Fregnir - 01.05.1990, Blaðsíða 6

-6-
Kristín Indriðadóttir, bókavörður við Kennaraháskóla íslands
NOTENDAFRÆÐSLA
Samantekt um efnl fundar á vegum félags rannsóknarbókavarða í
Danmörku sem haldinn var í Nyborg á FJónl dagana 6.-7. febrúar 1990
Hátt í 140 manns sóttu fundinn, þar af yflr 60% konur. og hlustuðu á 9
karla flytja fyrirlestra um notendafræðslu.
Bjnjað var á að lýsa hvemlg ástandið í Danmörku væri um þessar mundir,
hvað væri til af hjálpargögnum og hvaða aðferðir væru notaðar. Þá var einnig
rætt um framtiðarþróun í spegli fortiðar og hvaða máli tölvuvæðingin skipti.
Einkum var þó rætt um hver ætti að ábyrgjast að námsmenn og fræðimenn
fengju fræðslu í upplýsingaöflun. Eru það bókasöfnin eða menntastofnanimar
sjálfar? Einna athyglisverðustu fyrirlestrana fluttu fulltrúar safnnotenda.
aðstoðarrektor, lektor og hagfræðinemi. Mest bar á sjónarmiðum úr stóru
háskólabókasöfnunum en í umræðum komu fram lýsingar á ýmsum
athyglisverðum leiðum sem farnar höfðu verið í minni skólum. FJárveitingar
til menntastofnana hafa dregist mjðg mikið saman á undanfömum ámm en
öll bókasðfnin eru hluti menntastofnana nema stóru háskólabókasðfnin
fjögur sem hafa algjörlega aðskilinn fjárhag.
Ollum bar saman um að ástandið hefði ekki batnað á síðustu 15 árum.
Arið 1975 kom út á vegum félags rEuinsóknarbókavarða álitsgcrð um skyldur
rannsóknarbókasafnanna við námsmenn, bæði hvað varðar fræðslu í
upplýsingaöflun og bókasafnsþjónustu. Enn í dag vildu menn gera það sama
og þá. þ.e.a.s. veita vísinda- og fræðimönnum það öryggi sem til þyrfti til
þess að geta stýrt upplýstngaöflun slnni farsællega. Einn frummælenda taldi
þó að engin þörf jTði fyTir aðra notendafræðslu í framtiðinnl en lögð jrði inn
í sjálfar tölvuskrámar. Bókaverðir þjrrftu bara að lokka menn að tölvunum.
Furðu fálr sáu lausnlna fólgna í því að leggja gmnn að þekkingu manna á
upplýsingaöflun fyrr í skólakerfinu. Það hefur sjálfsagt verið vegna þess að
fmmmælendur komu allir úr öðm umhverfl.
Fátt af því sem menn dreymdi um fyrir 15 árum hefur orðið að verulelka
hér í landi. Sífellt er verið að spara í menntakerfinu og í háskólunum em nú
mlklu fleiri nemendur á hvem kennara en þá var, námstíminn hefur styst
og nemendur setja nám sitt öðm visi saman. Þcgar kennsla er orðin léleg er
farið að gera skýrslur og tala um gæði. Innan safnanna hafa einnig orðið
miklar breytingar, tölvur veíta nú flest svör við hvaða efni sé til í heiminum
en þversögnin felst í þvi að sðfnin hafa ekki bolmagn til þess að kaupa það.
Æ fleiri erlend söfn taka gjald fýrir millisafnalán. jafnvel söfn eins og
Chalmers tæknlháskólasafnið í Svíþjóð sem er einna frægast bókasafna á
Norðurlöndum fyrir góða notendafraeðslu.
í kðnnun á heimiidaðflun fræðimanna í mannvísindum á Norðurlöndum
sem gerð var að tilhlutan NORDINFO og kom út 1988, kom fram að þeir
vom ekki beint óánægðir með söfnin, þeir væntu bara einskis af þeim.
Spurningin um notendafræðslu er ein af gmndvallarspurningum um
heildarstefnu safns og undir því komin hvemig maður lítur á hlutverk
safnsins í að þjóna markmiðum stofnunarinnar. Eigum við að fá þeim
notendum sem koma af tllviljun inn í söfnin allt upp í hendumar án þess
þeir þurfi neitt að gera sjálflr eða eigum við að taka markvisst höndum
saman við kennarana um að bæta menntun allra námsmanna? Ef maður trúir
á uppeldishlutverk safnsins verður að setja notendafræðsluna framarlega í
forgangsröðina og vera þess minnugur að hér er um betri menntun að ræða.
Svo má hnýta aftan vlð þeim hagsmunum safnanna að óánægðir vel
menntaðir notendur em betri bakhjarl heldur en þeir sem einskis vænta og
engar kröfur gera.