Alþýðublaðið - 31.05.1969, Qupperneq 1

Á síðastliðnu hausti birtust í Alþýðublaðinu allmörg
viðtöl, sem Sigvaldi Hjálmarsson hafði átt við Guð-
jón Hjörleifsson, skipstjóra. Eitt viðtalanna var þó
alltaf óbirt, en það fjallar um skipsstjórn: Guðjóns og
veðurofsa >sem hami hefur lent í. Þetta viðtal kemur
múna í blaðinu, og fer vel á því, að það skuli birtast
einmitt á sjómannadaginn.
— Þá er meiningin að þú segir
mér eitrhvað frá því er þú fórst í
Sjómannaskólann ?
— Það var 1915 um haustið sem
ég ædaði fyrst í Sjómannaskólann,
en ég fé'kk ekki inngöngu af því
að ég hafði ekki athugtað að sækja
um skólann í tíma. Annað var í lagi,
en þegar ég kom til Reykjavíkur
var ekkert pláss í skólanum. Han.n
var þá á Stýrimannastígnum, og
þar var mikið mastur, siem
strákarnir höfðu verið látnir æfa
sig á, en það var hætt þegar ég ‘kom.
Skólastjórinn taldi sem sagt öll tor-
merki á að ég gæti komizt að, en
ég spurði hvort ég fengi ekki bara
að sitja inni í tímum. Nei, það kvað
hann ómögulegt, ég ihefði átt að
sækja um þetta til tstjórnarráðsins.
Annars var hann leiður yfir þessu,
og ekki síður ég. En svo var það,
að einhver benti mér á að ég skyldi
fara til .Guðmundar heitins Krist-
jánssonar sem var kennari við skól-
ann og læra hjá honum undir smá-
skipaprófið, en það nægðí fyrir alia
mótorbáta sem þá voru komnir. Og
fremur cn að gera e’kki neitt, þá
fór ég til hans og talaði ,við hann.
Hann itók mér ákaflega -vel, kenndi
mér undir það próf og það gekk
prýðilega. Samgöngurnar voru þá
þannig milli Reykjavfkur og Aust-
fjarðanna, að það leið kannski mán-
uður á milli ferða. Þá var Sterling
eitt aðalskipið. Þá voru líka tvö skip
hér norsk sem gengu hingað frá
Bergen, Nova og Lytia. Lyna gekk
liingað með viðkomu í Færeyjum,
en Nova kom til Fáskrúðsfjarðar
og fór norður um .til Reykjavíkur
og sörnu lcið til baka. Þegar ég 'kom
suður þama um haustið fór ég þann-
ig, að ég tók Novu frá Fáskrúðs-
firði til Færeyja í veg fvrir Lvru og
fór svo með henni ril Reykjavíkur.
— Hvenær fórstu svo í skólann?
— Það var haustið 1917—1918,
þá komst ég að og tók prófið eins
og til stóð. En þá gerðist atvik sem
mig langar dl að segja frá, ef etn-
'hver s'kyldi hafa gaman af.
lá síður vel á þeim þá. Síðan fóru
þær. Þessi kona hét Guðrún. Hún
spurði mig hvort ég vildi ekki að
Bensi liti líka í kúluna fyrir mig.
Eg var nú ekkert hrifinn, sagðist
engum spádómum trúa, en lé't þó til
leiðast og fór yfir í .endann til karls-
ins. Þá sat þar fuliorðinn maður.
Hanm var með litla glerkúlu, en
svart tjald yfir höfðinu, sem náði
fram yfir kúluna á ilx>rðinu. Svo
byrjar sá gamli: — Þú ert úr skóla,
segir hann, en ég igaf litið út á það.
Jú, þú ert úr 'skóla. Það gengur vel,
þú tekur próf í vor. — Svo snýr
'hann kúlunni dálítið fyrir framan
sig. — En það er eitthvað skrýtið
við þetta, þú kemur a'ftur í þennan
skóla. Eg taldi það ólíklegt, því ég
ætlaði ekki aðæiga við meira en fiski-
mannaprófið. F;n hann situr við sinn
keip, segir að það verði sennilega
svo langt þangað til að hann verði
sjálfur kominn undir græna torfu,
.... þí'ð verður efdr tólf ár. ....
— Og hvenær fórstu svo til að
taka farmannaprófið ? v
— Þetta reyndist rétt hjá gamla
manninum, ég fór í skólann til að
taka farmannanrófið 1930, eða tólf
árum seinina. Og þá fór ég að at-
huga um bennan gamla mann, fór í
sama húsið og hitti þar unga stúlku
sem sagði hnnn hefði ekki verið
þarna l'engi. En seinna frétti ég að
han.n hefði verið lifandi.
— Stundaði þessi gamli maður
svona snádóma?
— Já, hann gerði eit'rilivað af því.
Og ég hallast að bvf að það sé eitt-
iivað sem hægt sé að segja svona
fyrir fram hvaða aðferð sem brú'k-
uð er. Kannski komast þeir í sam-
band við bað sem maður sjálfur
hugsar, eða hvernig sem þetta er.
Annars kom það einu sinni fyrir
mig að spá. meira að segia í bolla.
— Blessaður, setrðu mér frá því,
var það eitthvnð merkilegt?
— Nei, og bnð varð enginn m'eira
'hissa en ég. Þnð var þegar ég vann
í Rafha, löneu seinna. Þar var
kona, sem oft spáði í bolla, og það
lega trúlofuð pilti að austan, eR
'hvernig ég fór að. þvi að sjá þetta,
það veit ég ekkert um,
ÓSNESIÐ
— Hvað fórstu að gera eftir aS
þú varst á Regin sem þú sagðir mér
frá seinast?
— Eg var á ýmsum bátum fyrtr
austan, oft stýrimaður á línuveið-
urum. Það stóð hvað dftir annað til
að ég yrði s’kipstjóri á ’línuveiðara,
en það var eins og öll þau tækifæri
væru dæmd af mér. Þá fór ég til
Noregs og var þar um rima, stýri-
maður á línuveiðurum Jíka.
— Uin hvert leyti var það?
— 1924—1925. Það gerðist svo
Sem ekkert sögulegt, helzt kannski
þegar ég kom 'heim með snesinu.
— Hvaða skip var OsnesiS?
— Það var norskur línuveiðari,
100 tonn, alveg nýtt skip og þótti
ágætt. Skipstjórinn vildi fá mig sem
stýrimann, af því að hann var að
fara á IslandsmiS. Annars var fyrsta
erindiS til Islands'var að fara jrieð
gúanófabri’kku frá Aiasundi til Vest-
mannaevia. Svo var það einu sinni,
þegar við vorum alveg komnir upp
undir Island að ég var að koma af
stvrisvakt og gat ekki með nokkru
móti sofnað þótt ég leggði mig. Eg
hafði fengið mér að borða áður, en
það var í mér einhver kvnleg óeirð
eins og að mér ’sæ'kti sá grunur að
ek’ki væri allt í lagi. Svo ég eigin-
lega hentist fram úr 'koiunni og
uop á þiliur. Þá tók ég eftir því,
að sjórinn 'hafði skiot ium lit. Það
var farinn af ’honum þessi glærleiki
sem einkennir hafið fiarri löndum.
Hann var ma'ttur og skolugur. Ég
snarast udd til skipsriórajrs og segi
honum að við séum að fara upp í
sandana. Hann maklaði í móinn,
en ég vatt ijlér. að manninum við
stvrið og 'hratt honum frá og sneri
skioinu út. Við það tók það á sig
sjó að framan-, og skinstiórinn spurði
mig 'hvað þetta ætti að bvða, hvorit
ég ætlaði að sökkva skioinu, það
væru enn 20 mílur í PortlancJ. En
— Já, láttu það flakka.
— Vestur i bæ, á Seli, bjuggu
hjón, sem ég þékkti, og konan þjón-
aði mér á meðan ég var í Reykja-
vík. Einu sinni þegar ég kom að
sækja fötin mín vo.ru þar fyrir tvær
stúikur, sem h’lupu upp með skríkj-
um og hiátri og fóru frarn rétt eftir
að ég kom. Eg spyr konuna hvaða
læti þetta 'h’afi verið í stúlkunum.
Og hún segtr, að þær ætli yfir í
endann til ihans Bensa gamla, hann
xtli að líta í kúluna fyrir þær. Svö
voru þær dálitla stund fyrrir hand-
an, en koma svo strax aftur og ekki
var aðallega unga fólkið sem ril
hen.nar leitaði. Einu sinni var 'hún
ekki við og þá bað ung stúlka sem
þarna var mig að iíta i bollann. Ég
sagði ékkert fyrst, vissi ekkert ’hvað
cg ætti að gena, hafði aldrei reynt
að spá ‘í bolla fyrr, bara horfði í
'bollann. Hún inntí mig eftir hvað
ég sæi, en þá segi ég einmitt það
sem mér fannst ég sjá. — Ég sé ekki
betur en þarrta séu öll Austfjarða-
fjöllin frá Vesturhorni til Norð-
fjarðar, og ég held þú munir fara
iþarna austur og iíklega giftast þar.
Og þetta varð, hún var vist leyni-
ég vissi alveg livað ég var að gera
og þegar skipið var búið að þurrka
af sér sjóinn, þá sendi hattn mann
fratn á að mæla dýpið. Þá voru not-
uð handlóð. En ég fór út á brúar-
vænginn til að vita hvort ég heyrði
'í hriminu við sandana. Mér heyrð-
ist ég heyra það, en ekkert sást
fyrir þokunni. En þá ika’llar. skip-
stjóri: Island, það er víst- ekki
djúpt. — Hartn hafði séð hve lítið
rann út af Itnuimi hjá manninum
sem hann sendi fram á, en hann
kallaði mig stundum IslancL
Frh. á bls., 28.