Vísbending


Vísbending - 28.03.1984, Blaðsíða 7

Vísbending - 28.03.1984, Blaðsíða 7
VÍSBENDING 7 Opinber lánsþörf Besti mælikvarðinn á áhrif ríkisfjármála á þjóðarbúskapinn? OPL á Bretlandi Aft þvl hefur verift vikift (Visbend- ingu nokkrum sinnum á undanförn- um vikum að fjárlagahallinn sé ekki sú stœrft sem lýsi best áhrifum rikis- fjármála á helldareftirspurn ( land- inu. Lánsþörf hlns opinbera er betri mællkvarfti á þessi áhrif. Visað hefur verið til þess aft mörg lönd birta reglulega tölur um lánsþörf rikisins og I Bretlandi er hún t.d. höfft aö leift- arljósi vift hagstjórn. Þó er ágrein- ingur um ágæti stærðarinnar þar í landi og rikja deilur á milli Lawsons, fjármálaráftherra, og andstæftinga hans, sem flestir eru úr hópi keynes- ista, um þaft gagn sem hafa má af stærftinni vift stjórn efnahagsmála. Deilur þessar voru raktar nýlega i „The Economist" og þykir rétt aö gera grein fyrir þeim hér (stuttu máli. Keynesistar ál íta aft OPL sýni ekki áhrif rikisútgjalda á heildareftir- spurn. Lawson fjármálaráðherra lítur svo á aft OPL sýni allvel þá þenslu á fjármagnsmarkafti sem halli á fjárlögum veldur hverju sinni. Þvl miftur, segir „The Economist“, er OPL líka gagnslaus þar, m.a. af eftir- farandi ástæðum. „Leiðrétt“ OPL? Sveiflur I þjóftarframleiðslu hafa oftast veruleg áhrif á opinbera lánsþörf. Þegar framleiftsla fer minnkandi eykst lánsþörfin venju- lega vegna rýrari skatttekna og hærri útgjalda af ýmsu tagi, t.d. vegna atvinnuleysisbóta. Meft vax- andi framleiftslu aukast skatttekjur aftur og oft dregur einnig úr útgjöld- um á sama tlma svo aft fjárlagahall- inn minnkar. Ef unnt væri aft eyfta áhrifum framleiftslubreytinga (hag- sveiflunnar) þá sýndi minnkandi OPL aukift afthald hins opinbera I efnahagslífinu og öfugt ef OPL (,,leiftrétt“) er aft aukast. Talift er aft aukift atvinnuleysi í Bretlandi á árunum 1980-1981 og 1981-1982 hafi aukið OPL um 2% af vergri landsframleiðslu (VLF). En I reynd hækkafti OPL ekki heldur lækkafti um 2,2%, úr 5,7% af VLF 13,5%. Á þennan mælikvarða jókst afthald I ríkisfjármálum I fjármálaráftherratift Sir Geoffrey Howels um liðlega 4% afVLF. En fjármálaráðuneytift breska hafnar leiðréttingum á OPL vegna framleiftslubreytinga alveg, bæöi vegna þess að ómögulegt er að reikna frávik þjóftarframleiðslu frá meðalferli svo að vit sé I en einkum vegna þess aö það er raunverulegt „gat“ sem þarf að fjármagna, ekki leiðrétt „gat“. Á Bretlandi er OPL aftallega fjármögnuft með sölu rlkis- skuldabréfa til almennings og meft sölu rikisvlxla til banka, en þaft síftarnefnda getur jafngildir pen- ingaprentun. „The Economist" bendir á aft tvennt vanti I rökstuðning fjármála- ráftuneytisins. I fyrsta lagi lækka opinberar skuldir aft raunvirfti I verft- bólgu (m.v. óverfttryggftar skuldir) og I Ijós hefur komið aö raunvirfti OPL I Bretlandi er miklu lægra en nafnvirfti. Af þessu má draga þá ályktun aft afthald I ríkisfjármálum hafi I raun verið enn meira en tölurn- ar gefa til kynna. I öftru lagi bendir blaöið á að það valdi misvísun að færa andvirði seldra ríkisfyrirtækjatil tekna og til lækkunar á OPL. Þannig geti OPL farið minnkandi meðan veriö er að selja rlkisfyrirtæki þótt hallinn áfjárlögum minnki ekkerteða aukist jafnvel. Breytingar á viðmiðunargengi EMS-myntanna Markið þungamiðja kerfisins Þýska markift vegur langþyngst I evrópska myntkerfinu. Þess vegna fylgja hinar myntirnar I kerfinu nokkuft á eftir þegar gengi marksins breytist gagnvart myntum utan EMS, t.d. gagnvart pundi og dollara. Breyting á gengi marksins gagnvart dollara vegur þó oftast miklu þyngra. Jafnframt veldur mismunandi verð- bólga I löndunum því að öðru hverju Dagsetning DM Fr.franki 24.09.1979 .... +2,0 - 30.11.1979 .... . . . - 23.03.1981 .... 5.10.1981 .... +5,5 -3,0 22.02. 1982 .... . . . - 14.06.1982 .... . .. +4,25 -5,75 21.03.1983 .... +5,5 -2,5 Heimild: Euromoney/Continental Bank verður að aðlaga viðmiðunargengi myntanna I kerfinu. Alls hafa breyt- ingar á viðmiðunargengi orðið 7 frá upphafi (sjátöflu). Vegna þess hve þýska markift vegur þungt I EMS-körfunni hækkar gengi hinna EMS-gjaldmiftlanna eða lækkar gagnvart dollara eftir hreyfingum á gengi marksins hvort sem hver mynt um sig er sterk efta veik gagnvart dollara. Þegar markið Holl.fl. Be. franki Líra D.kr. ír. pund - - - -2,9 - - - - -4,8 - - - -6,0 - - +5,5 - -3,0 - - - -8,5 - -3,0 - +4,25 - -2,75 - - +3,5 + 1,5 -2,5 +2,5 -3,5 hækkar gagnvart dollaranum veröur gengi hinna myntanna aft hækka einnig og vill þá gengi hinna veikari leita I átt aö neðri viðmiðunarmörk- um viðkomandi myntar. Þegar gengi marksins fer lækkandi gagnvartdoll- ara hefur oftast reynst auðveldara aö halda jafnvægi innan myntkerfis- ins. Þannig varö hækkandi gengi doll- arans I haust til að fresta um sinn breytingum á viðmiðunargengi myntanna I kerfinu. Talift er að breytingar verði nauðsynlegar ef gengi marksins hækkar I 2,55 til 2,50 DM/dollara. Þegar til slíkrar breytingar kemur er talið að viðmið- unargengi marksins og gyllinisins veröi hækkaft um 2 til 3% og gengi franska frankans, belgíska frankans og írska pundsins veröi lækkað um 3 til 4%. Álitift er að dönsk stjórnvöld muni forðast að breyta gengi dönsku krónunnar I bráð. Viðmiðunargengi EMS-myntanna Breytingar í %

x

Vísbending

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísbending
https://timarit.is/publication/281

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.