Dagblaðið - 18.03.1981, Side 8

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 18. MARZ 1981.
I
Erlent
Erlent
Erlent
Erlent
r
Breyttar neyzlu-
venjur í Japan
Japanir óttast að matvæli verði notuð sem pólitískt vopn
gegnþeim
Líkt og við íslendingar eru Japanir
mikil fiskveiðiþjóð. Árið 1977 veiddu
þeir yfir 10 milljónir tonna eða 8
sinnum meira magn en við gerðum.
Þrátt fyrir þennan mikla fiskafla
flytja Japanir inn mikið af matvæl-
um, m.a. 94% af öllu hveiti, 91% af
sojabaunum sem þeir nota og mikinn
hluta fóðurbætis. Þegar ofan á þetta
bætist að Japanir flytja inn næstum
alla sina olíu, þá er ekki að ástæðu-
lausu að japönsk stjórnvöld séu
áhyggjufull á þessum tímum þegar
olía og matvæli eru notuð sem póli-
tísk vopn. Litið er hægt að gera með
olíuna en hvað varðar matvælin þá er
um tilbúinn vanda að ræða. Það er til
nóg af fiski og hrísgrjónum í Japan
en matarvenjur hafa tekið stórfelld-
um breytingum á síðastliðnum
tveimur áratugum. Fiskur og hrís-
grjón sém hafa verið aðaluppistaðan
í mataræði Japana er á undanhaldi
fyrir kjötvörum, brauði og alls kyns
matarolium.
5 milljónir bœnda
Japan er afar illa i stakk búið fyrir
landbúnað. Um 80% af landinu er
fjalllendi og aðeins 13% er ræktan-
legt. Þetta litla landsvæði nýta um 5
milljónir bænda og er meðalstærð
jarðar aðeins um 1,2 hektarar.
Japanskir bændur nýta helming land-
svæðis sins undir hrísgrjónarækt og
þrátt fyrir mikinn þrýsting stjórn-
valda hefur gengið erfiðlega að fá þá
til að skipta yfir í grænmeti og korn-
rækt. Ástæðan er sú að hrísgrjóna-
rækt gefur vel í aðra hönd vegna
hárra niðurgreiðslna rikisstjórnarinn-
ar. Hrísgrjónaframleiðsla undanfar-
Japanskar máltíðir eru oft samansettar af fjölda sipárétta og er mikil vinna lögð i að gera matinn sem girnilegastan. Á
stóra bakkanum lengst til hægri má sjá hráan fisk sem er hið mesta lostæti.
Baldur Hjaltason
skrifar frá Japan
Þessi mynd er frá Tsukiji, aðalfiskimarkaði Tókióborgar. Þessir frystu tún-
fiskar munu án efa renna út eins og heitar lummur.
gefið nýlega töluvert magn af hrís-
grjónaforða sínum sem þróunar-
hjálp.
Mánaðarbirgðir
í dag eru Japanir með best nærðu
þjóðum heims. En Japanir vita hvað
hungursneyð og skortur er. Fyrstu
árin eftir síðari heimsstyrjöldina var
fæðuskortur svo mikill að fólk varð
að selja ómetanlega fjölskyldudýr-
gt ipi fyrir poka af hrisgrjónum. Því
er Japönum illa við hve háðir þeir eru
öðrum, aðallega Bandarikja-,
Kanada- og Ástralíubúum, um mat-
væli. Japanir eiga 3—4 mánaða
birgðir af olíu en ekki nema
mánaðarbirgðir af kornvöru og soja-
baunum í landinu. Ríkisstjórnin
hefur sett það takmark að eiga árs-
birgðir af áðurnefndum matvælum
en eínkafyrirtækin eru treg til að axja
háan geymslukostnað. En meginat-
riðið cr að minnka innflutning mat-
væla, aðallega með því að aðlaga
landbúnaðinn breyttum neysluvenj-
um. Japanir munu samt sem áður
verða að flytja inn mikið af mat-
vælum en þeir vilja vera viðbúnir ef
einhverjar þjóðir tækju upp á því að
nota matvæli sem vopn gegn þeim.
inna ára hefur verið mun meiri en
neyslan og situr ríkisstjórnin þvi uppi
með mikið magn af hrísgrjónum í
rándýru geymsluhúsnæði. Þar sem
ríkisstjórnin greiðir bændum 4—5
sinnum hærra verð en gangverð á al-
þjóðlegum markaði er hún treg til að
flytja mikið út en hefur aftur á móti
KUKURIJAPONSKUM STJORNMALUM
Þeirri stærstu stjómar sjálfur Tanaka, sakborningur í Lockheeö-málinu
Innan ramma japanskra stjórn-
rnála fer fram stórfenglegt valdatafl.
Ákveðnir einstaklingar innan þings
og utan eru mjög valdamiklir og geta
kippt í spottann á ótrúlegustu stöðum
ef þörf krefur. Með þessum greinar-
stúf er ætlunin að reyna að gera laus-
lega grein fyrir hvernig Japan er
raunverulega stjórnað af fáum en
sterkum einstaklingum úr röðum
stjórnmálamanna.
Sterkasta stjórnmálaaflið í Japan
eru frjálslyndir lýðræðissinnar (LDP)
og hafa þeir haldið um stjórnartauma
siðan eftir siðari heimsstyrjöldina.
Þingflokkur LDP skiptist t nokkrar
undireiningar sem kalla mætti klikur
og eru þær myndaðar kringum sterk-
ustu stjórnmálamennina. Þessar
klíkur ganga undir ýmsum fínum
nöfnum þótt engum dyljist raunveru-
legur tilgangur með stofnun þeirra.
Stærsti hópurinn er yfir 100 manns
og forystumaður hans er sjálfur
Kakuei Tanaka, fyrrverandi forsætis-
ráðherra og núverandi sakborningur í
Lockheed-mútumálinu mikla sem
enn er að veltast um í japanska dóms-
kerfinu. Aðrir stórir hópar eru hópur
núverandi forsætisráðherra, Zenko
Suzuki, hópur fyrrverandi forsætis-
ráðherra, Takeo Fukuda, og svo
hópur Yasuhiro Nakasone sem hefur
yfirumsjón með þeirri deild ríkis-
H
Tanaka handtekinn foröum daga.
báknsins sem sér um efnahagsáætl-
anir. Auk fyrrtaldra eru nokkrar
valdaminni klíkur.
Háar upphœðir
Meðlimir þessara hópa verða að
hlýða í einu og öllu forystumanni
sínum, ekki sízt í því hverja eigi að
styðja í kosningum til hinna ýmsu
embætta. En leiðtoginn hcfur ekki
síður skylduin að gegna gagnvart
sínum félagsmönnum. Þær helstu
eru:
1) Leiðtoginn greiðir meðlimum
hópsins sumar- og áramótabónus
eins og tíðkast rrtéðal japanskra fyrir-
tækja. Er hér um að ræða verulegar
fjárupphæðir og nam áramótabónus-
inn hjá Tanaka tveimur milljónum
yena á mann. Þannig greiddi Tanaka
til sinna stuðningsmanna yfir 400
milljónir yena á sl. ári í bónus og
sýnir það vel hve góð sambönd
Tanaka hefur í fjármálaheiminum. í
flestum tilvikum er um að ræða kosn-
ingaframlög fyrirtækja og fjársterkra
einstaklinga.
2) Þegar kosningar eru úthlutar for-
ystumaðurinn kosningasjóðum til
sinna manna, yfirleitt 10—20 millj-
ónum yena á mann.
3) Leiðtoginn sér til þess að stuðn-
ingsmenn hans fái góð embætti inn-
an þings og utan, jafnvel ráðherra-
stóla. Þetta ræðst oft af hve fjölmenn
klíkan er og hve áhrifamikill for-
ystumaðurinn er.
4) Leiðtoginn sér til þess að ekki
fleiri en einn meðlimur úr hópnum
fari í framboð í hverju kjördæmi til
að forðast innbyrðis árekstra.
Hvað er Tanaka
að brugga?
Aldrei fyrr hefur þingsfiokksklíka
orðið eins fjölmenn og sú sem
Tanaka stýrir nú. Ýmsir telja hópinn
of stóran því erfitt sé fyrir leiðtogann
að uppfylla fjármálaskyldur sínar.
Einnig hefur gætt nokkurrar
óánægju meðal félagsmanna yfir því
að forystumaður þeirra sitji á sak-
borningabekk því það minnki
líkurnar á því að klíkan geti komið
sínum manni (þá líklega Tanaka) í
formannsembætti LDP-flokksins en
því hefur hingað til samkvæmt hefð
fylgt sjálfkrafa forsætisráðherra-
embættið.
Þrátt fyrir þessa innanflokksdrætti
er samkomulagið milli forystumanna
hópanna á yfirstandandi þingi ekki
svo slæmt. Tanaka hefur sig lítið í
frammi út af málaferlunum en talið
er að hann sé að undirbúa stórsókn
og hafi fullan hug á að ná fyrri met-
orðum. Stóra spurningin er hver
niðurstaðan í Lockheed-málaferlun-
um verður, þ.e. hvort hægt verður að
sanna að Tanaka hafi móttekið
mútugreiðsluna frá Lockheed. Enn
sent komið er hefur hann harðlega
neitað þótt aðrir ákærðir hafi viður-
kennt að hafa farið með peningana
til híbýla hans.
Vi