Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1992, Qupperneq 53

GUNNAR SVEINSSON
Eineintak í Landsbókasafni íslands:
Hugdilla Gunnars Pálssonar
Þessu greinarkorni er ætlað að fjalla um samskipti tveggja lær-
dómsmanna á árunum 1753-1783. Þeir voru Gunnar Pálsson,
skáld og prófastur í Hjarðarholti í Laxárdal, og Hálfdan Einars-
son, skólameistari á Hólum í Hjaltadal.
Gunnar Pálsson (1714—1791) var prestssonur frá Upsum á
Upsaströnd og brautskráðist úr Hólaskóla 1735. Hann var djákn á
Munkaþverá 1737-1740 og aftur 1741-1742. Haustið 1740 fór
Gunnar til háskólanáms í Kaupmannahöfn og lauk guðfræðiprófi
í júní 1741. Sama árið var danskur prestur, Ludvig Harboe,
sendur til Islands sem eftirlitsmaður með kirkju- og skólamálum.
Hann kom því til leiðar, að Gunnar var ráðinn skólameistari á
Hólum 1742, og gegndi hann því starfi til 1753, er hann varð
prestur og prófastur í Hjarðarholti í Laxárdal. Þaðan flosnaði
hann upp í harðindunum 1784 og var næsta árið á Stóra-
Vatnshorni í Haukadal hjá Jóni Egilssyni fræðimanni. Þaðan fór
hann haustið 1785 að Reykhólum, þar sem hann fékkst við
fræðastörfog kennslu til dauðadags, 2. okt. 1791.
Gunnar var talinn mestur lærdómsmaður á Vesturlandi um sína
daga, a.m.k. eftir daga Eggerts Olafssonar (d. 1768), bæði í
íslenzkum fræðum og forntungunum. Arið 1773 hóf Gunnar að
skýra fornan kveðskap fyrir Arnanefnd Magnússonar í Kaup-
mannahöfn, og var margt af skýringum hans notað bæði í útgáfu
Sæmundar-Eddu 1787 og annarra fornrita á vegum nefndarinn-
ar.1 Af ritum hans í óbundnu máli er prentsmiðjusaga hans á latínu
merkust, Typographia Islandica, yngri gerð, samin 1756.2 Gunnar
var í hópi höfuðskálda 18. aldar, þegar reyndar var lægra ris á
ljóðagerð hér á landi en bæði á 17. og 19. öld. Hann var
afkastamikill sem skáld, en aðeins lítið brot af kveðskap hans hefur
verið prentað. Hann naut og álits sem latínuskáld.
Hálfdan Einarsson (1732-1785) var prestssonur frá Kirkjubæj-
arklaustri á Síðu og varð stúdent úr Skálholtsskóla 1749, 17 ára að