Vísbending - 09.01.1992, Blaðsíða 1

ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
januar
1992
2. tbl. 10. árg.
s
Onýtt Blöndu-
virkjun kostar
allt að 15%
raforkuverðs
í byrjun oklóbermánaðar var fyrsti
rafall Blönduvirkjunar ræstur og verið
er að setja upp tvær vélar til viðbótar.
Virkjunin verður 150 megavött,afl
Landsvirkjunar eykst um tæp 20%.
Árið 1981 ákvað alþingi að Blanda
skyldi virkjuð og hófust framkvæmdir
árið 1984. Stefntvaraðþvíaðvirkjunin
tæki að framleiða rafmagn árið 1988.
En fljótt varð ljóst að þá yrði engin þörf
fyrir orkuna. Strax í árslok 1984 var
þessi tímasetning því í endurskoðun og
fór svo að gangsetningu var frestað um
þrjú ár. Þegar fyrsti rafallinn var ræstur
nú í haust skorti ekki raforku í landinu
. Rétt þykir þó að láta virkjunina vera í
gangi, fyrst búið er að koma henni upp;
það er hagkvæmt vegna þess að hún er
á Norðurlandi, en aðrar stórvirkjanir á
Suðurlandi, og auk þess má nú taka
vélar annarra virkjana úr sambandi og
gera við þær. Ætla má að hagræði af
þessu sé þó miklu minna en nemur
kostnaði af því að of snemma var
virkjað. Sem stendur er ekki gert ráð
fyrirað virkjunin nýtisl að fullu fyrren
á árunum 2000 til 2010. Alltaf má búast
við að nokkur tími líði milli þess að
virkjað er og virkjun er fullnýtt, en
einsdæmi er að biðin sé svo löng. Ef
séð hefði verið fyrir hvernig
/^Almenn raforkunotkun 1990
Twli
Spá1981 ~
Spá 1985 Raun
Almennraforkunotkun 1990reyndist 18%
minni en spáð var 1981, en 4% minni en
spá frá 1985 sagði fyrir um.
raforkuþörf þróaðist hefði Blöndu-
virkjun líklega ekki verið gerð, heldur
minni virkjun annars staðar, sem yrði
tilbúin eftir 2 ár eða svo (von er á nýrri
orkuspá ánæstunni). OrkanfráBlöndu
nýtist ef álver rís á Keilisnesi. Álverið
breytir þó engu um kostnað neytenda af
virkjuninni, því að ekki er gert ráð fyrir
að rafmagnssala til þess valdi lækkun á
almennu raforkuverði.
HeildarkostnaðurviðBlönduvirkjun
er nú talinn vera nálægt þrettán
milljörðum króna.
Of háar orkuspár
Orkuspámefnd var sett á stofn 1976
og var henni ætlað að spá fyrir um þörf
á raforku í landinu. Fyrsta spáin var
gefin út 1977 og varhún endurskoðuð
ári seinna. Næst kom út raforkuspá
1981- (sjá mynd) og var tímasetning
Blöndu-virkjunar upphaflega reist á
henni. Þessarfyrstu raforkuspárreyndust
of háar. Almenn raforkunotkun árið
1990 reyndist um 500 GWh minni en
gert varráðfyrirárið 1981 (eðatæpum
fimmtungi), en vinnslugeta Blöndu-
virkjunar er um 610 GWh á ári. Ný
orkuspá var birt árið 1985 (sjá mynd).
Þar var ekki gert ráð fyrir nýrri stóriðju
og áætlað að almenn raforkunotkun
ykist mun hægar en áður hafði verið
spáð. Spáin stóðst vel framan af en
efnahagserfiðleikar hafa gert það að
verkum að nolkunin hefur verið nokkru
minni undanfarin ár en búist var við.
Samkvæmt spánni frá 1985 hefðu verið
not fyrir fyrsta rafal Blönduvirkjunar
þegar á liðnu ári.
Framkvæmdagleði og
byggðastefna?
Orkuspá frá 1981, sem reyndisl of há,
réði upphaflegri tímasetningu Blöndu-
virkjunar. Stöðnun þjóðarframleiðslu,
sem ekki varð séð fyrir, veldur því að
enn erekki brýn þörf fyrir neina orku frá
virkjuninni. Ekkieróeðlilegtaðannað
slagið megi framleiða meiri raforku í
landinu en bráðnauðsynlegt er.
Virkjanaframkvæmdirtakaalltafnokkur
ár og skiljanlegt er að menn vilji fremur
hafa vaðið fyrir neðan sig og virkja
fremur of mikið en of lílið, því að
rafmagnsskortur getur reynst dýr. En
athygli vekur hve snemma varð ljóst að
Blönduvirkjun væri of fljótt á fcrðinni.
Sama árið og framkvæmdir hófust var
hugað að því að fresta verklokum.
^Kaforkuframleiðsla ogafl
Twh Mw
G8 7D 72 74 7G 76 EO B2 B4 BG BB 30 92 Ár
Myndin sýnir raforkuframleiðslu Lands-
virkjunar (lína, vinslri kvaröi) og uppsetl afl
hennar (súlur, hægri kvarði). Ekki er enn
brýn þörf fyrir Blönduvirkjun (150 MW).
Heimild: Landsvirkjun (1992 áætlun Vísb.) J
Flýttu menn sér of mikið í upphafi?
Rafmagnsskorturáárunum 1979til 1982,
áður en lokið var virkjun Hrauneyjar-
foss.hafðieflaustmikiláhrifáhugmanna
áþessumtíma. Hugmyndirumstóriðju
(Kísilmálmverksmiðju, stækkun álvers
og fleira), hvöttu einnig til þess að
haldið yrði áfram stórvirkjana-
framkvæmdum, sem staðið höfðu nær
óslitið frá því að byrjað var á
Búrfellsvirkjunásjöundaáratugnum. Þá
höfðu hagsmunir landshluta áhrif á
afstöðu stjórnmálamanna. Miklar virkj-
anir höfðu verið reistar á Suðurlandi
og sanngjarnt þótti að Norðlendingar
fengju einnig stórvirkjun. Auk þess var
rætt um að hafa þyrfti að minnsta kosti
eina stórvirkjun utan vatnasviðs Þjórsár
og bent á að Blönduvirkjun yrði ein
slíkra virkjana utan eldvirkra svæða.
Ónotuð virkjun kostar um
einn milljarð á ári
Rafmagnsnotendur bera kostnað af
því að Blanda var virkjuð of snemma.
Heildarkostnaður við virkjunina mun
nú vera nálægt 13 milljörðum króna,
eins og fyrr segir. Hagræði þykirað því
að hafa rafla hennar í gangi en ekki er
ljóst hve það er mikils virði. Hér er því
reiknaðurkostnaðurafþvíaðlálaþessa
Blönduvirkjun
• Útlánsvextir 1991
t Hlutabréfamarkaður