Frjáls verslun - 01.07.1985, Qupperneq 86

Gengi dollarans gagnvart Evrópu-
myntum 60% hærra en 1980
Óvissa um gengi Banda-
ríkjadollars setur svip sinn á
flestar spár um framvindu al-
þjóölegra efnahagsmála um
þessar mundir. Undanfarin ár
hefur gengi dollarans gagnvart
öörum myntum sífellt fariö
hækkandi og á fyrsta fjórðungi
þessa árs var þaö orðiö rúm-
lega 60% hærra en áriö 1980.
Þessu háa dollaragengi hefur
fylgt mikill innflutningur og
viöskiptahalli í Bandaríkjunum.
Segja má, aö vaxandi innflutn-
ingseftirspurn í Bandaríkjunum
hafi verið einn helsti aflvaki
hagvaxtar í heiminum undan-
farin tvö ár. Alþjóöastofnanir
hafa undantekingalítiö gert ráö
fyrir því, að gengi dollarans
lækkaöi fyrr en seinna og betra
jafnvægi næðist í viðskiptum
Bandaríkjanna við önnur lönd.
Nokkur bið hefur oröiö á, að
þessir spádómar rættust. Um
mitt þetta ár virðist þróunin þó
stefna í þessa átt, því frá miöj-
um mars til miös júlí féll gengi
dollarans gagnvart helstu Evr-
ópumyntum og japönsku yeni
um nær 10%. Dollaragengi er
eigi aö síöur mjög hátt. Spá
alþjóöastofnana á liðnu vori
gerðu ráö fyrir því, að hagvöxt-
ur í Bandaríkjunum á þessu ári
yröi um 3% samanborið viö
6,8% hagvöxt áriö 1984. Tölur
frá fyrri helmingi ársins 1985
benda til þess, aö enn meira
kunni að draga úr hagvexti þar í
landi á þessu ári. IHægari vöxt-
ur eftirspurnar hefur dregið úr
líkum á því að veröbólgan
magnist að nýju, og er hún nú
talin veröa um 4% á þessu ári.
Þótt enn sé mikill halli á fjárlög-
um Bandaríkjanna, hefur heldur
dregiö úr lánsfjáreftirspurn það
sem af er árinu, og hafa vextir
jafnt í Bandaríkjunum og á al-
þjóðamarkaði heldur farið
lækkandi. Nú er taliö aö doll-
aravextir á alþjóömarkaöi verði
á bilinu 9-9 1/2% á árinu 1985,
sem er nálægt einu prósentu-
*
Gengi
dollarans
hefur fallið
um10%
sl. mánuði
★
stigi lægra en var til jafnaðar á
árinu 1984. Meö aðhaldssam-
ari stefnu í ríkisfjármálum og
peningamálum hefur mjög
dregið úr verðbólgu í flestum
ríkjum Evrópu á undanförnum
árum. Víöa um lönd er gert ráð
fyrir því, að enn dragi úr verð-
bólgu á þessu ári. Hagvöxtur
hefur yfirleitt veriö hægur í Evr-
ópuríkjum á síðustu árum og
atvinnuleysi þar farið vaxandi.
Talið er, aö í heild muni lands-
framleiösla í Evrópuríkjum ekki
aukast nema um 2-2 1/2% á
árinu og atvinnulausum muni
fjölga úr 10% í rúmlega 11% af
mannafla. Horfurnar eru mun
bjartari fyrir Japan. Enda þótt
því sé spáö, aö útflutningur
Japana til Bandaríkjanna
minnki nokkuö á árinu, er talið,
að hagvöxtur í Japan veröi
4- 5% á þessu ári. Hvaö þróun-
arríkin varðar, stendur erlend
skuldabyröi mörgum þeirra fyr-
ir þrifum. Þau hafa dregiö veru-
lega úr innflutningi og reynt að
flytja út stærri hluta framleiöslu
sinnar til aö standa í skilum
meö vaxtagreiöslur af erlend-
um lánum. Einkum hefur inn-
flutningur þelrra á fjárfesting-
arvörum dregist saman og kann
þaö að draga úr hagvexti í
þessum ríkjum, þegar fram í
sækir. Á móti kemur, að þau
munu hafa hag af lækkun vaxta
og að öllum líkindum einnig af
gengislækkun dollarans. Taliö
er, að í heild verði hagvöxtur í
þróunarríkjum á þessu ári um
4%, sem er ívið meira en í fyrra.
Alþjóöaviöskipti jukust mjög á
árinu 1984, en þau höföu stað-
ið sem næst í staö um nokkurra
ára skeið. Mjög aukin eftir-
spurn í Bandaríkjunum átti hér
stærstan hlut að máli. Á þessu
ári er reiknað með því, aö aftur
dragi nokkuö úr vexti alþjóða-
viðskipta og þau aukist um
5- 6%, sem er nálægt meðaltali
sjöunda og áttunda áratugar-
ins. Yfirleitt er ekki gert ráð fyr-
ir verulegum breytingum á viö-
skiptakjörum í milliríkjaverzlun
á þessu ári.