Dagblaðið - 08.01.1981, Side 12

12
Útgefandi: Dagblaðið hf.
Framkvœmdastjórí: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Aðstoóarrítstjórí: Haukur Helgason. Fréttastjóri: Ómar Valdimarsson.
Skrífstofustjóri ritstjómar Jóhannos Reykdal.
íþróttir Hallur Símonarson. Menning: Aðalstoinn IngóKsson. Aöstoðarfréttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrít Ásgrímur Pólsson. Hönnun: Hilmar Karisson.
Blaðamenn: Anna Bjamason, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi Sig
urðsson, Dóra Stefénsdóttir, Elin Albertsdóttir, Gísli Svan Einarsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Inga
Huld Hákonardóttir, Kriutjén M6r Unnarsson, Sigurður Sverrisson.
Ljósmyndir: Bja« tleií- Bjarnleifsson, Einar Ólason, Ragnar Th. Sigurðsson, Sigurður Þorrí Sigurðsson
og Sveinn Þormóðsson.
Skrífstofustjórí: Ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þoríeifsson. Auglýsingastjóri: Már E.M. Halldórs
son. Dreifingarstjórí: Valgerður H. Sveinsdóttir.
Ritstjóm: Síðumúla 12. Afgreiðsla, áskríftadeild, augtýsingar og skrifstofur Þvorholtl 11.
Aðabimi blaðsins er 27022 (10 Hnur).
________DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 8. JANÚAR 1981.
PARADÍSAR-
HEIMTIR”
Kjaradómur á hvorki að vera
launsátur skotglaðra stjórnar-
andstæðinga né hagsmunaklúbbur há-
skólamanna. Allra sízt má hann temja
sér úrskurði, sem ríkisstjórn verður
síðan að hrinda með bráðabirgða-
lögum, svo að ekki fari allt á hvolf.
í sumar var með samningum komið á nauðsynlegu
samræmi milli launa háskólamanna og manna í háum
launaflokkum ríkisstarfsmanna. Þessu samræmi hefur
Kjaradómur nú skyndilega spillt með því að úrskurða
háskólamönnum 6% hækkun frá 1. desember.
Þetta gefur áhorfendum tilefni til að ætla, að ekki
sé heilbrigt, að allir dómarar í Kjaradómi séu sjálfír há-
skólamenn. Slíkt ástand getur hæglega spillt Kjara-
dómi sýn inn í hin víðari samhengi og samræmi stétt-
anna í landinu.
Á undanförnum misserum hefur ríkt láglauna-
stefna. Samningarnir í fyrra báru þess merki, bæði hjá
opinberum starfsmönnum og Alþýðusambandinu.
Hærri launum var haldið niðri til að unnt yrði að
hækka lægri laun þeim mun meira.
Margir háskólamenn eru þeirrar skoðunar, að
stefnan sé röng. Launamunurinn í þjóðfélaginu sé of
lítill. Ekki sé tekið nægilegt tillit til tíma og kostnaðar
við öflun menntunar. En þessi skoðun á að vera utan
ramma Kjaradóms.
Hafí stjórnvöld og öflugustu þrýstihópar launamála
með ærinni fyrirhöfn komið sér saman um ákveðnar
línur, sem auðvitað eru gallaðar, en eru þó hornsteinn
vinnufriðar í landinu, má Kjaradómur ekki hefja skot-
hríð úr launsátri.
Verkefni dómstólsins er að meta hinar pólitísku
aðstæður og kveða upp úrskurði, sem hæfa andrúms-
lofti launamála á hverjum tíma. Þetta hefur honum
mistekizt í máli háskólamanna. Og þá ekki síður í máli
alþingismanna.
Kjaradómur hefur ákveðið, að alþingismenn fái
þessi sömu 6%, einnig frá 1. desember síðasta árs. Sá
úrskurður hefur ekki fótfestu í samningum ársins
fremur en hinn fyrrnefndi. Það þýðir ekki að miða við
12% hækkun hjá láglaunafólki.
Þá hefur dómstóllinn bætt gráu ofan á svart með
því aðafhenda þingmönnum til viðbótar 16,5% launa-
hækkun frá 1. maí síðasta árs. Á tíma láglaunastefnu
eru laun eins tekjuhæsta hópsins hækkuð mun hraðar
en annarra hópa.
Kjaradómur afsakar sig með að segja þessi 16,5%
vera niðurskurð frá hinni illræmdu 20% hækkun, sem
þingmenn kusu sér sjálfír í fyrravor og leiddi til þess,
að yfirráð launamála þingmanna féllu dómstólnum i
skaut.
Málið fólst þó ekki í, að þingmenn hefðu ofmetið
einhvern þátt launaþróunar í landinu, sem þeir sjálfír
hefðu misst af. Þeir ætluðu hreinlega að krækja sér í
þessi 20% umfram aðra. Og dómstóllinn lætur þá
haldaþorra þýfisins.
Kjaradómur ver sig einnig með, að hann hafi á móti
dregið dálítið úr ýmsum hlunnindum alþingismanna.
Satt er, að heildarhækkun þingmanna nemur ekki
alveg þeim 23,4%, sem dómstóllinn hefur úrskurðað
þeim í beina kauphækkun.
Hitt er þó alvarlegra, að enn er viðhaldið því spillta
tvískinnungskerfi, að þingmenn koma hlunnindum
sínum fram hjá skatti, þótt þeir hafi sett lög, sem
banna öðrum borgurum, að koma sömu hlunnindum
fram hjá skatti.
Áramótaúrskurðir Kjaradóms eru eins og köld
vatnsgusa. Neðan frá að sjá virðist mönnum, sem
gusan komi úr klúbbi fína fólksins í þjóðfélaginu. En
vonandi eru dómararnir bara úti að aka, utan
þjóðfélagslegs veruleika.
Skammdegið á íslandi Ieggst mis-
jafnlega illa i fólk, en ávallt illa. Þess
vegna eru jólin til fyrir fólkið — ein-
mitt í svartasta skammdeginu. Þess
vegna eru íslenzk jól allra jóla lengst,
ekki skemur en þrettán daga og nægir
þó ekki fyrir allar þær „jólatrés-
skemmtanir”, sem sérhvert verka-
lýðsfélag efnir til fyrir afkomendur
félagsmanna sinna, arftaka paradísar
á íslandi.
Paradís hefur löngum verið ofar-
lega í hugum íslendinga, og hver og
einn gengur með sinn paradísar-
draum í maganum, eða í kollinum, —
allt eftir því hvort menn hugsa
fremurum aðgleypa eða geyma.
Það var því ekki seinna vænna, að
landsmenn fengju að sjá þá Paradís-
arheimt eigin augum, sem nóbel-
skáldið okkar hefur góðfúslega leyft
þjóðverskum bókar- og hreyfi-
myndahöfundum að teygja á lengd-
ina og kynbæta á annan hátt.
Þvi er nú sú paradís, sem menn
geymdu í stærð og stafrófsröð hálfs
annars metra langrar stæðu íslenzkra
nóbelsverka, orðin sameigin
germanskra og skandinaviskra og þar
að auki finnskra og svissneskra
hreyfimyndahöfunda.
Þannig ber það að á svipuðum
tíma og landsmenn heimta aftur
lögsögu á flatfiski og bolfiski þeim er
íslenzkur er talinn, að gcrmanir
ráðast inn í menningarlögsögu
íslendinga og heimta þá eina paradís
sem landsmenn hafa bréf uppá.
Það er því að vonum, að svipazt sé
um eftir öðrum paradisum, t.d.
þeim, er ekki liggja á glámbekk i
bókastæðum til aflestrar fyrir gest og
gangandi, heldur þess konar paradis,
sem enginn getur séð eða þreifað á,
paradís, sem hægt er að gleypa í eitt
skipti fyrir öll. — Eða paradís, sem
geyma má í kollinum. — Slík paradís
er gulli betri, og til hennar má ávallt
grípa, ef einhvers þykir I misst af
fyrirfram gefnum loforðum lands-
feðra.
Þversagnir
í áratugi hafa landsfeður og al-
mennir stjórnmálamenn íslenzkir ver-
ið hundeltir af umbjóðendum sinum
fyrir að hafa ekki séð til þess að gera
Island að þeirri paradis, sem lands-
menn halda fram, að þeir eigi heimt-
ingu á.
í áratugi hafa stjórnmálamenn og
landsfeður þráast við að koma til
móts við þessa „paradísar-
heimtingu” með þeirri einföldu
röksemdarfærslu, að baráttuviljann
skorti hjá landsmönnum sjálfum, og
þegar sá vilji sé fyrir hendi, þá geti
þeir. — Og nokkuð er eflaust til i
því, sem forsætisráðherra sagði í
áramótaávarpi sínu til þjóðarinnar,
að ,,vilji er allt sem þarf’.
En nú bregður svo við, að sá hluti
alþingismanna á yfirstandandi lög-
gjafarþingi sem kallast „stjórnarand-
staða” heimtar ákafar en áður hefur
tíðkast, að „kollegar” þeirra á
alþingi, sem skipa stjórnarUðið, geri
„ráðstafanir”, sem dugi til þess að
„ná niður verðbólgu”, „styrkja
gjaldmiðil”, „tryggja kaupmátt”,
A „Þannig má telja fullvíst, aö á Alþingi,
innan þingflokks Sjálfstæöisflokksins,
þess er nú telst til stjórnarandstöðu, liggi
„atkvæði á ís”, tilbúin til stuðnings forsætis-
ráðherra... ”
r
V
Vafasöm inn-
heimta hitaveitu-
gjalda á höf uð-
borgarsvæðinu
Áætlun, kostir
og gailar
Rafveitur hafa um árabil sent út
reikninga skv. áætlaðri notkun.
Áætlunin hefur þó verið mjög tak-
mörkuð, þ.e.a.s. mælastaða hefur
verið áætluð aðeins við aðra hverja
reikningsútskrift og uppgjör því farið
fram í annað hvert sinn. Nú hafa
Hitaveita Reykjavíkur og Rafmagns-
veita Reykjavíkur farið út í að lesa á
mæla aðeins einu sinni á ári en fengið
heimild tU að senda út, þess á mUli,
reikninga skv. áætlaðri notkun. Slíkt
innheimtufyrirkomulag getur verið
til mikilla bóta bæði fyrir notendur
og fyrirtækin, ef vel er að því staðið.
Mun auðveldara er að áætla raf-
orku- og heitavatnsnotkun fyrir heilt
ár heldur en hluta af ári, þar sem
notkunin er árstíðabundin. Með því
að deila áætlaðri ársnotkun jafnt á
öll greiðslutímabil verða útgjöld not-
enda jöfn allt árið miðað við verð-
gildi krónunnar, en ekki mest í
kringum áramótin, þegar önnur út-
gjöld eru í hámarki. Tekjur fyrir-
tækisins verða einnig jafnar allt árið
en ekki minnstar yfir sumarmánuð-
ina, þegar framkvæmdir eru mestar.
Áætlun á ársgrundvelli hefur því
ótvíræða kosti bæði fyrir notendur
og seljendur.
Því hefur verið haldið fram, að
erfitt sé að innheimta skv. áætlaðri
notkun í þjóðfélagi með jafn mikla
verðbólgu og hér ríkir. Sé uppgjörið
Kjallarinn
GísliJónsson
k
rétt framkvæmt, hefur verðbólgan
engin áhrif, því áætlunin er í sölu-
einingum en ekki í krónum. Fram-
kvæmdin hefur hins vegar ekki verið
rétt en að því verður nánar vikið
síðar.
Helsti ókosturinn við áætlun er sá,
að þegar i húsnæði flyst nýr notandi
með aðrar notkunarvenjur en sá, sem
fyrir var, er erfitt að gera sæmilega
áætlun. Einnig ef um er að ræða
notkun i nýju húsnæði.
í 24. gr. reglugerðar fyrir Hitaveitu
Reykjavíkur nr. 122/1979 segir, að
notandi geti krafist aukaálesturs og
uppgjörs miðað við staðreynda notk-
un gegn aukagjaldi. Eðlilegt er, að
notandi, sem vegna einhverrar sér-
visku vill fá uppgjör á miðju
áætlunartimabili greiði tilkostnað-
inn. Hins vegar er jafn eðlilegt, að
fyrirtækið annist á eigin kostnað
uppgjör vegna flutninga eða vegna
þess, að notandi hættir viðskiptum.
Um þetta er ekki að finna nein
ákvæði i reglugerðinni, sem eins og
svo margar aðrar reglugerðir opin-
berra stofnana ber þess glögg merki
að vera samin af yfirstjórn
stofnunarinnar og hennar hagsmuna
fyrst og fremst gætt. Einnig má á það
benda, að í reglugerðina vantar alveg
ákvæði um rétt notenda til að fá leið-
rétta áætlun, sem sýnilega er röng.
Enda þótt Rafmagnsveitu Reykja-
víkur hafi örlitið verið getið hér að
framan, verður hér á eftir einungis
fjallað um Hitaveitu Reykjavíkur.
Það skal þó upplýst, að uppgjör fer
alveg eins fram hjá Hitaveitu Reykja-
vikur og Rafmagnsveitu Reykja-
víkur, sem annast alla reikningsút-
skrift og innheimtu fyrir Hitaveitu
Reykjavíkur. Öll áætlunargerð og
innheimta Rafmagnsveitu Reykja-
víkur fyrir Hitaveitu Reykjavíkur er
gerð í umboði hitaveitunnar og
verður því hér á eftir skrifuð á hennar
kostnað.
Of háar áætlanir
Vegna þráláts orðróms um, að
áætlanir Hitaveitu Reykjavíkur væru