Vísbending - 28.03.1984, Blaðsíða 3

VÍSBENDING
3
Gjaldeyrismarkaður
Mikill vöxtur í viðskiptum síðan fastgengistímabilinu lauk
Miklar gengissveiflur
Þegar fljótandi gengi helstu gjald-
miöla tók við af fastgengiskerfinu
fyrir 10-11 árum hófst nýtt skeið í
gjaldeyrisviðskiptum og hefur það
staðið í miklum blóma síðasta ára-
tuginn. Miklar sveiflur í gengi helstu
gjaldmiðla og ör tækniþróun í við-
skiptunum hafa vaidið straum-
hvörfum á gjaldeyrismarkaðinum.
Viðskipti eiga sér stað allan sólar-
hringinn. Á meðan Evrópubúar sofa
(eða vaka yfir Reutersskermum) er
markaður opinn í Austurlöndum og
gjaldeyrissalar í Evrópu hafa opið
uns viðskipti hefjast að morgni í New
York.
Viðskiptin hafa ekki gengið stórá-
fallalaust frá upphafi. Minnast menn
mikilla ófara þýsks banka, Bank-
haus Herstatt, sem tapaði miklu fé í
framvirkum gjaldeyrisviðskiptum ár-
ið 1974. Með tímanum hafa skapast
siðir og venjur og almennt eru við-
skiptaaðilar varkárir og forðast
ævintýramennsku. Fjárhæðirnar
sem verslað er með eru afar háar,
allt að 30 til 50 milljónir dollara í
einum samningi, og það gefur auga
leið að aðeins stórir bankar og
stærstu gjaldeyrissalafyrirtæki ráða
við slík viðskipti.
Nýjungar
í Ijósi reynslunnar og með harðn-
andi samkeppni er sífellt brotið upp
á nýjungum á gjaldeyrismarkaði.
Merkust eru án efa framtíðarvið-
skiptin með gjaldeyri sem hófust í
Chicago og hafa haft varanleg áhrif
á gjaldeyrisviðskipti. London var í
upphafi miðstöð gjaldeyrisviðskipta
og er vafalaust enn en framtíðarvið-
skiptin í Chicago áttu þátt í að færa
hluta viðskiptanna vestur um haf.
Auk þess hafa framtíðarviðskiptin
aukið þátttöku í gjaldeyrisvið-
skiptum. Miklar sveiflur í verði gjald-
eyris í framtíðarviðskiptum hafa
vakið áhuga spákaupmanna sem
eygja hagnaðarvon og auka á eftir-
spurn eftir vaxandi þjónustu banka
og gjaldeyrissala.
Það eru þó ekki eingöngu bankar
sem hafa átt þátt í að þróa markað-
inn heldur einnig smærri fyrirtæki,
m.a. fjárfestingarbankar, sem sóst
hafa eftir að bjóða betri þjónustu en
stóru bankarnir til að ná fótfestu á
markaðinum. Sem dæmi mætti
nefna Salomon Brothers, sem er
bandarískur fjárfestingarbanki, en
það fyrirtæki beitti sérfyrirframtíðar-
viðskiptum með rétti til að falla frá
samninginum ef breytingar gengis
verða viðskiptavini bankans í óhag.
Gjaldeyrisréttur
Upphæðir í framtíðarsamningum
með skilarétti eru afar háar, ekki síst
á íslenskan mælikvarða. Salomon
Brothers stunda slík viðskipti í
London bæði með sterlingspund og
þýsk mörk. I upphafi bauð fyrirtækið
100.000 samninga sem fólu I sér
kaup á pundum og jafnmarga sem
fólu í sér sölu á pundum. Hver samn-
ingur um kaup hljóðaði upp á 1000
sterlingspund á genginu 1,52 dollara
pr. pund eftir eitt ár en sölusamn-
ingar hljóðuðu upp á sölu á 1000
pundum á genginu 1,46 dollara pr.
pund. Eins og fyrr segir fólst í samn-
ingunum rétturtil aðfallafrá viðskipt-
unum ef gengi snerist viðskiptaaðila
bankans í óhag. Áður hafði Hill
Samuel, sem er breskur fjárfesting-
arbanki, boðið upp á svipaða þjón-
ustu og fyrr en varði hafði Citibank
einnig bæst í hópinn.
Hugmyndin að baki gjaldeyrisrétti
(sjá Vísbendingu 29 febrúar 1984)
er að veita fyrirtækjum kost á trygg-
ingu gegn óhagstæðum gengis-
breytingum. Gjaldeyrisviðskipti á
framvirkum markaði (framvirk við-
skipti) eru viss trygging en í þeim
felst að gerður er samningur um
kaup eða sölu á einni mynt fyrir aðra
á ákveðnum afhendingardegi og
verða viðskiptin að fara fram á því
gengi sem um er samið. Framvirk
viðskipti tryggja því viðskipti á
ákveðnu gengi en geta orðið til þess
að sá sem semur þannig við banka
verði af gengishagnaði ef þróun
gengis verður honum í hag. Fram-
tíðarviðskipti með gjaldeyrisrétti
veita svipaða tryggingu gegn geng-
istapi en veita samningshafa þann
rétt að falla frá samningnum ef
gengi breytist honum í óhag. Hann
nýtur þá gengishagnaðar eins og um
engan samning hefði verið að ræða.
Upplýsingakerfin
Ný tækni hefur gjörbreytt við-
skiptum á gjaldeyrismarkaði. Allir
þeir sem stunda viðskiþti með gjald-
eyri í einhverjum mæli eru búnir
samtengdum tölvukerfum sem veita
nýjustu fréttir um breytingar á gengi
gjaldmiðla, vaxta verðbréfa, framtíð-
arsamninga, o.s.frv. Hraðinn í við-
skiptunum er mjög mikill og til að
eiga hagnaðarvon í samkeppninni
verða gjaldeyrissalar að taka
ákvarðanir um viðskipti leiftur-
snöggt.
Framtíðarviðskiptin í London
Framtíðarviðskiptin með gjaldeyri
hófust í London haustið 1982 I
London International Financial Fu-
tures Exchange (LIFFE) en enn sem
komið er hafa viðskiptin ekki gengið
sem skyldi og hafa ekki skilað
aðstandendum hagnaði. Meðalfjöldi
samninga er nú kominn upp í 7.400
á dag sem ekki er talið nægjanlegt til
að standa undir rekstrinum. ( LIFFE
bjóðast sjö tegundir framtíðarsamn-
inga: Þriggja mánaða samningar um
Eurodollara, þriggja mánaða samn-
ingar um pund, samningar um ríkis-
skuldabréf til tuttugu ára og framtlð-
arsamningar um gjaldeyrisviðskipti
meö pund, yen, þýsk mörk og
svissneska franka. Á næstunni eiga
að hefjast viðskipti með „stock index
futures" sem miðast við 100 stærstu
fyrirtækin í Bretlandi og binda
aðstandendur LIFFE’s miklar vonir
við þau viðskipti.
Nokkuð hefur komið á óvart að
framtíðarsamningarnir um gjaldeyr-
isviðskipti (pund, yen, þýsk mörk og
svissneska franka) eru þau sem síst
hafa gengið. Skýringin er talin m.a.
sú að gjaldeyrismarkaður í London
er einn hinn fullkomnasti og stærsti
og menn eiga því auðvelt með að
kaupa og selja gjaldeyri með hefð-
bundnum hætti og eru því seinni til
að tileinka sér nýjungar. Þá er talið
að viðskiptamiðstöðvarnar í Chi-
cago og Philadelfíu í Bandarikj-
unum veiti LIFFE afar harða sam-
keppni og eru Bandaríkjamenn
miklu fljótari til að koma með
nýjungar á markaðinn heldur en
aðstandendur LIFFEs eru. Á hinn
bóginn er því haldið fram að LIFFE
þurfi ákveðinn aðlögunartíma og
þeim tíma sem viðskiptin hafastaðið
hafi ekki síst verið varið til að kynna
kosti framtíðarviðskipta. Bjartsýnis-
menn spá því að framtíðarviðskipti í
London tvöfaldist í ár og jafnvel þre-
faldist ef „stock index futures” bæt-
ast við.