upp hið bráðasta. Hinn ódýri orkugjafi yrði því tekinn
í notkun mun hraðar en nú.
Sum sveitarfélög eru fjarri jarðhitasvæðum og geta
tæpast komið sér upp hagkvæmum hitaveitum. Þaðan
mundi fólk flýja hinn háa olíukostnað og leita til jarð-
hitasvæðanna. Þar mundi þjóðin þjappa sér saman í
orkukreppunni.
Enginn vafi er á, að þessi síðari leið er hagkvæmari
fyrir þjóðfélagið. Hún knýr það til átaka, til innlendra
lausna á orkukreppunni, til nýtingar á ódýrum og
íslenzkum orkugjafa. Hún leiðir um síðir til meira ríki-
dæmis allrar þjóðarinnar.
Gallinn er hins vegar sá, að við getum ekki eingöngu
lifað fyrir framtíðina. Við verðum að taka tillit til
líðandi stundar, erfiðleika þess fólks, sem verður nú og
næstu árin að sætta sig við olíukyndingu. Því ber að
fara bil beggja.
Verði orkuskattur tekinn upp, á ekki að nota hann
til að stöðva þróunina, til að viðhalda úreltri olíukynd-
ingu, heldur til að stuðla með lánum og styrkjum að
frekari útþenslu jarðhitaveitna, að stækkun kökunnar.
Öllum ætti að vera augljóst, að skynsamlegra er að
beita skatti til framfara fremur en stöðnunar, til jarð-
hita fremur en olíu. Ríkisstjórnin þarf að átta sig á, að
stækkun kökunnar er ekki síður mikilvæg en skipting
hennar.

NYIN0BELS-
SÆÐISBANKINN
ÞOKAR 0KKUR
EKKIFRAM A VIB
—aðeins saklaus ánægja fyrir stof nandann og svo auðvitað
sæðisgjafa sem sumir hafa lagt f ram viðbótarskammta
Sjálfsagl er að unna. fólki að hafa
sínar ánægjustundir af og til. Ekki er
nokkur vafi á að sæðisbanki Roberls
Grahani til framleiðslu á mjög gáf-
uðum börnum hefur ekki aðeins
valclið slofnanda sinum saklausri
ánægju heldur einnig vísindamönn-
unum og nóbelsverðlaunahöfundun-
um scm féllust á að gefa sæði i bank-
ann, Roberl Graham hefur meira að
segja skýrl frá því að nokkrir þeirra
hafi lagt fram viðböiarskammla af
sæði sinu. Þella virðisl sem sagl vera
ávani sem auðveldlega gelur orðið að
árátlu.
Að vísu hefði hver einasli erlða-
fræðingur gelað fræll Graham á þvi
að afkvæmi mjög gáfaðs fólks eru
líklegust lil að verða ekki jafngáfuð
foreldrum sinum þó svo að likurnar
séu einnig þær að börnin verði riflega
með meðalgreind. En Graham er hins
vegar ekki neinn erfðafræðingur.
Hann er 74 ára gamall gleraugnasér-
fræðingur (þrælríkur að visu) og
hann býr í Suður-Kaliforníu sem gæli
auðviiað skýrl málið að nokkru.
Graham ber á móli því að Itann
siel'ni að myndun ofurmenna. ,,Við
luigsum okkur aðeins að fá örlillu
fleiri skapandi og gáfaðar mann-
eskju, sem að öðrum kosti mundu
ekki fæðast,” segir hann. Grahant
virðist enn haldinn þeirri grunnfærnu
skoðun um ofurmennið sem var svo
vinsæl á fjórða áratugnum en lair
mæla bói í dag.
Blýfóðraða sleinsleypla hvelfingin
undir húsi Robert Grahams þar sem
sæði nóbélsverðlaunahafanna er
/fPb.
KSuJ
geyml er kölluð stofnun Hermans
J. Muller, en hann er fyrr-
um nóbelsverðlaunahafi sem ólt-
aðist, að genunt manneskjunnar færi
hrakandi. Á hve háu andlegu plani
þessi luigmynd er, ntá ráða af þvi, að
Muller gal þess að það væri einnig vel
alhugandi að setja á siofn sæðis-
banka gullverðlaunahafa á ólympíu-
leikunt, lislantanna eða kvikntynda-
sljarna.
Auðvelt er að skilja ástæðuna fyrir
þvi hvers vegna konur sem leita
aðsioðar sæðisbanka kjósa frentur
sæði úr nóhelsverðlaunahöfum
Iteldur en einhverjunt og einhverjum
blönkum læknanenta eða öðrunt.
Hins vegar er erfiðara að skilja hina
vísindalégu mennluðu sæðisgefendur
og hvers vegna þeir láta blanda sér i
málið.
Mjög athygiisvert er að fylgjasi
með viðbrögðum almennings við
fregnum af framkvæmdum Roberts
Grahant. Þar kentur greinilega fram
sú inngróna skoðuti fólks að vísvii-
andi kukl og lilraunir þar sent reynl
er að lianila gegn náttúrlegum
aðferðum við framgang'mannkynsins
sébæði hættulegt og rangt.
Vera má að það sé rangl að stefna
að sliku en það er örugglega ekki
hættulegl, því það niun einfaldlega
ekki lakasl nteð aðferðunt þeint sent
Roberl Grahant hugsar sér að bcila.
Auðviiað er hægl að rækla upp sér-
staka eiginleika hjá mannskepnunni
cins og öðrum dýrum hér á jörðinni.
Frá alda öðli Itafa verið rækluð ýmis
afbrigði af liundum lil dæntis. Nefna
mælii fleiri lilvik i santa dúr. Hægl
væri að frantkvæma sams konar kyn-
ræklun á ntönnum og árangurinn
ntundi konta i ljós eflir nokkrar kyn-
slóðir, þannig að Itin ýntsu kyn væru
bæði líkamlega og andlega ntjög
óskyld.
Mismunurinn liggur meðal annars i
því að kynslóðir ntanna lifa mun
lengur en einslakra dýralegunda eins
og lil dæntis hunda. Manncskjan
eyðir slórum hlula ævi sinnar óvirk
kynferðislega — það er að segja i
barnæsku, mun Iengur en nokkurl
annað af slærri dýrategundunum á
jörðinni.
Þetta langa tímabil í barnæsku
hefur þar af leiðandi gefið okkur
færi á að læra ýmislegt fleira um
mannlega hegðun en ungum nokk-
urrar annarrar tegundar gefst kostur
á. Þess vegna er margt af þvi sem
skiptir máli áunnið i æsku. Hins
Þeir aröræna
sparifjár-
eigendur...
í lögunt nr. 13 frá 1979, sem heita
unt efnahagsntál og fleira, var lögtek-
in sú stefna, að í áföngunt skyldu
vextir aðlagaðir verðbólgustigi,
pannig að jafnvægi hefði náðst fyrir
árslok 1980 og raunhæf ávöxtun þar
með tryggð.
Þetta voru í raun mikilvægustu
ákvæði þessara umtöluðu laga, ann-
að var útvatnað og ónýtt í raun. Það
er önnur saga að afar ranglega hafa
þessi lög stundum verið uppnefnd í
höfuðið á Ólafi Jóhannessyni og
kölluð Ólafslög. Sannleikurinn
er hins vegar sá, að við samningu
þessara laga rakst Ólafur Jóhannes-
son sem stefnulaust rekald væri milli
krata og komma, sem þó höfðu báðir
stefnu og skoðanir, misjafnlega gáfu-
legar að vísu. En það er sem sag' önn-
ursaga.
Ranglæti og
þjófnaður
í þessum lögum var gert ráð fyrir
því, að „að fyrir árslok 1980 verði i
áföngum komið á verðtryggingu
sparifjár og lánsfjár”. Nú er það að
vísu rétt, að í lögunum segir í áföng-
um en ekki í jöfnum áföngum. Hins
vegar er það svo, að þegar aðferðum
verðtryggingar er beitt, til dæmis á
launamarkaði, hefur það verið óum-
deild regla og viðurkennd af öllum að
slíkar hreyfingar eiga sér stað á
þriggja mánaða fresti. Þannig hefur
Seðlabankinn útfært þessa lagagrein
til þessa og hefur ekki verið deilt um
féfærsluna. Síðast voru vextir hækk-
aðir fyrir 1. desember — nokkrum
dögum fyrir kosningar — í tið minni-
hlutastjórnar, og þótti raunar ýmsum
krötum nóg um. En það skiptir ekki
máli, og það er raunar aukaatriði i
þessu sambandi, að þetta er hvort
tveggja, siðferðilega og efnahagslega
rétt stefna. Aðalatriðið er hitt að
þetta er stefna sem Alþingi hefur
markað og Seðlabankinn framfylgt,
þetta eru lög í landinu, og eftir þeim á
að fara.
Seðlabankinn greinir frá því, að til
þess að framfylgja ákvæðum nefndra
laga fyrir 1. marz hafi vextir átt að
hækka á bilinu 3—5%. Það er vissu-
lega vandi, að slíkir útreikningar
verða aldrei fullkomlega nákvæmir,
vegna þess að hluti af dæminu er spá
um verðlagsþróun á næstu mán-
uðum. Nú bregður hins vegar svo
við, að hin nýja ríkisstjórn fer að
skipta sér af málinu og í raun bannar
Seðlabankanum að framfylgja lög-
:
;

>1
'l
-«