Sunnudagur fylgirit Þjóðviljans - 25.11.1945, Blaðsíða 2

170
SUNNtlDAGTJR
im, ladckun koaningaaldursins nið-
ur _ ’í:2l'ár, aukin Ög bætt 'trygginga-
löggjöf, er. tryggði manrisæmandi
lífskjor gamalmenna og öryrkja,
útrýming atvinnuleysisins, skipu-
lagning út- og innflutningsverzl-
unarinnar og gjaldeyrismálanna
óg ’réttíatar refsiaðgerðir gegn öll-
um þeim, sem á einn eða arinan
hátt höfðu starfað með óvinun-
urfi á hernámsárunum, svo að hið
helzta sé nefnt. Hér virtist vissu-
lega yfrið nóg af verkefnum fyrir
hina tvo sósíalistisku flokka til að
frámkvæma, að minnsta kosti
fyrsta kastið. Það er ÖUum kunri-
ugt, að eftir að slitnað hafði upp
úr tilraunum til að sameina flokk-
anár! þuðu kömrnúnistarnir upp á
samstarf í kosningunum. Þessu
tij'boði var aldrei léð eyra í *hef-
búðum Sósíáldemokratanna. Hið
fyrsta, sém „Sosial-Demókraten“
gerði, þegar Kommúnistarnir
höfðu birt stefnuskrár sínar í
efti'rstríðsviðf angsef nunum: „Vi
kæmper for et sandt Deniokrati“
og ,,Folkéts Vilje — Landets
Ivöv“, var að fullyrða, að þæ’r væru
soðnar uþp. úr stefnuskrá Sósíal-
deifiókratanna; „Fremtidens Dan-
mark“. Þetta var að vísu heimáku
leg fjarstæða, því að hinir tveir
kommúnistisku pésar Voru samdjr
og prentaðir á laun á hernámsár-
unum 1943 og 1944, en hins vegar
úþplýsti sjálfur Hedtoft Hgnsen, að
stgfnuskrá Sósíaldemókratanna
hefði ekki verið samin fyrr en 1945.
í ræðu, sem hann'hélt skömmu fyr
ir kosningarnar sagði hann: „Með-
pn á styrjöldinni stóð, varð öllum
Ij’óst, að þróunin um allan heim
myridi verða til vjnstri. Þegar við
eftir 'íiemúmið (leturbr. mín) þurft
um að marka okkur stefnu, var
okkúr fyllilega ljóst, fyrir hve
ríkúm áhrifum hugir manna höfðu
orðið, og að á mjög mörgum svið-
um höfðu skapazt ný sjónarmið.
Áttum við að ganga gegn þróun-
inni eða hefja upp fánann og
heyja baráttu fyrir nýrri tíð?
Við kusum að hefja upp fán-
ann, og það gerðist, er við birtum
stefnuskrá okkar: „Fremtidens
Danmark“, sem einmitt leitast við
að leiða okkur til hinnar sósiölsku
þróunar, sem 'hefur að marki þjóð-
hagslega skipan framleiðslunnar
(at göré Produktionen samfunds-
mæssig) og að skapa öllum
öryggi.“
Þannig var þessi heimskulega
staðhæfing slegin niður af einum
forkólfi Sósialdemókratanna, Hed-
toft Hansen.
En auðvitað skipti það engu
máli, hvor stefnuskráin hefði ver-
ið samin fyrr. Hið mikilvægasta
og hið eina, sem máli skipti, var,
að þær hnigu í flestum höfuðat-
riðum í sömu átt, og þess vegna
var sjálfsagt, að hiriir tveir flokk-
ar stöðvuðu innbyrðisbaráttuna og
legðu á það alla áherzlu að tryggja
sameiginlegan meirihluta í kosn-
ingútíum og trýggja þánriig fram-
kvœmd hinna mikilvægu atriða,
sem sameiginleg voru i stefnu-
skránum. Þetta virtist hinsyegar
alls ekki vera ætlun Sósialdemó-
kratanna. Þeir lýstu því yfir, að
þeir myndu aldrei mynda stjórn
með kommúnistum, þó að svo færi,
að flokkarnir næðu sameiginleg-
um meirihluta. Þar sem það að
hinu leytinu var á allra vitorði, að
Sósíaldemókratarnir aldrei myndu
ná meirihluta einir saman, verður
þessi yfirlýsing ekki öðru vísi skil-
in en svo, að þeir hafi aldrei hugs-
að sér að framkvæma stefnuskrá
sína, því að ekki gátu þeir búizt
við aðstoð andsósíalistisku flokk-
anna við framkvæmd hennar.
Það er áreiðanlegt, að þessi af-
staða Sósíaldemókratafína átti larig
drýgstan þátt í því, að von allra
kommúnista og áreiðanlega einnig
meirihlutans af kjósendum Sosíál-
démókrataflokkáins um hreinan
meirihluta launastéttanna riáði
ekki að rætast. Af hinum 149 fuíl-
trúum, sem kjörnir voru, hlutu
þessir tveir flokkar samtals 66. Þá
vantaði, með öðrum orðum, 9 full-
trúa til að ná meirilhluta. Og það
er lítill vafi á því, að það hefði
mátt fá bessa 9 fulltrúa inn í Þjóð-
þingið, ef Sósíaldemókratarnir
hefðu notað blaðakost sinn og
ræðutíma til að vinna alþýðufólk-
ið frá andsósíölsku flokkunum í
stað þess að verja öllum kröftum
sínum í hina vonlausu „baráttu
gegn kommúnismanum“-
Stjórnarkreppan framundan
— Buhl bendir á lausnina
Strax aðfa'ranót't h'ins 31, okt.
varð Ijós't, að erfiðléikarnir myndu
verða nokkrir á stjórnarmyndun.
Énginn flokkur hafði fengið hréin
an meirihlúta, enda var það fyri.r
fram vitað. Sósíaldemiðkratarnir
og 'kömmúriistarriir hofðu heldur
ekki náð sameiginlégum meiri-
hlúta. En Sósíaldemókrátarni'.r
voru áfram stærsti flckkuririn í
Þjóðþingiriú, og þeim b'a'r því vit-
anlega siðíerðisleg skylda til að
gera fyrstu tilraunina t;l að leysa
þetla vandafnál. Og þeim bar að
reyna allar leiðir, áður, en þeir
gæfust upp, vegna þess að nú var
um það, að ræða, hvort framsækin
lýðræðisstjórn táeki um stjórnvöl-
inn, eða hann yrði látinn í hend'
ur þeim hægri öf.lum, sem ef til
vill verður ekki með öllu borið á
brýn 'þeirit samstarf Við nakistapa,
en er þó á engan hátt treystandi
Sem heild til að halda svo á mál-
um, sem þjóðin óskar og þar'ínast.
Þetta svihpst Sós’íaldériiókratarn
ir gersamlega um. Þe'ir gerðu eriga
tilraun til að ná samstarfi t. d. við
kommúnistana og þann hluta I-