Vísbending - 09.11.1983, Blaðsíða 3

VÍSBENDING
3
Hrávöru- og matvælamarkaður
Frh. afbls. 1.
framlög og tilfærslur af ýmsu
tagi, s.s. til fjárfestingarlána-
sjóða. Niðurskurður sem
studdur er þverrandi kaupmætti
launa ríkisstarfsmanna og rýrn-
andi tryggingabótum, er hins
vegar dæmi um stundarsparn-
að. Fjárlagafrumvarpið ber
óneitanlega nokkur merki
þessa.
Hvernig hafa lánsfjáráætlanir
gefizt til þessa?
Allt frá upphafi hefur yfirlýstur
tilgangur stjórnvalda með láns-
fjáráætlunum m.a. verið sá, að
beita þeim (ásamt fjárlögum) í
aðhaldsskyni, draga úr verð-
bólgu. Markmið hafa þó verið
misdjörf frá ári til árs. Nú, á
þessari áætlunartíð, er ekki úr
vegi að líta um öxl og þera
saman ásetning og árangur á
liðnum árum.
Á mynd 2 er borin saman opin-
ber lánsþörf áranna 1977-
1982, áætluð og eiginleg. Sú
fyrri er fengin úr fjárlögum og
lánsfjáráætlunum þessara ára.
Engin lánsfjáráætlun var lögð
fram fyrir þetta ár, sem verður
því útundan í samanburðinum.
Á myndinni sést, að þau sex ár
sem könnunin nær yfir, hefur
hin opinbera lánsþörf ávallt
farið fram úr áætlun, að undan-
skildu einu, árinu 1981. En þá
jókst annað fjárstreymi úr
Seðlabankanum verulega um-
fram áætlun, svo úr peninga-
þenslu dró ekki. Nokkuð er um
það, að ytri aðstæður (einkum
aflabrögð og viðskiptakjör) hafi
þróazt með öðrum hætti en
spáð var 'pá gengið var frá
plöggunum. Sér þess nokkurn
stað á myndinni. Þannig blés
byrlegar árið 1981 en ráð var
fyrir gert. Öfugt var þessu farið
1982. Eins og rakið var í 10. tbl.
Vísbendingar leiðir búhnykkur
að óbreyttu til minnkandi láns-
þarfar hins opinbera. Hallæri
hleypir henni upp að sama
skapi.
Að öllu samanlögðu verður þó
vart komizt hjá að álykta, að
lánsþörfin hafi iðulega farið
langt fram úr áætlun. Hvað
veldur? Sú gjá sem myndazt
hefur milli orða og athafna í
þessu efni á liðnum árum skýr-
ist umfram allt af lánasláttunni
erlendis, sem í verki hefur oftar
en ekki farið úr böndum. Sú
staðreynd að stjórnvöldum
hefur farizt framkvæmd (mis)-
góðra áætlana fremur óhönd-
uglega hingað til, er auðvitað
enginn fyrirboði þess að eins
muni fara eftirleiðis. En óneit-
anlega bendir hún til þess að
brotalamir séu í framkvæmd-
inni.
afurða, en heldurverði á mjólk-
urafurðum í EBE, og á korni,
kjöti og sykri langt yfir markaðs-
verði.
Sem dæmi um verðhækkanir
vegna þess uppskeruþrests,
sem að framan greinir, má
nefna aö smjörlíki er nú að
hækka um nálægt 20% til neyt-
enda í Evrópu, og varað hefur
verið við að verð á fóðurblöndu
muni hækka verulega á næstu
mánuðum, þegar háa verðið á
hrávörumarkaðinum fer að
segja til sín.
Þótt framboð á hveiti á heims-
markaði sé ágætt og hafi ekki
minnkað, er engu að síður búist
við verðhækkunum. Það er
vegna þess að lakari tegundir
hveitis verða nú keyptar til
dýraeldis í stað korns, og þessi
eftirspurn hækkar síðan verð á
öllu hveiti og síðar á hinum
margvíslegustu tegundum
matvæla.
j Raungengi helstu gjaldmiðla
í töflu meb grein um raungengi
helstu gjaldmiðla i síðasta blaði
féllu niður timasetningar tatn-
anna í dálkunum þremur.
Tímasetningarnar eru þannig:
dáikur 1: meðaltal 1980
I dálkur 2: meðaltal 1982
dálkur 3: meðaltal september
1983
Er beðist velvirðingar á þessum
mlstökum.
Mynd 2.
Opinber lánsþörf í hlutfalli við grunnfé i ársbyrjun -
áætlanir bornar saman við útkomu