Dagblaðið - 13.11.1980, Blaðsíða 13

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 13. NÓVEMBER 1980.
13
Ufí göfugfyndi stjómmála-
manna í verkalýðshreyfingunni
Æ, mikil eru vandræði íslenskrar
verkalýðshreyfingar orðin. Ég tala nú
ekki um vandamál forystunnar, —
þau eru meiri en orð fá lýst. Þeim er
ekki hægt að lýsa nema á kvikmynda-
tjaldi, þar sem svipþrigði, sorg og tár
koma hinu talaða máli til aðstoðar. Ó
vei.
Kratar fórna
Karveli...
En þegar neyðin er stærst er
hjálpin næst. Tveir flokkar hafa nú
boðist til að rétta hinni deyjandi
verkalýðshreyfingu hjálparhönd. Ó,
hvílík gæfa aö eiga slika vini að.
Báðir hafa þeir nú boðist til að út-
vega henni leiðtoga sem geti stýrt
henni milli boða ólgandi hafsjóa
íslensks þjóðfélags. Alþýðu-
flokkurinn býðst nú til að sjá af sín-
um málglaðasta þingmanni, og um
leið þeim allra skrautlegasta. Karvel
Pálmason yrði án nokkurs vafa lit-
skrúðugasta táknið sem íslensk
verkalýðshreyfing hefur eignast um
dagana, og þótt lengra væri leitað.
Litmynd af Karveli gæti meira að
segja alveg komið í staðinn fyrir
félagsmerki ASÍ. Auðvitað vitum
við, að það eru ósannindi sem óvinir
Karvels reyna nú að breiða út, — að
Vilmundur og Co. New Style
Kennedy Team vilji gjarnan án hans
vera og þetta sé bara dæmi um það
sem nefnt hefur verið að „sparka
mönnum upp á við”. Þetta getur
auðvitað ekki staðist. Og þó að það
væri rétt, hverju skiptir það? Ekki er
Karvel maður að verri fyrir það. Og
auðvitað verður engu illu upp á
Alþýðuflokkinn trúað, — þennan
flokk sem í 50 ár hefur barist fyrir
jhag hinna smæstu og smáðustu. Um
það vitna best rikisstjórnarár
flokksins við og við síðustu 50 árin.
Þá hefur rjómi lekið af hverju strái
og allar buddur fyllst. Og verka-
lýðurinn hefur í vesæld sinni og
seddu sungið „Lifi Alþýðuflokk-
urinn”. Nei, Karvel er sko maður
sem hefur unnið sig upp í gegnum
verkalýðshreyfinguna og upp úr
henni inn á Alþingi. Þjóðin hlýtur að
istanda i mikilli þakkarskuld við hann
að hann skuli vilja snúa aftur úr jíeim
glæstu sölum í þröngar kytrur ASÍ.
... og allaballar
Ásmundi
Og Alþýðubandalagið. Það varð
nú fyrra til að bjóða sinn mann til
þjónustu reiðubúinn. Auðvitað mátti
búast við því besta úr þeirri átt. Þetta
er fiokkurinn sem segist vera og hefur
gert allt til að bera sæmdarheitið
„flokkur verkafólksins”. Allar leiðir
hefur það reynt, — verkföll og læti,
þegar það sjálft er í stjómarand-
stöðu, vinnufrið og sanngirni, þegar
það vermir stjórnarstóla. Loforð um
samningana í gildi fyrir kosningar —
stuðning við kjaraskerðingarlög eftir
kosningar. Liðsinni við ýtrustu
félagsmálakröfur innan verkalýðs-
hreyfingarinnar — magra og illa
innpakkaða félagsmálasmápakka
innan ríkisstjórna. Já, allt — allt
hefur þessi ágætasti flokkur allra
flokka reynt til að bæta hag okkar og
líf.
Ásmundur heitir hann Stefánsson
sem Alþýðubandalagið býður okkur
til þénustu. Starfsmaður ASÍ.
Einhver var að tala um að illt væri að
þetta væri maður sem ekki hefði
unnið sig upp í gegnum hreyfinguna,
heldur komið að henni sem utanað-
komandi háskólamenntaður sér-
fræðingur. Starfsmaður ASÍ. En
þessum mótbárum vísa allir hugsandi
menn á bug. Hvað er eðlilegra en að
starfsmaður félags verði formaður
þess? Þetta þekkist víða. f félagi einu
var starfsmaðurinn á skrifstofu
verkalýðsfélagsins gerður að varafor-
manni. Og hefur gefist vel — ekkert
versnað, allt við það sama. Og er það
ekki það sem allir vilja?
Það skiptir auðvitað engu máli, —
eða allavega mjög litlu — að
Ásmundur hefur ekki sömu hags-
muni að verja og þeir sem hann vill
gerast talsmaður og leiðtogi fyrir. Og
Ásmundur er blessunarlega búinn að
bjarga því í horn, blessaður pilturinn,
með því að vera ekki félagi i BHM —
Bandalagi háskólamenntaðra
manna — heldur Verslunarmanna-
félaginu og taka laun eftir lúsarlegum
töxtum þess. Ég er viss um að Karvel
hefði farið líkt að með þingmanns-
launin sín, ef hann hefði baragetað.
Ég þarf ekki að nefna það að
hvorki Alþýðubandalag né Alþýðu-
flokkur gera neina kröfu um að hafa
áhrif á stefnu hinnar sjálfstæðu,
stefnuföstu, lýðræðislegu og frjálsu
íslensku verkalýðshreyfmgar, þótt
þeir vilji nú af óeigingirni sjá af
sínum ágætustu mönnum. Þeir vita
auðvitað sem er að fulltrúarnir á
ASÍ-þinginu eru engan veginn færir
til að velja sér sjálfir forseta og
aðra trúnaðarmenn. Ef stjórnmála-
flokkarnir koma ekki til hjálpar hér,
yrði þingið ein allsherjar upplausn og
óreiða. Það vilja hvorki Karvel né
Ásmundur. Og þeim sé þökk. Það er
að sjálfsögðu þess vegna alrangt
mat, sem sumir hafa verið að flagga
með, að þessi og önnur pólitísk
framboð til æðstu embætta ÁSl séu
móðgun við þingfulltrúana og
félagana í verkalýðshreyfingunni
almennt. Ekki er ég móðgaður. Nei,
svo sannarlega ekki.
Ekki vilja aðrir
vera síðri
En það eru til fleiri ósíngjarnir
flokkar í f>essu landi sem eru
jafnfúsir til göfugra fórna og þeir
tveir sem að framan greinir. Þær
fréttir — þær góðu fréttir — berast
oss lítilmögnum, að allir flokkarnir
keppist nú um að fórna tíma sinna
bestu manna ti! að sitja ASÍ-þingið
síðar i þessum mánuði. Og þaö i heila
viku. Og auðvitað munu allir þessir
flokkshollu og fórnfúsu fulltrúar
gæta þess vandlega að gleyma þvi
hvaða flokki þeir tilheyra, þegar mál
og menn verða bornir upp til sam-
þykktar. Mönnum eins og mér, sem
engan flokkinn á, vöknar næstum
um augu við að frétta um þessa
miklu fórnfýsi.
Ég sagði að fieiri flokkar en
Alþýðuflokkur og -bandalag
sýndu fórnarlund. Sjálfstæðisflokk-
urinn hefur alltaf borið hag hins
smáa og arðrænda fyrir brjósti. Allar
hans tillögur um lægri laun, verri
kjör og skertan samningsrétt hafa
miðað að því einu að gera íslenskt
þjóðfélag sterkt og lýðræðislegt, svo
að velsæld hins vinnandi manns
aukist. Það liggur í augum uppi. Það
kemur því ekki á óvart, að Sjálf-
stæðisflokkurinn vill ekki vera siðri
en hinir að fórnarlund. Einhvern
allra næstu daga mun hann þvi senda
Kjallarinn
Guðmundur
Sæmundsson
fram á sjónarsviðið sinn besta verka-
mann, — Björn Þórhallsson, stjórn-
arformann og einn aöaleiganda Dag-
blaðsins (og formann Lands-
sambands verslunarmanna). Þetta er
maður sem þekkir málið náið frá
báðum hliðum, ekki síður en for-
maður Verkamannasambandsins,
sem einnig er útgerðarmaður (í stjórn
Bæjarútgerðar Reykjavíkur). Án
Björns getur forysta ASÍ því ekki
verið. Alls ekki. Fyrr mætti nú vera.
En líklega hefur Sjálfstæðisfiokk-
urinn ekki aðstæður til að fórna hon-
um alfarið fyrir lítilmagnann, enda ó-
þarft fyrst svo góðir menn eru í boði
aðrir. En það er líka stór og göfug
fórn að sjá af honum f embætti vara-
forseta ASÍ.
Þá er Framsóknarflokkurinn
eftir. Samvinnuhugsjón hans tekur
sko aldeilis til vor smælingjanna.
Ólafslögin svonefndu, sem heldur
ættu að heita „Lög um vinsamlega
skerðingu launa”, eru eilíft dæmi um
vinsemd flokksins í garð verkafólks.
Það er þvi áreiðanlega ekki vegna
skorts á fórnfýsi fyrir verkafólk, sem
þeir hafa ekki boðið fram neinn úr
sínum hópi í æðstu stöður ASÍ. Og
auðvitað er það heldur ekki vegna
þess hve fáir framsóknarmenn verða
á þinginu. Ástæðan er vafalaust sú
að þeir eru yfir sig ánægðir með þau
ágætu framboð, sem þegar eru
komin fram. En kannski bjóöa hinir
flokkarnir þeim einhverjar lægri
stöður sem þakklætisvott fyrir
stuðninginn og samstöðuna.
En það eru
meinbugir á
En nú hefur orðið dálítið slys.
Óhapp, sem auðvitað er engum um
að kenna. En óhapp samt, mannleg
mistök. Allt vegna ákefðar
flokkanna í að sýna og sanna fórnar-
lund sína. Óhappið er sem sé það að
nú eru komin Jyö flokksleg framboð í
sama embættið, — embætti forseta
ASÍ. Þessi framboð eru hvort öðru
betra, svo að það er gjörsamlega úti-
lokað að ætlast til þess að fá-
kunnandi og óstaðfastir flokks-
leysingjar sem staddir verða á þing-
inu geti gert upp á milli þeirra. Af
hverju gátu þeir ekki komið sér
saman um þetta fyrirfram til að firra
okkur tvíli og andlegri úlfakreppu?
Úr því að svona er komið,
neyðumst við smámennin til að gera
eitthvað i málinu. Auðvitað er ó-
mögulegt að ætlast til að úrræði
okkar verði skynsamleg eða viturleg.
Það vita allir. Það er líka næstum þvi
útilokað að við getum fundið I okkar
röðum — röðum venjulegra þing-
fulltrúa — fólk sem hefur hæfni eða
kunnáttu til að taka að sér störf for-
seta ASÍ. E i við verðum að reyna.
Ekki getumviðlátiðmálin fara svo að
við stöndum uppi ráöalaus á þinginu
og vitum ekki hvort hinna göfugu
boða við getum þegið, Alþýðubanda-
lagsins eða Alþýðuflokksins. Þeirra
fórnarboð verðum við bara að fá að
geyma til betri tíma. Þeir hljóta að
skilja það, blessaðir öðlingarnir.
Ég ætla því að gera það eina sem
mér dettur í hug að bjarga málinu.
Svo að ég noti hátiðlegt orðalag í stíl
þeirra sem áður hafa mælt slik orð:
— Ég hef ákveðið að skora á sem
flesta — já í rauninni alla sem eru
sama sinnis og ég — að gefa kost á
sér sem forseta ASl svo að úr nógu
veröi að velja. Ég skal riða á vaðið.
Þá gæti endirinn orðið sá, að sá
skásti okkar aumra og fávísra
venjulegra þingfulltrúa verði kjörinn
forseti, en hinir sem næst koma fái
embætti við sitt hæfi. Vafalaust eru
stjórnmálamennirnir til í að hjálpa
okkur að koma þessu öllu heim og
saman, því að þeir hafa reynsluna í
því. Kannski það fari þá svo að það
verði ekki þeir, heldur við sem
verðum að sitja næturfundi i bakher-
bergjum til að semja um málin og
ganga frá hlutunum.
Ég er viss um að flokkarnir — svo
að ég tali nú ekki um drengskapar-
mennina sem hafa bo.Sist til að fórna
sér — taka þessi framboð engan
veginn sem persónuleg eða pólitíska
vanþóknun á sér. Slfkt væri fjærst
mér af öllu.
Að lokum þetta. Ég sé hvergi neitt
í lögum ASÍ um það hvernig
framboð skal bera að til æðstu
embætta. Ég veit að það er orðin
hefð — vegna langrar og dyggrar
fórnarþjónustu fiokkanna við verka-
lýðshreyfinguna — að framboði
manna í þessar stöður fylgi meðmæli
fiokksstjórna. Mínu framboði geta
ekki fylgt slik meðmæli. En vonandi
er það þó gilt fyrir það. Og ég fer
sömu leið og aðrir við að koma þessu
á framfæri, nefnilega í gegnum dag-
blöð.
Guðmundur Sæmundsson,
öskukarl á Akureyri og
fulltrúi á 34. þingi ASI.
Karvel og Ásmundur.
„Viö, smámennin á ASÍ-þinginu, neyö-
umst til að taka til okkar ráða.”