Vísbending - 01.06.1992, Síða 1

V
V i k u
ISBENDING
rit um viðskipti og efnahagsmál
1.
júní
1992
21. tbl. 10. árg.
Skattlagning eigna og
eignatekna
Frumvarp um skattlagningu eigna og
eignatekna var lagt fram sem handrit á
síðasta degi þings. Frumvarpið var eins
og nefnd á vegum fjármálaráðherra hafði
gengið frá því. Ríkisstjóm hefur ekki
fjallað um það og því verður að hafa
hraðann á ef það á að verða að lögum
fyrir áramót, eins og stefnt hefur verið
að. Fmmvarpið er að mestu í samræmi
við áfangaskýrslu nefndarinnar frá í
mars. Þó er nú ætlunin að gjaldeyris-
reikningar verði skattlagðireins og aðrir
bankareikningar. Meðal helstu atriða
frumvarpsins má nefna:
*Eignarskattur verði heimtur af allri
eign umfram fríeignarmark. Fríeignar-
mark lækki úr 3,4 milljónum króna hjá
einstaklingi í 3,0 milljónir. Skatthlutfall
lækki úr 1,2-2,2% í 0,6-0,8%.
*Eignatekjur umfram sérstakt
frítekjumark, þar á meðal raunvextir,
verði allar skattlagðar með almennu
skatthlutfalli (tæplega 40%). Frí-
tekjumarkið verði 126.000 krónur á ári.
Meðalraunávöxtun peningaeigna
heimilanna var áætluð 4% árið 1990 og
miðað við það yrði ávöxtun af um þremur
milljónum króna skattfrjáls.
*Sérstakur skattaafsláttur vegna
hlutabréfakaupa og innleggs á
húsnæðisspamaðarreikning falli niður.
*Sérstakur skattur á verslunar- og
skrifstofuhúsnæði falli niður.
*Aðeins verði greiddar vaxtabætur úr
ríkissjóði vegna raunvaxtagreiðslna.
Ekki mun ætlunin að auka tekjur
ríkisins með þessum breytingum, heldur
er verið að samræma skatta á
mismunandi eignarformum. Því er
ólíklegt að spamaður dragist saman. En
skattur á peningaspamað eykst og því
munu vextir hækka. Um 0,4%
vaxtahækkun þyrfti til þess að
sparifjáreigendur yrðu jafnsettir eftir að
skatturinn hefur verið lagður á, en búast
má við að þeir beri einhvern hluta
skattsins og vaxtahækkunin verði því
milli 0 og 0,4%. Breytingin gerir
vaxtareikning nokkru flóknari en áður,
nú þarf einn til dæmis 17% raunvexti til
þess að fá jafnmikið í sinn hlut og annar
fær með 10% vöxtum. 1
Hafið er
auðugt en
fiskimennirnir
fátækir...
Um tekjuskiptingu á
Islandi
/
Dr. Stefán Olafsson
Að undanfömu hefur mikið verið rætt
um tekjuskiptingu á Islandi, mest fyrir
frumkvæði höfunda Reykjavíkurbréfs í
Morgunblaðinu. Tilefnið er nýfengnar
upplýsingar um vaxandi ójöfnuð í
tekjuskiptingunni í Bandaríkjunum og
félagslegur órói þar á bæ. I framhaldi af
því hafa menn gefið í skyn að hið sama
hafi verið að gerasl hér á landi. Upp-
lýsingar frá Þjóðhagsstofnun eru sagðar
sýna að ójöfnuður í tekjuskiptingu hafi
aukist á undanförnum árum, og
gagnrýnendur ríkisstjómarinnar segja
sparnaðaraðgerðir í velferðargeira auka
enn frekar á ójöfnuðinn í þjóðfélaginu.
í heildina tekið eru það miklar ýkjur
að ójöfnuður hafi aukist umtalsvert á
Islandi að undanförnu. Ekkert
stórvægilegt hefur verið að gerast í
tekjuskiptingunni sjálfri á allra síðuslu
árum, þ.e. eftir þær sviftingar sem urðu
ineð kjaraskerðingunni 1983 og
Mynd I, Heildartekjur á mánuði,
verkafólk=100
B 1987 ■ 1991
launaskriði sem fylgdi í kjölfarið, og
nýlegar aðhaldsaðgerðir í velferðar-
málum eru líklegri til að auka jöfnuð í
lífskjörum, ef þær þá hafa nokkur áfirif á
dreifingu lífskjara yfir höfuð. Hvort
eignaskiptingin hefur verið að breytast
fyrir áhrif vaxtastefnunnar er auk þess
alveg ósannað.
í grein þessari skal tekið áskorun
höfunda Reykjavíkurbréfs og lagl til
nokkurt fóður fyrir frekari umræðu um
tekjuskiptinguna á Islandi. Gögnin em
úr þjóðmálakönnunum Félagsvísinda-
stofnunar Háskóla Islands. Auk þess að
svara að nokkru leyti spumingum um
þróun tekjuskiptingar á allra síðustu ámm,
er hér einnig freistað þess að skýra eðli
tekjuskiptingarinnarnokkuð með því að
kynna ólík hugtök við mat á tekjumun
milli þjóðfélagshópa. Þannig eru sýndar
upplýsingar um heildartekjur
einstaklinga á mánuði (allar atvinnu-
tekjur og aðrar tekjur sem einstaklingar
bera úr býtum) og upplýsingar um
fjölskyldutekjur (allar tekjur fólks sem
er í hjúskap, atvinnutekjur og bætur
beggja).
Almennt sýna upplýsingamar mestan
mun milli starfsstétta þegar byggt er á
heildartekjum einstaklinga, munurinn
minnkar hlutfallslega ef miðað er við
tekjur á vinnustund, og loks er munurinn
minnstur þegar bornar eru saman
fjölskyldutekjur, því tekjuöflun maka
svarandans virðist vega meira í lægri
tekjuhópunum en í þeim hærri.
Heildartekjur einstaklinga
Á mynd 1 má sjá hvernig munurinn
milli stétta hefur þróast frá 1987 til 1991,
þegar miðað er við heildartekjur
einstaklinga í hverri stétt. Tekjur
stéttanna eru reiknaðar sem hlutfall af
tekjum verkafólks, þ.e. tekjur verkafólks
eru settar á 100 og hlutfallslegur rnunur
milli stéttanna síðan reiknaður. Gögnin
eru úr þremur samanlögðum könnunum
árið 1987 og fjórum könnunum 1991,
þ.e. tekiðermeðaltalúrtekjum stéttanna
í öllum þessum könnunum. Þannig fæst
stærri svarendahópur og meira öryggi
urn áreiðanleika niðurstaðanna. I öllum
tilvikum er miðað við fullvinnandi fólk,
þ.e. þá sem skila minnst 35 stundum á
viku.
• Tekjuskipting
• Marel