Sunnudagur fylgirit Þjóðviljans - 26.03.1939, Blaðsíða 1

I. ÁR. 3. BL. 26. MARZ 1939
. -J __________________•_____________;_
OULLSAONALAND
Rhodesía er undraland. Hún
er ekki frægust fyrir það, þó
að hún eigi mestu fossa í heimi,
Viktorílufossa í Zambesi, néfyr-
ir það ,að hún er óvenju heiL
næm af hitabeltislandi að vera,
a. m. k. ef nokkrum landlæg-
um sjúk'dómum væri útrýmt,
eins og álitið er hægt. Hún er
ekki aðeins vonaveröld fram-
tíðarlandnáms, heldur Ijóma
eldforn saga og rauðagull yf-
ir þessum hletti hins myrka
meginlands.
Salómon konungur í sinni
dýrð átti skin í förum suður
Rauðahaf til Ófírs, sem enginn
veit hvar lá. Þrjú ár voru skip-
in burtu, unz þau konru lilað-
in gimsteinum og gulli. En í
Rhodesíu finnast nú rústir hárra
halla, vegir og flókin náma-
göng, þar sem gull hefur verið
grafið upp í fyrndinni. Þar hafa
Indverjar komið. En Fönikíu-
menn og sendimenn Salómons
hafa líklega einnig fengið mest
af gulli sínu þaðan.
Vitneskjan unr þessar námur
freistaði fjölda æfintýr'amanna
á 19. öld. Þeir lögðu á óbyggÖT
irnar norður frá löndum Búa
og portúgölsku nýlendunni í
Delagoa og klomu ekki aftur.
Sagan Námar Salómons eftir
Rider Haggard er um slíkan
smáleiðangTur, sem heppnast,
æði fjarstæðukennd, en skemmti
leg. Gullþorstinn óx. Og loks
var það Cecil Rhodes með auð
Rotschildanna bak við sig,senr
samdi við Lobengula Matabela
konung og fékk árið 1889 sér-
leyfi handa félagi sínu til verzl-
unar, gullleitar o. fl., þar sem
nú heitir Rhódesía í höfuð hans.
Draumur Rhodesar: „Brezk
Afríka frá Kaíró til Höfðaborg-
ar‘/ rættist ekki fyr en lönd
Búa voru hertekin 1899 - 1902
og lönd Þjóðverja 1918. En í
áttina vann hann, auðgaði sjálf-
an sig, lét hefja hvítra manna
landnám (12 þús. fyrstu 6 árin)
barði niður hverja uppreisnina
af annarri og sefaði sumt með'
lagi, þótti góðviljacur harðstjóri
Honum var steyptúr völdumaf
Bretum í Rhodesíu 1896 fyrir
að stuðla að óeirðum í landi
Búa. Samt varð Búastríðið ill-
ræmda beint framhald af land-
vinningastefnu hans.
Matabelar voru e. k. Spart-
verjar Afríku, en gegn „eldvopn
um“ hrökk hreysti þeirra
sk’ammt .Konungur þeirra sagði
við Englendinga um gullið:,Fá-
ið ykkur af grjótinu það, sem
þið viljið. En enskar kýr og kon
ur og ensk hús þoli ég ekki í
ríki mínu“. En árangurslaust!
Englendingar þurftu auk gulls-
ins þræla til að vinna það.
Þeim rændu þeir, og til að arð-
ræna þjóðina þannig og í við-
skjiptum varð að kúga hana
fyrst með vopnum. Enn halda
þeir Rhodesíu sem pýlendu, en
ekki sem hluta samveldislands-
ins Suður-Afríku. Af 2 millj.
380 þús. íbúum eru aðeins 60
—70 þúsund hvítir menn.
Gnótt veiðidýra er enn á há-
sléttum Rhodesíu, sem víðast
eru grónar háu grasi um regn-
tímánn með skógarlundum á
dreif, hið fegursta land —,
með fíla ,vatnahestaj gíraffa,
svarta nashyrninga, hjarðir antit
ópa, hjarta og zebradýra pg ó-
tal annarra. í júní ,júlí og ágúst
eru næturfrost tíð, en vorhitar
í okt. eru geysilegir .Þá hefst
regntíð með svalara sumri frarn
í marz og hið bezta haust í
apr.—maí.
Auk námugraftar (gull, blý
zink) stunda Evrópumenn naut-
griparækt o. fl. með 600—1000
gripji í lijörð, þar sem hin ban-
væna tsetse-fluga fyrirmunar
það ekki (aðeins menn og asn-
ar þola hana.) Maís er ræktað-
ur, tóbak vetrarhveiti og baðm-
ull. Um skeið var rætt um að
fylla Rhodesíu flóttamönnum
Gyðinga, þótt nú sé öllu held-
un bent til þess á Madagask-
ar. En vel færi á því, að þeir
reistu að nýju heimkýnni og
hallir við „náma Salómons“.
Stráþakin hús í Iundi í þorpi innfæddra manna.