Dagblaðið - 20.03.1980, Qupperneq 11

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 20. MARZ 1980.

11
Gheorghe Brasoveanu frá Rúmeníu
er sextugur hagfræðingur. Hann var
settur í geðsjúkrahús i marz 1979 eftir
að hafa stuðlað að stofnun óopinbers
verkalýðsfélags og gagnrýnt sam-
skipti ríkis og kirkju í Rúmeníu.
Handtöku hans bar að með þeim
hætti að kona hans var kölluð fyrir
og talin á að skrifa undir yfirlýsingu
um að hann væri geðveikur, á þeirri
forsendu að þá yrði hann eingöngu
hafður í sjúkrahúsi i skamman tima
en ella dæmdur til langvarandi fanga-
vistar.
Ekki er vitað hvar Brasoveano er
nú geymdur en síðast fréttist af
honum í Jilava fangelsissjúkrahúsinu
þar sem allmargir stjórnarandstæð-
ingar hafa verið í haldi á undanförn-
um árum.
Að mati Amnesty International er
engin ástæða til að ætla að Braso-
veano sé geðveikur og er óskað eftir
að hann verði látinn laus.
Skrifa ber til:
Mr. Grigoras Justin,
Ministerof Justice
Bulevard Gheorghe — Dej 33
7000 Bucurésti
SR Romenia
Saudi Daraj frá Súdan er 45 ára
verkalýðsleiðtogi og fyrrum félagi í
súdanska kommúnistaflokknum,
sem var — eins og áðrir stjórnmála-
flokkar í Súdan — bannaður árið
1969 þegar herinn tók völd. Saudi
Daraj hefur setið í fangelsi í 9 ár án
þess að koma fyrir rétt. Honum var
að vísu sleppt um tíma 1978 en fang-
elsaður aftur í ágúst 1979.
Saudi Daraj er í svonefndu Kober
fangelsi i Khartoum ásamt rúmlega
hundrað öðrum pólitiskum föngum.
Ekki þykir aðbúnaður þar viðunandi
né læknismeðferð fanganna en
nokkrum föngum hefur þó verið
sleppt þaðan af heilsufarsástæðum,
þar á meðal fyrrverandi mánaðar-
fanga Amnesty International, Gasim
Amin að nafni.
Óskað er eftir að skrifuð verði
kurteisleg tilmæli um að Saudi Daraj
verði látinn laus til:
Field Marshal Jaafar Mohammed
Numeiri,
President of the Democratic Repu-
blikof the Sudan,
Presidential Palace,
Khartoum, Sudan.
Frekari upplýsingar gefnar i síma
43135.
EG FERIMAL
VK> MG!
Mannveran er berskjölduð í vond-
um heimi og oft óvinveittum. Þegar um
það er hugsað, hve margt getur steðjað
að varnarlausri mannskepnunni á lífs-
leiðinni, ber að undra, að fólk almennt
sofi sæmilega á nóttum. Veikindi og
kvillar geta herjað á kroppinn; ást, sorg
og aðrar geðshræringar ruglað hugann
(hjartað), og svo geta ýmis utanaðkom-
andi áhrif, eins og slys, ofsóknir, slæmt
samfélag o. fl. haft skaðvænleg áhrif á
persónuna almennt.
1 Þrátt fyrir öll þessi ljón á veginum,
arka mannanna börn áfram sitt skeið
og sýna furðu mikið hugrekki allflest.
Þau virðast vilja allt gera til að geta
haldið slagnum áfram og þau halda
dauðahaldi í þessa dýrmætu líftóru.
Fólkið reynir eftir bezta mætti að verja
sig áföllum á lífsleiðinni og sem betur
fer tekst mörgum það vel. En oft verða
líka margir að leita á fund sérfræðinga
til að bægja frá hættum. Læknar sjá
um skrokkinn, sálfræðingar og prestar
um hugann (hjartað og sálina), en
blessaðir lögfræðingarnir um utanað-
komandi áhrif, eins og ásókn eða mis-
rétti, sem fólkið verður fyrir af hendi
samborgara eða ríkisvalds svo nokkuð
sé nefnt.
Sérstaklega eru lögfræðingarnir nyt-
samir hérna í henni Ameríku, en eins
og þið vitið, þá er hér stórhættulegt að
vera og margt getur yfir mann dunið.
Hér er ekkert sjúkrasamlag; hér er
seldur opinberlega (maður þarf ekki að
fara úr landi og koma heim) hinn stór-
hættulegi vökvi bjór og hér eru allir
með byssur og skjóta fyrst en spyrja
svo, eins og lesa má í íslenzku
blöðunum. En guði sé lof og dýrð fyrir
lögfræðingana! Þeir eru alltaf boðnir
'Og búnir til að hjálpa fólki í neyð.
Það er til dæmis mjög algengt, að
lögfræðingur komi á slysstað á undan
sjúkrabílnum til að bjóða fram aðstoð
sína, ef vera skyldi, að sá, sem telur sig
hafa verið í rétti (vanalegast báðir
ökumenn), vilji lögsækja hinn bílstjór-
ann. Sé um dauðaslys að ræða, leitar
lögfræðingur strax uppi aðstandendur
og býður fram aðstoð til að krefjast
skaðabóta.
Bréf frá henni
Ameríku:
Þórir S. Gröndat
lúkunum, því ef þeim mistekst áð
lækna sjúklinginn, bíður lög-
fræðingurinn góði bak við næsta
horn og aðstoðar sjúklinginn við að
fara í mál við lækninn. Þá er náttúr-
lega engan betri hægt að eiga að
heldur en lögfræðing, þegar skilja
skal við makann og slást um börn og
buru.
Enginn er óhultur fyrir árvekni
lögfræðinganna, sem standa vörð um
velferð borgaranna. Þeir, sem
framleiða varning, mega sífellt búast
við þvi að fá á sig málsóknir vegna
lélegrar vöru eða slysa og óhappa,
sem rakin eru til þess, sem keypt hefír
verið. Þannig hafa íslenzku fiskfyrir-
tækin verið lögsótt vegna þess, að
bein hafa fundizt í fiski og stungizt i
góma grandalausra neytenda.
Svo var það líka ekkjan, sem fékk
2,3 milljónir dollara í skaðabætur
fyrir hjartaslag, taugaáfall og
„Enginn er óhultur fyrir árvekni lögfræð-
inganna.”
Lætur ekki
misbjóða sér
Þessi eindæma hjálpsemi lög-
fræðistéttarinnar hefir smám saman
orðið til þess að móta hugarfar hins
almenna borgara þessa lands. Hann
lætur ekki misbjóða sér á neinn hátt,
en leitar skelegglega réttar síns með
aðstoð lögfræðingsins. Þannig fóru
hjón í Seattle í mál við lyfjabúð eina,
sem selt hafði konunni getnaðar-
varnarpillur. Konugarmurinn varð
sem sé óléttur og kom í Ijós, að lyfja-
búðin hafði framið þau mistök að
setja vítamín í pilluboxið. Hinn
tryggi lögfræðingur vann málið fyrir
hjónin og fengu þau væna peninga-
fúlgu til að bæta þeim upp það mikla
ólán, að þau skyldu eignast heilbrigt
og fallegt barn.
Læknar eru sífellt með lífið í
almenna niðurlægingu, sem hún
kenndi framleiðanda líkkistu þeirrar,
sem i var lagður maður hennar, þá er
hann yfirgaf þennan vonda heim.
Það gerðist sem sé, þegar kistan var
borin til grafar í fylgd ekkjunnar,
annarra ættingja og vina, að botninn
datt úr henni og hinn framliðni eigin-
maður sömuleiðis. Ekkjan hné í
ómegin, fékk taugaáfall og hjarta-
slag, en lögfræðingurinn góði kom
henni til hjálpar og kom lögum yfir
hinn svikula likkistusmið.
Og hvað fá svo lögfræðingarnir
fyrir sinn snúð? Ekkert, held ég,
nema ánægjuna af þvi að gera náung-
anum greiða. Þeir virðast allir upp til
hópa lepja dauðann úr skel hér eins
og reyndar á íslandi og alls staðar
'annars staðar!
Þórir S. Gröndal.
skilið og sagnfræðingar eiga eftir að
koma á blað, var að með þessu
opnuðust íslenskum verkalýð leiðir
til umheimsins. Vitrir menn hafa í
fjölmiðluin fjallað um landflótta
fyrr og nú, en hafa gatað á
skýringunni. Svo lengi sem elstu
menn muna hefur það einkum verið
hlutskipti inenntamanna og ævin-
týramanna að fara utan til náms og
starfa.
Meðal inenntamanna hefur það
gjarnan verið eðlilegur hluti náms að
fara utan og Ijúka námi eða bæta við
nám sitt við erlendar mennta-
stofnanir. Þetta er svo söguleg hefð
að ineðal menntamanna er dvöl
erlendis við nám eða starf ekki einu
sinni kallað „röskun á heimilis-
högum”. Menntamennirnir kunna
semséað farautan.
íslenskur verkalýður kunni hins
vegar ekki á utanfarir 1968 og til þess
tima voru það nær einungis
ævintýramenn úr þeirra röðum er
fluttu utan í atvinnuleit og þá
gjarnan einkum einhleypir menn.
Með hinum skipulagða flótta undan
atvinnuleysisvofu „viðreisnar” lærði
hins vegar íslenskur almenningur í
. skjóli verkalýðsfélaga sinna á utan-
farir.
Allt síðan 1968 hefur íslenskur
verkalýður verið að flytja utan, fyrst
skipulega á vegum verkalýðs-
félaganna og siðan einfaldlega vegna
þess að nú kunnum við á slika
búferlaflutninga. Ástæðurnar nú eru
sjálfsagt margvislegar, grasið er
grænna handan girðingarinnar,
margt má læra í starfi erlendis,
vinnutíminn er styttri, veðráttan er
betri og enn fleiri ástæður finna
menn til fulltingis því að yfirgefa
gamla grjóthólmann. Landflóttinn
hófst með Kockumsævintýrinu og
honum mun ekki ljúka svo lengi sem .
grasið handan girðingar er grænna.
Kjallarinn
Kristinn Snæland
Stórmarkaði KRON, það sem við á.
Kjöthakkið er nautakjöt, smörlíkið
er Sólblóma, pylsurnar eru
vinarpylsur, eggin eru á réttu verði en
jekki útsöluverði og osturinn er 26%
eða gamli 45% osturinn.
‘ Sænsku upplýsingarnar eru hins
vegar um ,,ost” ekki nánar greint,
„kjöttfars”, sem er hakk,
„bordsmagarin”, sem er nær smjöri
en Sólblóma, og „falukorv” sem er
jlíkara Dalapylsu en vínarpylsuin.
Vörur þessar eru þó fyllilega sam-
bærilegar svo réttlætanlegt er að
set ja þær í sömu flokka.
Þessi samanburður segir vitanlega
ekki alla sögu en í ljósi þess að
samanburður við sænsk kjör verður
um flest í líkingu við þetta, mætti
vitringum skiljast, að ekki er undur
þótt keraldið leki og flótti sé enn
brostinn í liðið.
• „Til þess aö vinna fyrir ofangreindu vöru-
magni þarf 11 klukkustunda vinnu í Sví-
þjóð, en til aö ná sama magni þarf 19 klukku-
stunda vinnu á íslandi.”
Þau eru súr
Refurinn sagði um berin sem hann
náði ekki: „Þau eru súr.” Þannig
munu margir finna búsetu erlendis
ýmislegt til foráttu en samanburður
um kaup og kjör heima og erlendis er
oft freistandi og því hef ég aflað eftir-
farandi upplýsinga.
Þær upplýsingar sem hér fara á
eftir eru annarsvegar íslenskar og
miðaðar við 1. mars 1980. í
sambandi við þær má geta þess, að
vöruverð er tekið 29. febr. í
Til þess að meta kjörin sem réttast
hef ég valið að reikna samanburðinn í
vinnustundum eða hve langan tima
mann i sama starfi það tekur að
vinna fyrir þeim vörum, sem ég
nefni. Sú fölsun, sem t.d. Póstur og
sími, Flugfél. íslands og margir fleiri
hafa stundað, að taka einfaldlega
upp hvað verðið er í erlendum gjald-
'eyri og snúa því síðan yfir i íslenskar
krónur mun ekki framkvæmd hér.
Hin eina og rétta viðmiðun er
vitanlega sú, hvað þarf langan
vinnutíma til að kaupa þetta eða hitt
á íslandi, eða t.d. í Svíþjóð.
Svona er það.
Meðallaun rafvirkja á íslandi eru
2500 kr. á tímann, ísl. kr.
Meðallaun rafvirkja í Svíþjóð eru 40
kr. á tímann, S.kr.
Verð í Svíþjóð:
S.kr.
Verð á Islandi:
ísl. kr.
I kg hveiti 3,04 260.00
1 kgstrásykur 4,51 310.00
1 kgegg 13,50 1600.00
1 kg. kartöflur 2.50 270.00
1 kg ostur 23.00 • 3113.00
1 kg smjörlíki 14.50 1260.00
1 kghakk 27.35 3600.00
; 1 kg pylsur 20.50 2421.00
1 1 mjólk 2.42 281.00
1 1 bensín 2.80 370.00
1 pk. sígarettur 9.20 915.00
Fyrir klukkutima vinnu
Svíþjóð fæst neðantalið magn vöru í
fremri dálki en á íslandi í siðari
dálki.
Magn í Magn á
Svíþjóð: íslandi:
Hveiti 13,2 kgi 9,6 kg
Strásykur 8,9 kg 8,1 kg
Egg 2,9 kg 1,6 kg
Kartöflur 16,0 kg 9,3 kg
Ostur 1.7 kg 0,8 kg
Smjörlíki 2,8 kg 2,0 kg
Hakk 1,5 kg 0,7 kg
Pylsur 1,9 kg 1,0 kg
Mjólk 16,5 1 8,9 1
Bensín 14,3 I 6,8 1
Sígarettur 4,3 pk. 2,7 pk.
Til þess að vinna fyrir
ofangreindu vörumagni þarf 11
klst. vinna i Svíþjóð en til að ná sama
magni þarf 19 klst. vinnu á íslandi.
Ekki tæmandi
Vitanlega er það sem að ofan
greinir ekki tæmandi upplýsingar, en
gefur þó vísbendingu.
Lauslega má geta þess að
Jjölskyldubætur eru inun veglegri í
^Svíþjóð en hér, börnin eru í
jskólanum meirihl. dags, og fá þar
^ókeypis máltið en þar að auki er allur
skólakostnaður greiddur áf ríkinu en
ekkert plokk vegna smáútgjalda, svo
sem ritfanga, pappírs eða slíks.
Húsaleiga er lág og bætur greiddar
vegna hennar, þannig að ef húsa-
leigan fer yfir tiltekið hlutfall tekna
greiðir rikið mismuninn.
Loks má geta þess, að allir eiga
kost á að kaupa íbúð með þvi að
greiða einungis 10 prósent
kostnaðarverðs.
| Verð á íbúðum er svo lágt, eða til
samanburðar kostuðu þriggja
herbergja ibúðir í Svíþjóð 1970 um
eins árs laun rafvirkja en þriggja her-
bergja íbúðir hjá Framkvæmdanefnd
í Breiðholti kostuðu 1971 nær þriggja
ára laun rafvirkja.
Enn hissa?
Ef hagfræðingar, sagnfræðingar
eða þjóðfélagsfræðingar eru enn
hissa á því að landflótti skuli vera
staðreynd í landi voru, þá er það
einungis vegna þess að þeir hafa ekki
fylgst með þróun mála síðan 1968.
Ef menn skilja ástæður landflótt-
ans er von til þess að gerðar verði
þær ráðstafanir sem aftur laða fólkið
iað blessuðum grjóthólmanum. Þær
ráðstafanir verða að koina, þvi að
landflóttinn nú er því alvarlegri en
landflóttinn 1968 til 70, að flestir
komu þeir aftur er fóru utan þá en
varanleg búseta erlendis virðist vera
mark þeirra er fara nú og það er hin
dökka hlið landflóttans um þessar
mundir.
Kristinn Snæland