Frjáls verslun - 01.02.1979, Blaðsíða 5

einn risanna þriggja í ullarútílutningi
Meðal hinna þriggja stærstu í ullarút-
flutningi, þeim útflutningsiðnaði, sem
hvað hraðast hefur vaxið á íslandi, hefur
eitt fyrirtæki sérstöðu fyrir það að vera
einkafyrirtæki. Það er Hilda hf. sem hef-
ur skapað sér trausta stöðu við hlið
ríkisfyrirtækisins Álafoss og Iðnaðar-
deildar Sambandsins, undir stjórn Tom
Holton, forstjóra og aðaleiganda.
Vöxtur íslenzks ullarútflutningsiðnað-
ar hefur verið hraður. En það er e.t.v.
dæmigert fyrir skipulag íslenzks at-
hafnalífs að meirihluti þessa útflutnings
skuli vera í höndum ríkisfyrirtækis og
samvinnufélags, en einkafyrirtæki haldi
aðeins þriðja bitanum. Hins vegar sýnir
og sannar vöxtur og velgengni Hildu að
einkafyrirtæki geta þrifizt vel í því and-
rúmslofti, sem einkaframtakinu er búið á
Islandi.
hygli. Ég fór aö spyrja spurninga og komst þá að því
að næsta lítið væri gert við uilina, en hún hlaut að vera
verðmæt auðlind. Um þetta leyti var ullin aðallega flutt
út sem hráefni. Álafoss og Sambandið stunduðu ein-
hvern útflutning á fullunninni ull en það var í mjög
litlúm mæli. Útflutningur á ullarfatnaði var rétt að
hefjast til Rússlands og eitthvað var framleitt af tepp-
um og plötulopa. Það eina ullarfatakyns, sem maður
sá á götunum voru lopapeysur, sem seldar voru í
fáeinum verzlunum.
Það hljómar kannski furðulega en þá tók ég
skyndilega þáákvörðun að hérvildi ég búaog að ullin
skyldi verða mitt fag. Ævintýraþrá hefur alltaf verið í
minni ætt og með hana er ég fæddur.
Þaö brjálæðislegasta við þessa ákvörðun mína var
þó þaö aö ég átti ágæta framtíðarmöguleika í Banda-
ríkjunum. Herþjónustu minni var að Ijúka, en ég átti
góða framamöguleika í flotanum. En að gera her-
þjónustu að ævistarfi veitti mér ekki þá lífsfyllingu,
sem ég þarfnaðist.
Þetta var um það leyti, sem tölvubyltingin var að
eiga sér stað. Ég hafði fengið mikla reynslu við að
vinna með tölvur og stórfyrirtækin, eins og Ford og
G.M. voru á höttum eftir fólki til að starfa við tölvur,
sem þau voru að taka í notkun. Mér var meðal annars
boðin vinna hjá IBM þar sem ég átti að vinna við
þróun næstu tölvukynslóðar. Ég fór reyndar í heim-
sókn til þeirra í aðalstöövarnar og að lokinni hringferð
kom ég auga á fatahengi. Það sem vakti athygli mína
var að öll fötin í henginu voru eins og allir hattar ungra
manna, sem væru á uppleiö hjá fyrirtækinu, framtíðar
framkvæmdastjóra þess. Rétt í þessu komu þeir allir
út úr kennslustofu eigendur þessara fata og allir voru
þeir hver öðrum líkir, næstum eins og gataspjöld. Ég
hef ekkert á móti IBM, þvert á móti er það gott og
traust fyrirtæki, en mig langaði ekki til að verða einn af
þessum mönnum.
Þetta var að snúast í kollinum á mér þegar ég kom
til (slands. önnur hlið málsins er sú að ég er alinn upp
í smábæ og finn því til mín sem einstaklingur. Hér á
íslandi er maður einstaklingur en ekki þara eitt númer
úr fjöldanum. Hér eru fjölskyldutengsl líka nánari og
fjölskyldur dreifast ekki um allt eins og í stóru lönd-
unum. Það er mikilvægt atriöi, sem Islendingar gera
sér ekki grein fyrir. Svo hafði það mikið að segja að
Hönnu langaði heim.
( augum Bandaríkjamanna er það hræðilegur hlut-
ur að afsala sér bandarískum ríkisborgararétti og það
er skiljanlegt að mörgu leyti. Sjálfur er ég stoltur af
uppruna mínum og átthögum, en nú er ísland mitt
land og land fjölskyldu minnar og veröur þaö eins
lengi og ég lifi. Ég er satt að segja mikill þjóðernis-
sinni, næstum eins og umsnúinn kaþólikki og þá er nú
mikið sagt.
— Var ekki erfitt að byrja hér frá grunni?
„Jú það fylgdu því ýmsir erfiðleikar. Ég var bjart-
sýnn og 100% ákveðinn í að okkur skyldi heppnast.
Hanna sá betur en ég að hér yrði erfitt aö byggja upp
útflutningsiðnað frá grunni og þaö olli auðvitaö meiri
erfiðleikum að ég var ekki fæddur hér. Við stofnuðum
strax fyrirtækið Hildu árið 1962 þó þaö væri ekki
skráð fyrr en 1964. Markmiðið með nafninu var að
hafa það rammíslenzkt en þó þannig að útlendingar
ættu auðvelt með að segja þaö og muna.
Eitt af helztu vandamálunum var það að ullarfata-
framleiðslan var mjög vanþróuð. Til dæmis voru
engar staölaðar stærðir og hending hvort samræmi
væri á milli ermalengdar og búks. Við urðum að vinna
með fólki við að bæta framleiðsluna heima hjá því eða
okkur því þetta var næstum eingöngu heimaiðnaður.
Frumskilyrði var að staðla stærðir ef möguleiki ætti að
vera á útflutningi. Við unnum mikið heima og fólk kom
þangað með vörur. Segja má að heimilið væri allt
undirlagt af ull. Maður borðaði varla graut án þess að
í honum væri ló. Viö mátuöum sjálf allar flíkurnar og
lærðum mikið og prjónakonurnar lærðu mikið og
smám saman batnaði varan.
Þegar litið er til baka sér maður að þetta voru
geysilegir erfiðleikar. Ekki vorum við rík þegar við
fórum út í þetta og afraksturinn varð ekki mikill því
kostnaðurinn var hár. Við þurftum að ferðast töluvert
og byrjuðum á Bandaríkjunum. Við fórum út með
peysur, vettlinga og sokka og bönkuðum bara upp á
hjá innkaupastjórum verzlana. Ég get ekki lýst því
55